1. Προσαρμογή διατάξεων καταστατικού υφιστάμενων Α.Ε.
του Πασχάλη Μιχαλόπουλου, (Δικηγόρος, Συγγραφέας του βιβλίου «Οδηγός Ανωνύμων Εταιρειών»)
1. Το άρθρο 183 του Ν.4548/2018 ρυθμίζει δύο ζητήματα. Με την παράγραφο 1 παρέχεται η δυνατότητα στις εταιρείες να εναρμονίσουν (τροποποιήσουν) τα καταστατικά τους σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις. Οι σχετικές τροποποιήσεις γίνονται με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης και εάν λάβουν χώρα μέσα σε ένα (1) έτος από την έναρξη ισχύος του Ν.4548/2018, επομένως μέχρι 31/12/2019, αποφασίζονται με την απλή απαρτία και πλειοψηφία των άρθρων 130 παρ. 1 και 132 παρ. 1 . Μεταγενέστερη εναρμόνιση, καθώς και υιοθέτηση στο καταστατικό δυνητικών ρυθμίσεων γίνεται κατά τις γενικές διατάξεις του Ν.4548/2018 (άρθρο 183 παρ. 1).
2. Η δεύτερη παράγραφος παρέχει προθεσμία ενός (1) έτους και συγκεκριμένα μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2019 για την αύξηση κεφαλαίου των εταιρειών εκείνων που έχουν κεφάλαιο κάτω των 25.000 ευρώ, ώστε το κεφάλαιό τους να μην υπολείπεται του ποσού αυτού, όπως ορίζεται στην «δεύτερη» εταιρική οδηγία (ήδη Οδηγία (ΕΕ) 2017/1132). Πρόκειται κυρίως για τις περιπτώσεις όπου το κεφάλαιο της εταιρείας είναι 24.000 ευρώ, για το λόγο ότι το άρθρο 8 του καταργούμενου K. N.2190/1920 προέβλεπε ως ελάχιστο κεφάλαιο το ποσό αυτό. Η σχετική αύξηση μπορεί να αποφασισθεί και πάλι με την απλή απαρτία και πλειοψηφία των άρθρων 130 παρ. 1 και 132 παρ. 1 του Ν.4548/2018 (άρθρο 183 παρ. 2). Μετά την παρέλευση της παραπάνω προθεσμίας δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε νεότερη καταχώριση στο Γ.Ε.ΜΗ., μέχρις ότου συντελεσθεί η αύξηση.
2. Κατάργηση ανωνύμων μετοχών
1. Από την 13/06/2018, οπότε και δημοσιεύθηκε ο Ν.4548/2018, οι ελληνικές ανώνυμες εταιρείες δεν μπορούν πλέον να εκδίδουν ανώνυμες μετοχές, ενώ οι ανώνυμες μετοχές που έχουν ήδη εκδοθεί, ονομαστικοποιούνται υποχρεωτικά από την 1/1/2020 και μάλιστα αυτόματα, χωρίς δηλαδή να απαιτείται τροποποίηση του καταστατικού (άρθρο 184 παρ. 1).
2. Αν το καταστατικό προβλέπει ειδική διαδικασία αντικατάστασης των ανωνύμων τίτλων με ονομαστικούς, ακολουθείται η διαδικασία αυτή, αλλιώς εφαρμόζονται οι ρυθμίσεις των παραγράφων 3, 4, 5, 6 και 7 του άρθρου 184 του Ν.4548/2018.
3. Κατά τη μεταβατική περίοδο μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2019, για τις υφιστάμενες ανώνυμες μετοχές ισχύουν οι ρυθμίσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 7 του άρθρου 184 του Ν.4548/2018.
3. Η ίδρυση – Περιεχόμενο καταστατικού – Τροποποίηση καταστατικού
Στο Τμήμα Δεύτερο του Ν.4548/2018 (άρθρα 4-11) περιλαμβάνονται διατάξεις για την ίδρυση της εταιρείας (επωνυμία, έδρα, διάρκεια) και την ευθύνη των ιδρυτών, το περιεχόμενο και τη διαδικασία τροποποίησης του καταστατικού της, καθώς και τον διενεργούμενο έλεγχο από το Γ.Ε.Μ.Η κατά την ίδρυση και τις εταιρικές μεταβολές.
3.1 Προϋποθέσεις ίδρυσης
Για την ίδρυση της ανώνυμης εταιρείας απαιτείται:
α) η σύναψη καταστατικού από ένα ή περισσότερα πρόσωπα (με συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο),
β) η ανάληψη των μετοχών, δηλαδή η κάλυψη του μετοχικού κεφαλαίου, η οποία μπορεί να γίνει είτε αποκλειστικά από τους ιδρυτές είτε από το κοινό με δημόσια εγγραφή,
γ) ο έλεγχος νομιμότητας που ορίζεται στο άρθρο 4 παρ. 1 του Ν. 4441/2016 και διενεργείται από την αρμόδια Υπηρεσία Μίας Στάσης και
δ) η τήρηση των κανόνων δημοσιότητας και η εγγραφή της νεοσύστατης εταιρείας στο αρμόδιο Γ.Ε.ΜΗ.
Δεν απαιτείται η έγκριση του καταστατικού από τη διοίκηση, με εξαίρεση τις εταιρείες δημοσίου ενδιαφέροντος, τις μεγάλες οντότητες με μορφή ανώνυμης εταιρείας, τις περιπτώσεις μετασχηματισμών και τις εταιρείες που λαμβάνουν άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, για τις οποίες απαιτείται κατά τη σύστασή τους έλεγχος νομιμότητας και παροχή σχετικής έγκρισης από τον Υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης (βλ. παρ. 3 και 4, άρθρο 9, Ν.4548/2018 ).
3.2 Σύναψη καταστατικού (ιδρυτές – τύπος)
1. Το πρώτο στάδιο για την ίδρυση της ανώνυμης εταιρείας είναι η σύναψη του καταστατικού. Το καταστατικό είναι δικαιοπραξία που καταρτίζεται από ένα ή περισσότερα πρόσωπα, τους ιδρυτές, οι οποίοι μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Στην περίπτωση που η ανώνυμη εταιρεία ιδρύεται από ένα μόνο πρόσωπο με τη συγκέντρωση όλων των μετοχών σε αυτό, πρόκειται για μονοπρόσωπη ανώνυμη εταιρεία.
2. Το καταστατικό περιβάλλεται τον τύπο του συμβολαιογραφικό εγγράφου, δηλαδή συντάσσεται ενώπιον συμβολαιογράφου χωρίς να είναι υποχρεωτική η παράσταση δικηγόρου. Τούτο προβλεπόταν και στο προϊσχύσαν δίκαιο. Επιπλέον, με τον Ν.4548/2018 εισάγεται η δυνατότητα ίδρυσης ανώνυμης εταιρείας και με ιδιωτικό έγγραφο και το καταρχήν απαιτούμενο συμβολαιογραφικό έγγραφο για τη σύσταση της εταιρείας μπορεί να αντικατασταθεί από ιδιωτικό, εφόσον όμως υιοθετείται πρότυπο καταστατικό σύμφωνα με την υπ. αριθμό 31637/2017 απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης και το άρθρο 9 του Ν.4441/2016, δηλαδή εφόσον ακολουθείται πιστά και χωρίς καμιά παρέκκλιση το αποκλειστικό περιεχόμενο του πρότυπου καταστατικού που ορίζεται στην υπ. Αριθμό 31637/2017 απόφαση του Υπουργού Οικονομίας.
3. Το συστατικό έγγραφο που περιέχει το καταστατικό της ανώνυμης εταιρείας είναι υποχρεωτικά συμβολαιογραφικό στις κάτωθι περιπτώσεις: α) αν αυτό επιβάλλεται από ειδική διάταξη νόμου, β) αν εισφέρονται στην εταιρεία περιουσιακά στοιχεία, για τη μεταβίβαση των οποίων απαιτείται ο τύπος αυτός (π.χ. εισφορά ακινήτων) και γ) αν το συμβολαιογραφικό έγγραφο επιλέγεται από τα μέρη.
Έτσι στην περίπτωση εκείνη, η οποία είναι στην πράξη και η πλέον συνήθης, οι ιδρυτές ανώνυμης εταιρείας, επιθυμούν να συμπεριλάβουν επιπλέον ή διαφορετικούς, του προτύπου καταστατικού, όρους και συμφωνίες, τότε η ανώνυμη εταιρεία συστήνεται μόνο με συμβολαιογραφικό έγγραφο.
3.3 Καταστατικό εταιρείας (τι περιέχει)
1. Το καταστατικό της ανώνυμης εταιρείας περιέχει υποχρεωτικά διατάξεις:
α. για την εταιρική επωνυμία και το σκοπό της εταιρείας. Η επωνυμία της Α.Ε είναι το όνομα της εταιρείας με το οποίο αυτή εμφανίζεται και εξατομικεύεται στις εμπορικές συναλλαγές. Σχηματίζεται είτε από το όνομα ενός ή περισσοτέρων ιδρυτών ή μετόχων (π.χ. «Πολυχρονιάδης Α.Ε», «Δ. Παπαδόπουλος – Χ. Γεωργιάδης Α.Ε»), είτε από το αντικείμενο της δραστηριότητας που ασκεί («Φοροτεχνική Α.Ε»). Επιπλέον, με τον Ν.4548/2018 προβλέπεται ότι η επωνυμία μπορεί να είναι και φανταστική (π.χ «ΜΠΑΤΜΑΝ Α.Ε») ή να περιλαμβάνει ηλεκτρονική διεύθυνση (domain name, διεύθυνση e-mail κ.λπ.) ή άλλη ένδειξη (π.χ. συχνότητα ραδιοσταθμού, όνομα ξενοδοχείου κ.λπ.) και μπορεί να αποδίδεται με λατινικούς χαρακτήρες.
Στην επωνυμία της ανώνυμης εταιρείας προστίθενται υποχρεωτικά οι λέξεις «Ανώνυμη Εταιρεία» ή το ακρωνύμιο «Α.Ε.», οι οποίες για τις διεθνείς συναλλαγές εκφράζονται ως «Societe Anonyme» ή με το ακρωνύμιο «S.A.», ενώ εάν η ανώνυμη εταιρεία είναι μονοπρόσωπη, τότε στην επωνυμία πρέπει να περιέχονται υποχρεωτικά οι λέξεις «Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία» ή «Μονοπρόσωπη Α.Ε.», οι οποίες για τις διεθνείς συναλλαγές εκφράζονται ως «Single Member Societe Anonyme» ή «Single Member S.Α.».
Στο σκοπό περιλαμβάνονται το αντικείμενο ή τα αντικείμενα δραστηριότητας της ανώνυμης εταιρείας. Ο αναφερόμενος στο καταστατικό σκοπός της εταιρείας είναι ο προσδιορισμός του πλαισίου μέσα στο οποίο ασκείται η εταιρική δραστηριότητα (π.χ. εμπορία αυτοκινήτων, τουριστικές επιχειρήσεις), μπορεί να μεταβληθεί με απόφαση της καταστατικής Γ.Σ. και πρέπει να είναι σύννομος και σύμφωνος με τα χρηστά ήθη.
β. για την έδρα της εταιρείας. Ως έδρα ορίζεται δήμος της ελληνικής επικράτειας. Συνεπώς δεν μπορεί να οριστεί στο καταστατικό έδρα εκτός Ελλάδας. Ωστόσο στο καταστατικό δύναται να προβλεφθεί ότι ελληνική ανώνυμη εταιρεία θα μπορεί να ιδρύει υποκαταστήματα, πρακτορεία ή άλλες μορφές δευτερεύουσας εγκατάστασης στην αλλοδαπή, καθώς και σε άλλους τόπους της Ελλάδας, πέραν του Δήμου που ορίστηκε ως έδρα της εταιρείας. Συνιστάται η αποφυγή αναφοράς της διεύθυνσης της έδρας, καθώς σε περίπτωση αλλαγής της θα πρέπει να ακολουθήσει τροποποίηση του σχετικού άρθρου καταστατικού. Η έδρα της εταιρείας μπορεί να μεταφερθεί σε άλλο Δήμο της Ελλάδας με απόφαση της Γ.Σ..
γ. για τη διάρκειά της. Η διάρκεια της ανώνυμης εταιρείας μπορεί να είναι ορισμένη σε έτη (π.χ. 10 έτη) ή αόριστη, δηλαδή απεριόριστη. Αν δεν ορίζεται στο καταστατικό της εταιρείας ο χρόνος διάρκειας, τότε η διάρκεια θεωρείται αορίστου χρόνου. Η αορίστου χρόνου εταιρεία αποτελεί καινοτομία του νόμου 4548/2018 και σημαίνει ότι η εταιρεία δε λύεται, εφόσον δε συντρέξει κάποιος από τους λόγους λύσης που αναφέρονται στο άρθρο 164 του νόμου.
Με απόφαση της Γ.Σ των μετόχων, που λαμβάνεται με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία των άρθρων 130 παρ. 3 , 4 και 132 παρ. 2 του Ν.4548/2018 : i) η διάρκεια ορισμένου χρόνου μπορεί να παραταθεί σε περισσότερα έτη και
ii) η διάρκεια της ανώνυμης εταιρείας μπορεί να μετατραπεί από ορισμένου σε αορίστου χρόνου και αντιστρόφως.
δ. για το ύψος και τον τρόπο καταβολής του κεφαλαίου. Το ελάχιστο ύψος του κεφαλαίου της ανώνυμης εταιρείας ορίζεται πλέον στο ποσό των είκοσι πέντε χιλιάδων (25.000) ευρώ, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 8 του καταργούμενου K. N.2190/1920 προβλεπόταν ως ελάχιστο κεφάλαιο το ποσό των 24.000 ευρώ, και καταβάλλεται κατά τη σύσταση της εταιρείας στο σύνολο του ή, εν μέρει (μερική καταβολή) υπό τις προϋποθέσεις που ορίζονται ρητά στο άρθρο 21 του Ν.4548/2018. Η καταβολή του κεφαλαίου γίνεται είτε σε χρήμα είτε σε είδος, δηλαδή με εισφορά περιουσιακού στοιχείου στην εταιρεία (π.χ. ακίνητο).
ε. για το είδος των μετοχών (ονομαστικές, κοινές, προνομιούχες, εξαγοράσιμες, δεσμευμένες), καθώς και για τον αριθμό, την ονομαστική αξία και την έκδοσή τους.
στ. για τον αριθμό των μετοχών κάθε κατηγορίας, αν υπάρχουν περισσότερες κατηγορίες μετοχών,
ζ. για τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία μετατροπής ανωνύμων μετοχών σε ονομαστικές,
η. για τη σύγκληση, τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του διοικητικού συμβουλίου,
θ. για τη σύγκληση, τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες των γενικών συνελεύσεων,
ι. για τους ελεγκτές,
ια. για τα δικαιώματα των μετόχων,
ιβ. για τις ετήσιες χρηματοοικονομικές καταστάσεις και τη διάθεση των κερδών,
ιγ. για τη λύση της εταιρείας και την εκκαθάριση της περιουσίας της,
ιδ. το ύψος του καλυφθέντος κεφαλαίου, που είναι καταβλητέο κατά το χρόνο σύστασης.
Επίσης, το καταστατικό της ανώνυμης εταιρείας πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει:
ιε. Τα ατομικά στοιχεία των φυσικών ή νομικών προσώπων που υπέγραψαν το καταστατικό της εταιρείας ή στο όνομα και για λογαριασμό των οποίων έχει υπογραφεί το καταστατικό αυτό. Ειδικότερα, εάν το καταστατικό της εταιρείας υπογράφεται από φυσικό πρόσωπο τότε στην εταιρική σύμβαση πρέπει να αναγράφεται το όνομα, το επώνυμο, το πατρώνυμο, η ημερομηνία γέννησης, η κατοικία, το επάγγελμα, η ιθαγένεια, ο αριθμός ταυτότητας και Α.Φ.Μ του προσώπου αυτού, ενώ εάν το καταστατικό της εταιρείας υπογράφεται από νομικό πρόσωπο, τότε στην εταιρική σύμβαση πρέπει να αναγράφεται η πλήρης επωνυμία και η έδρα αυτού, καθώς και ο Α.Φ.Μ του.
ιστ. Το συνολικό ποσό, τουλάχιστον κατά προσέγγιση, όλων των δαπανών που απαιτήθηκαν για τη σύσταση της εταιρείας και βαρύνουν αυτή.
2. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι το καταστατικό δεν απαιτείται να περιέχει διατάξεις, έστω και αν αυτές αφορούν τα παραπάνω ζητήματα, στο μέτρο που οι διατάξεις αυτές αποτελούν απλώς επανάληψη ισχυουσών διατάξεων του νόμου. Παρακάτω παρατίθενται αντιπροσωπευτικά υποδείγματα πράξεων σύστασης ανώνυμης εταιρείας με συμβολαιογραφικό έγγραφο, καθώς και ιδιωτικό έγγραφο σύμφωνα με την υπ. αριθμό 31637/2017 απόφαση του Υπουργού Οικονομίας, με την παρατήρηση ότι κατά την κατάρτιση της εταιρικής σύμβασης θα πρέπει να δίδεται μεγάλη προσοχή αφενός μεν για την αποτύπωση των γενικών και ειδικών συμφωνιών στις οποίες έχουν καταλήξει μεταξύ τους οι εταίροι, αφετέρου δε να περιλάβουν τα απαραίτητα εκ του νόμου προβλεπόμενα στοιχεία για την εγκυρότητα της εν λόγω σύμβασης.
3.4 Πιστοποίηση καταβολής μετοχικού κεφαλαίου
1. Η εμπρόθεσμη καταβολή ή η μη καταβολή του αρχικού μετοχικού κεφαλαίου πρέπει να πιστοποιείται μέσα στο πρώτο δίμηνο από τη σύσταση της εταιρείας.
2. Κατά παρέκκλιση από τον Κ. Ν.2190/1920, η πιστοποίηση γίνεται με έκθεση ορκωτού ελεγκτή λογιστή ή ελεγκτικής εταιρείας, ενώ στην περίπτωση των «πολύ μικρών» ή «μικρών» εταιρειών η πιστοποίηση μπορεί να γίνει από το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο που συνέρχεται στην παραπάνω προθεσμία (άρθρο 20 παρ. 6). Κατά τη σύσταση της εταιρείας ως «πολύ μικρές» και «μικρές» θεωρούνται οι εταιρείες εκείνες, των οποίων το κεφάλαιο δεν υπερβαίνει τα ποσά των 100.000,00 ευρώ και 500.000,00 ευρώ αντίστοιχα.
3. Στην περίπτωση σύστασης με εισφορές σε είδος του άρθρου 17, η πιστοποίηση καταβολής μπορεί να γίνει από το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο, ανεξαρτήτως του μεγέθους της ανώνυμης εταιρείας, αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία μεταβίβασης.
4. Στην περίπτωση σύστασης με εισφορές σε χρήμα που καταβάλλονται σε ειδικό τραπεζικό λογαριασμό, η έκθεση του ορκωτού ελεγκτή λογιστή ή ελεγκτικής εταιρείας ή το πρακτικό του Δ.Σ. στηρίζονται σε απόσπασμα κίνησης του λογαριασμού αυτού που χορηγείται από το πιστωτικό ίδρυμα.
5. Η πιστοποίηση της καταβολής του μετοχικού κεφαλαίου, καθώς και η έκθεση του ορκωτού ελεγκτή λογιστή ή της ελεγκτικής εταιρείας ή το πρακτικό του διοικητικού συμβουλίου υποβάλλονται σε δημοσιότητα στο αρμόδιο Γ.Ε.ΜΗ. σύμφωνα με το άρθρο 13 του Ν.4548/2018, διαφορετικά δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα.
3.5 Συνέπειες από τη μη εμπρόθεσμη καταβολή του μετοχικού κεφαλαίου
1. Η μη καταβολή του αρχικού μετοχικού κεφαλαίου δεν αποτελεί λόγο ακυρότητας ή λύσης της ανώνυμης εταιρείας, αλλά λόγο ακύρωσης των μετοχών του «ασυνεπούς» μετόχου. Ειδικότερα, όταν ο μέτοχος δεν καταβάλλει εμπροθέσμως την εισφορά του ή, σε περίπτωση μερικής καταβολής, δεν καταβάλλει εμπροθέσμως οποιαδήποτε δόση
του υπολοίπου της αξίας των μετοχών, το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας τάσσει στο μέτοχο που δεν έχει καταβάλει προθεσμία ενός (1) μηνός, με την προειδοποίηση, ότι σε περίπτωση παρέλευσης άπρακτης της προθεσμίας αυτής, θα ακυρωθούν οι τίτλοι (μετοχές) του και οι τυχόν καταβολές που έλαβαν χώρα παραμένουν στην εταιρεία ως ποινική ρήτρα.
2. Με την παρέλευση άπρακτης της ως άνω προθεσμίας, η οποία κοινοποιείται με κάθε πρόσφορο μέσο στους μη καταβάλλοντες μετόχους, η εταιρεία γνωστοποιεί στους μη καταβάλλοντες μετόχους, ότι ακυρώνει τις μετοχές τους και παρακρατεί υπέρ αυτής τυχόν καταβληθείσες προκαταβολές ή δόσεις, ενώ ταυτόχρονα εκδίδει νέες μετοχές, ίσες σε αριθμό με τις ακυρωθείσες, και προβαίνει σε ελεύθερη διάθεση αυτών, αφού πάντως προηγουμένως τις προσφέρει στους λοιπούς μετόχους.
3. Η μη εμπροθέσμως καταβληθείσα εισφορά οφείλεται εντόκως με το νόμιμο επιτόκιο έως την ακύρωση των μετοχών.
4. Αν η εταιρεία δεν καταφέρει ούτε να εισπράξει ούτε να διαθέσει τις μετοχές, τότε υποχρεούται να μειώσει το κεφάλαιό της αντίστοιχα, δηλαδή κατά το ποσό της ονομαστικής αξίας των μη εκποιηθεισών μετοχών. Η μείωση αποφασίζεται µε απλή απαρτία και πλειοψηφία με την πρώτη Γ.Σ. που θα συγκληθεί.
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από άρθρο του κ. Πασχάλη Μιχαλόπουλου, με τίτλο «Καταστατικό Α.Ε.: Περιεχόμενο – Προσαρμογή με τις διατάξεις του Ν.4548/2018» που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νοεμβρίου 2019 του περιοδικού Epsilon7.
