Η ενεργοποίηση του άρθρου 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης , εκ μέρους της Ελληνικής Κυβέρνησης μετά από χθεσινή απόφαση του ΚΥΣΕΑ ουσιαστικά σημαίνει πως θα πρέπει όλα τα κράτη της ΕΕ να υποδέχονται πλεον περισσότερους πρόσφυγες στα εδάφη τους από την Ελλάδα.
Το συγκεκριμένο άρθρο, η εφαρμογή του οποίου αποτελεί ουσιαστικά την κίνηση αποσυμφόρησης της χώρας που επιχειρεί η Ελλάδα είχε ενεργοποιηθεί και πάλι το 2015 με την Ουγγαρία και την Σλοβακία να προσπαθούν δια του δικαστηρίου της ΕΕ να το μπλοκάρουν εις μάτην.
Τί προβλέπει όμως το συγκεκριμένο άρθρο και ποια είναι η διαδικασία για την ενεργοποίησή του;
Το άρθρο 78 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ προβλέπει ειδική νομική βάση για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Ορίζει ότι «Εφόσον ένα ή περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών, το Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει, μετά από πρόταση της Επιτροπής, προσωρινά μέτρα υπέρ του εν λόγω κράτους μέλους ή των εν λόγω κρατών μελών. Το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.» Το Συμβούλιο της ΕΕ αποφασίζει με αυξημένη πλειοψηφία, δηλαδή απαιτείται η ψήφος τουλάχιστον 15 κρατών – μελών που αντιπροσωπεύουν το 65% του πληθυσμού της ΕΕ.
Έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν χρήση του άρθρου 78 παράγραφος 3;
Το 2015 το Συμβούλιο της ΕΕ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τις πρόνοιες του εν λόγου άρθρου για την ενεργοποίηση της επείγουσας μετεγκατάστασης, από την Ιταλία και την Ελλάδα, δεκάδων χιλιάδων ατόμων που έχρηζαν σαφώς διεθνούς προστασίας.
Η Ουγγαρία και η Σλοβακία προσέφυγαν στο Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο ζητώντας να ακυρωθεί αυτή η απόφαση καθώς το Συμβούλιο δεν ακολούθησε τη συνήθη ή ειδική νομοθετική διαδικασία που προβλέπονται στο άρθρο 289 ΣΛΕΕ.
Ωστόσο το ανώτατο δικαιοδοτικό όργανο της ΕΕ απέρριψε την προσφυγή, αποφασίζοντας ότι το άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ παρέχει στα θεσμικά όργανα της Ένωσης τη δυνατότητα να λάβουν όλα τα προσωρινά μέτρα που είναι αναγκαία για την αποτελεσματική και ταχεία αντιμετώπιση επείγουσας καταστάσεως λόγω αιφνίδιας εισροής εκτοπισθέντων. Επίσης, το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάσισε ότι «ο επιδιωκόμενος με την προσβαλλόμενη απόφαση σκοπός δεν μπορούσε να επιτευχθεί με λιγότερο επαχθή μέτρα, δεν υπέπεσε σε πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι το Συμβούλιο, εκτιμώντας ότι ο προβλεπόμενος από την απόφαση 2015/1523 μηχανισμός που αποσκοπούσε ήδη στη μετεγκατάσταση, σε εθελοντική βάση, 40 000 ατόμων δεν θα αρκούσε για την αντιμετώπιση της άνευ προηγουμένου εισροής μεταναστών που σημειώθηκε κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο του 2015, δεν υπερέβη το ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως που διαθέτει».
Κατά τη διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου, η Πολωνία παρενέβη υπέρ της Σλοβακίας και της Ουγγαρίας, ενώ το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Σουηδία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρενέβησαν υπέρ του Συμβουλίου της ΕΕ.
Ποια είναι τα κριτήρια για την εφαρμογή του άρθρο 78, παράγραφος 3;
Τα κριτήρια για την εφαρμογή του άρθρου 78 παράγραφος 3 ορίζονται στη Συνθήκη: ένα ή περισσότερα κράτη μέλη πρέπει να αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών. Το 2015 το η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεώρησε ότι δύο κράτη – μέλη, η Ελλάδα και η Ιταλία πληρούσαν τα κριτήρια για την εφαρμογή του άρθρου, καθώς αντιμετωπίζουν εξαιρετικά υψηλές μεταναστευτικές ροές. Με τις πρόνοιες του εν λόγω άρθρου η κυβέρνηση ευελπιστεί να θωρακιστεί θεσμικά για τα υπόλοιπα μέτρα που ανακοίνωσε ή ενδέχεται να ανακοινώσει στο μέλλον.
