Τους όρους και τις προϋποθέσεις που θα λειτουργούν οι δομές φιλοξενίας για τα ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά ορίζει με απόφαση της, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ, η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου.
Ειδικότερα η υφυπουργός ορίζει ότι στις Δομές που θα λειτουργούν εποπτευόμενα διαμερίσματα για την υποδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων θα πρέπει να συμμορφωθούν με τους νέους όρους εντός τριών μηνών. Ορίζεται δε ότι :
α) «Ανήλικος» είναι ο πολίτης τρίτης χώρας ή ο ανιθαγενής ηλικίας κάτω των 18 ετών.
β) «Ασυνόδευτος ανήλικος» είναι ο ανήλικος, ο οποίος φθάνει στην Ελλάδα χωρίς να συνοδεύεται από πρόσωπο που ασκεί, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, τη γονική του μέριμνα ή την επιμέλειά του ή από ενήλικο συγγενή που ασκεί στην πράξη τη φροντίδα του και για όσο χρόνο η άσκηση των καθηκόντων αυτών δεν έχει ανατεθεί σε κάποιο άλλο πρόσωπο, σύμφωνα με το νόμο. Στον ορισμό αυτό περιλαμβάνεται και ο ανήλικος που παύει να συνοδεύεται μετά την είσοδό του στην Ελλάδα.
γ) «Χωρισμένος από την οικογένειά του ανήλικος ή χωρισμένος ανήλικος» είναι ο ανήλικος, ο οποίος φθάνει στην Ελλάδα, χωρίς να συνοδεύεται από πρόσωπο που ασκεί τη γονική του μέριμνα ή επιμέλεια, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία ή από άλλο πρόσωπο στο οποίο αυτή έχει ανατεθεί σύμφωνα με το νόμο, αλλά συνοδεύεται από ενήλικο συγγενή που ασκεί στην πράξη τη φροντίδα του. Ο ανήλικος της παρούσας περίπτωσης υπάγεται στην έννοια του ασυνόδευτου ανηλίκου της περ. β του παρόντος.
δ) «Επίτροπος ασυνόδευτου ανηλίκου» ή «Επίτροπος» είναι το φυσικό πρόσωπο που διορίζεται από τον αρμόδιο εισαγγελέα, προκειμένου να εκπροσωπεί τον ανήλικο καθώς και να μεριμνά για την ευημερία του και τη διασφάλιση ενός επαρκούς επιπέδου διαβίωσης, για τη σωματική, ψυχική, διανοητική, ηθική και κοινωνική του ανάπτυξη, λαμβάνοντας πρωτίστως υπόψη το βέλτιστο συμφέρον του. Αν δεν βρίσκεται κατάλληλο φυσικό πρόσωπο στο ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον του ανηλίκου για να διοριστεί επίτροπος, σύμφωνα με τους ορισμούς του άρθρου 1592 ΑΚ, η επιτροπεία του ανατίθεται σε επαγγελματία επίτροπο που υποδεικνύει το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.).
ε) «Eποπτευόμενο διαμέρισμα» κατά την έννοια του άρθρου 22 παρ. 3 στοιχ. ζ του ν. 4540/2018, είναι κάθε διαμέρισμα που χρησιμοποιείται για τη φιλοξενία ασυνόδευτων ανηλίκων που έχουν συμπληρώσει το δέκατο έκτο (16) έτος της ηλικίας τους σε πλαίσιο παροχής υπηρεσιών και φροντίδας που στοχεύει στη σταδιακή αυτονόμησή τους. Το εποπτευόμενο διαμέρισμα εμπίπτει στον ορισμό του κέντρου φιλοξενίας, κατά την έννοια του άρθρου 2 περ. ι του ν. 4540/2018.
στ) «Ημιαυτόνομη διαβίωση» είναι το πλαίσιο φιλοξενίας και φροντίδας ασυνόδευτων ανηλίκων ηλικίας 16 ετών και άνω σε εποπτευόμενα διαμερίσματα.
ζ) «Μονάδα εποπτευόμενων διαμερισμάτων» είναι ένα σύνολο τουλάχιστον τριών (3) και κατά μέγιστο πέντε (5) εποπτευόμενων διαμερισμάτων που λειτουργούν σε γεωγραφική εγγύτητα, από την ίδια «ομάδα υποστήριξης» του εκάστοτε φορέα λειτουργίας.
η) «Φορέας λειτουργίας» είναι οποιοσδήποτε φορέας, που αναλαμβάνει την οργάνωση και λειτουργία εποπτευόμενων διαμερισμάτων.
Βασικός σκοπός της λειτουργίας των εποπτευόμενων διαμερισμάτων είναι η υποστήριξη των ασυνόδευτων ανηλίκων ηλικίας άνω των 16 ετών, σε κατάλληλο πλαίσιο εξατομικευμένης φροντίδας και προστασίας, σύμφωνα με τις ικανότητες και δεξιότητες αυτών και λαμβάνοντας υπόψη τις αναπτυξιακές τους ανάγκες. Ειδικότερα, σκοπός της διαβίωσης των ασυνόδευτων ανηλίκων στα εποπτευόμενα διαμερίσματα είναι η ασφαλής στέγαση, η κάλυψη των βασικών αναγκών και η παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών με γνώμονα την προστασία, την κοινωνική ένταξη και τη σταδιακή αυτονόμησή τους. Μέσω της ημιαυτόνομης διαβίωσης προωθείται η υποστήριξη και ενδυνάμωση των ασυνόδευτων εφήβων για τη μετάβαση στην ενηλικίωση, η χάραξη στόχων, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της δυνατότητας αυτοσυντήρησης, η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η ενίσχυση της ικανότητας λήψης αποφάσεων και της ικανότητας των ανηλίκων να αναπτύσσουν την προσωπικότητά τους.
Φορείς Λειτουργίας
Φορείς λειτουργίας εποπτευόμενων διαμερισμάτων δύναται να είναι:
α. Εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές
β. Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) πα-
ροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας
γ. Διεθνείς Οργανισμοί, που έχουν έδρα ή παράρτημα στην Ελλάδα
δ. Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα, που παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας, κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 2646/1998 (Α΄ 245), συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
Εγγραφή και Ενημέρωση του Μητρώου Κέντρων Φιλοξενίας
Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.) τηρεί Μητρώο Κέντρων Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων.
Η εγγραφή στο Μητρώο Κέντρων Φιλοξενίας αποτελεί προϋπόθεση για την τοποθέτηση ασυνόδευτων ανηλίκων στο εκάστοτε εποπτευόμενο διαμέρισμα που λειτουργεί ένας φορέας λειτουργίας.
Ο κάθε φορέας λειτουργίας μπορεί να λειτουργεί ένα ή περισσότερα εποπτευόμενα διαμερίσματα. Το εποπτευόμενο διαμέρισμα είναι δυνατό να μισθώνεται, να παραχωρείται προς χρήση ή να ανήκει κατά κυριότητα στον φορέα λειτουργίας.
Πως θα λειτουργούν τα διαμερίσματα
1. Κάθε εποπτευόμενο διαμέρισμα δεν μπορεί να φιλοξενεί περισσότερους από τέσσερις (4) ασυνόδευτους ανήλικους. Σε κάθε δωμάτιο δεν φιλοξενούνται περισσότεροι από δύο (2) ασυνόδευτοι ανήλικοι.
2. Τα ασυνόδευτα αγόρια διαβιούν σε διαφορετικά διαμερίσματα από τα ασυνόδευτα κορίτσια. Κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατή η φιλοξενία ασυνόδευτων ανηλίκων διαφορετικού φύλου, όταν αυτό προκρίνεται για την προάσπιση του βέλτιστου συμφέροντός τους, όπως, ενδεικτικά, στην περίπτωση ασυνόδευτων ανηλίκων που είναι αδέρφια.
Για τη λειτουργία των εποπτευόμενων διαμερισμάτων πρέπει να πληρούνται οι παρακάτω κτιριακές προδιαγραφές:
α. Νομιμότητα κτιρίου: Να εφαρμόζονται οι διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ν. 4067/2012, Α΄79) ή του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ν. 1577/1985, Α΄ 210) για τα παλαιότερα κτίρια, όπως αυτός τροποποιήθηκε μέχρι την αντικατάστασή του.
β. Πυρασφάλεια: Να εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα
στον ισχύοντα «Κανονισμό Πυροπροστασίας Κτιρίων».
γ. Φυσικός φωτισμός και αερισμός: i) Να πληρούνται οι κατά τη σχετική νομοθεσία προδιαγραφές επαρκούς φυσικού/τεχνικού φωτισμού και αερισμού. ii) Απαιτείται η ύπαρξη κατάλληλου απορροφητικού συστήματος για την απαγωγή αερίων και οσμών που παράγονται κατά την παρασκευή φαγητών.
δ. Θέρμανση − κλιματισμός: Σε περίπτωση απουσίας συστήματος κεντρικής θέρμανσης ή κλιματισμού, να εξασφαλίζεται εναλλακτικά άλλος τρόπος ασφαλούς θέρμανσης και κλιματισμού του διαμερίσματος.
ε. Κανόνες Υγιεινής: Να πληρούνται οι υγειονομικές
προδιαγραφές όπως αυτές προκύπτουν από τις ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις και ειδικότερα:
i) να υπάρχει επαρκής παροχή νερού κατάλληλου για ανθρώπινη κατανάλωση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (εξαιρούνται γεωγραφικές περιοχές όπου το δίκτυο παροχής νερού δε διαθέτει πόσιμο νερό),
ii) να υπάρχει σύνδεση με το αποχετευτικό δίκτυο ή
σε άλλη περίπτωση τα υγρά απόβλητα να απομακρύνονται με υγιεινό και περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο, σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική και κοινοτική νομοθεσία, ώστε να μην αποτελούν πηγή ρύπανσης, άμεσα ή έμμεσα,
iii) να γίνεται συλλογή και αποκομιδή απορριμμάτων με τις μεθόδους και τα μέσα που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία,
iv) να εφαρμόζεται πρόγραμμα καθαρισμού και απολύμανσης των κοινόχρηστων χώρων,
v) να εφαρμόζεται πρόγραμμα μυοκτονίας- εντομοκτονίας, τόσο στους κοινόχρηστους χώρους της πολυκατοικίας όσο και εσωτερικά σε κάθε εποπτευόμενο διαμέρισμα.
2. Το εποπτευόμενο διαμέρισμα πρέπει να διαθέτει επαρκή σημεία παροχής ηλεκτρικού ρεύματος (πρίζες) σε όλους τους χώρους του και να διαθέτει σύστημα θέρμανσης του νερού (πχ. ηλιακό ή ηλεκτρικό θερμοσίφωνα).
3. Το εποπτευόμενο διαμέρισμα, πέραν των υπνο-δωματίων, πρέπει να διαθέτει κατάλληλο χώρο για την παρασκευή των γευμάτων (κουζίνα), χώρο καθιστικού (τραπεζαρία), ο οποίος να επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών των φιλοξενούμενων καθώς και ανεξάρτητο χώρο υγιεινής (WC/ντους/νιπτήρας).
Παροχές και Υπηρεσίες Φιλοξενίας
1. Καθόλη τη διάρκεια της παρεχόμενης φιλοξενίας σε εποπτευόμενο διαμέρισμα, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι λαμβάνουν τις υπηρεσίες και τις παροχές που είναι απαραίτητες για την καθημερινή διαβίωση, τη φροντίδα και τη σταδιακή αυτονόμησή τους και οι οποίες περιλαμβάνουν, κατ’ ελάχιστον τα εξής:
α. Στους φιλοξενούμενους παρέχονται από τον φορέα λειτουργίας υπηρεσίες στέγασης, υλικές παροχές, υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης καθώς και συνδρομή στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας κατά τις κείμενες διατάξεις, σε συνεργασία με τον Επίτροπο του κάθε ανηλίκου και λαμβάνοντας υπόψη τις ατομικές ανάγκες, τις επιθυμίες και τα χαρακτηριστικά του.
β. Το προσωπικό του εποπτευόμενου διαμερίσματος εξασφαλίζει την απρόσκοπτη πρόσβαση των φιλοξενουμένων σε υπηρεσίες υγείας, φαρμακευτική περίθαλψη, διερμηνεία, νομική συμβουλευτική και συνδρομή, καθώς και σε άλλες υπηρεσίες που παρέχονται από τον ίδιο το φορέα λειτουργίας ή τρίτους, όπως ψυχαγωγικές ή αθλητικές δραστηριότητες, δημιουργική απασχόληση κ.ο.κ. Παρέχονται επίσης υπηρεσίες συνοδείας και μεταφοράς σε υπηρεσίες, όπου απαιτείται.
γ. Ο φορέας λειτουργίας αναλαμβάνει όλα τα λειτουργικά έξοδα του διαμερίσματος, όπως την πληρωμή του ενοικίου, την πληρωμή των παγίων εξόδων (λογαριασμοί ηλεκτροδότησης και ύδρευσης και αποχετεύσεως, σύνδεσης στο Διαδίκτυο), τις κοινόχρηστες δαπάνες που βαρύνουν το διαμέρισμα (δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης κεντρικής ή και αυτόνομης θερμάνσεως, λειτουργίας ανελκυστήρα κ.λπ.), τα πάγια έξοδα λειτουργίας και συντήρησης του διαμερίσματος, τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό καθώς και την αποκατάσταση των ζημιών, φθορών και βλαβών που προκαλούνται στο διαμέρισμα, στις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό του.
δ. Ο κάθε φιλοξενούμενος λαμβάνει σε τακτική βάση οικονομική ενίσχυση (με τη μορφή προπληρωμένης κάρτας ή μετρητών) για την κάλυψη των αναγκών διαβίωσής του. Το ύψος του οικονομικού βοηθήματος είναι ενιαίο μεταξύ όλων των φορέων λειτουργίας εποπτευόμενων διαμερισμάτων και καθορίζεται με κοινή υπουργική απόφαση του άρθρου 24 Α παρ. 2 του ν. 4540/2018. Οι λεπτομέρειες καταβολής, παρακολούθησης και αξιολόγησης της χρήσης του οικονομικού βοηθήματος ορίζονται στον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας του φορέα λειτουργίας.
ε. Το προσωπικό του εποπτευόμενου διαμερίσματος, σε συνεργασία με τον Επίτροπο, παρέχει παρακολούθηση, καθοδήγηση και υποστήριξη στους φιλοξενούμενους επί θεμάτων που αφορούν την ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων, όπως τη μέριμνα για τη διατήρηση της προσωπικής ασφάλειας, την πραγματοποίηση αγορών για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών διαβίωσης, την εξασφάλιση της ατομικής υγιεινής και της καθαριότητας του χώρου, τον σχεδιασμό και την τήρηση του ατομικού προϋπολογισμού, την προετοιμασία γευμάτων
κ.ο.κ.
στ. Το προσωπικό του εποπτευόμενου διαμερίσματος, σε συνεργασία με τον Επίτροπο και λαμβάνοντας υπόψη τις δεξιότητες, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του κάθε φιλοξενούμενου, σχεδιάζει και προωθεί την ένταξή του στην τοπική κοινότητα, ιδίως μέσω της διεύρυνσης των κοινωνικών του δικτύων και της συμμετοχής του σε δραστηριότητες, τοπικές ενώσεις και συλλόγους.
ζ. Το προσωπικό του διαμερίσματος, σε συνεργασία με τον Επίτροπο του κάθε ανηλίκου, αναλαμβάνει όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την πρόσβαση των φιλοξενούμενων στην εκπαίδευση, ήτοι για την εγγραφή τους στην τυπική ή μη τυπική εκπαίδευση ή σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης (π.χ. επαγγελματικές σχολές μαθητείας), λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τις επιθυμίες, τις κλίσεις, τα προσόντα και το εκπαιδευτικό υπόβαθρο του κάθε ανηλίκου. Λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και την πρόσβαση των φιλοξενούμενων σε υποστηρικτική διδασκαλία, λαμβάνοντας υπόψη τις τυχόν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε εξατομικευμένη βάση.
η. Το προσωπικό του εποπτευόμενου διαμερίσματος επιλαμβάνεται άμεσα σε περιπτώσεις επειγόντων ή εκτάκτων περιστατικών που αφορούν το διαμέρισμα ή τους φιλοξενούμενους ανηλίκους και ενημερώνει τον αρμόδιο Επίτροπο ή τους Επιτρόπους αμελλητί, κατά τρόπο που ορίζεται στον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας.
