ΑΡΙΘΜΟΣ 1484/2019
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
– Ανώνυμη εταιρεία. Έλεγχος μειοψηφίας.
– Κατά τη διάταξη του άρθρου 40 παρ. 1 του Ν. 2190/1920 “Περί ανωνύμων εταιρειών” (Σημείωση inlaw.gr: Σχετική διάταξη άρθ. 142 παρ. 1 του Ν. 4548/2018), το οποίο προβλέπει την άσκηση ελέγχου των ΑΕ, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 49 του Ν. 3604/2007, δικαίωμα να ζητήσουν έλεγχο της εταιρείας από το Μονομελές Πρωτοδικείο της περιφέρειας στην οποία εδρεύει η εταιρεία, που δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, έχουν μέτοχοι της εταιρείας που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το ένα εικοστό (1/20) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, κατά δε την παρ. 2 του ίδιου άρθρου (Σημείωση inlaw.gr: Σχετική διάταξη άρθ. 142 παρ. 2 του Ν. 4548/2018), ο έλεγχος κατά την προηγούμενη παράγραφο διατάσσεται εάν πιθανολογούνται πράξεις που παραβιάζουν διατάξεις των νόμων ή του καταστατικού της εταιρείας ή αποφάσεις της γενικής συνέλευσης. Σε κάθε περίπτωση η αίτηση ελέγχου πρέπει να υποβάλλεται εντός τριών (3) ετών από την έγκριση των οικονομικών καταστάσεων της χρήσης, εντός της οποίας τελέσθηκαν οι καταγγελλόμενες πράξεις. Περαιτέρω, κατά την παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου, μέτοχοι της εταιρείας, που εκπροσωπούν το ένα πέμπτο (1/5) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, δικαιούνται να ζητήσουν από το δικαστήριο της παραγράφου 1 τον έλεγχο της εταιρείας, εφόσον από την όλη πορεία αυτής καθίσταται πιστευτό ότι η διοίκηση των εταιρικών υποθέσεων δεν ασκείται όπως επιβάλλει η χρηστή και συνετή διαχείριση. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι προϋπόθεση της ασκήσεως δικαιώματος ελέγχου από τη “μικρή μειοψηφία” (που αντιπροσωπεύει το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου) είναι η καταγγελία συγκεκριμένων πράξεων, από τις οποίες πιθανολογείται η παραβίαση διατάξεων οποιουδήποτε νόμου ή του καταστατικού ή των αποφάσεων της γενικής συνέλευσης, με σκοπό, κατά κύριο λόγο, την προστασία των συμφερόντων των ενδιαφερομένων προσώπων και ιδιαίτερα της μειοψηφίας των μετόχων. Ο έκτακτος έλεγχος, λοιπόν, της μικρής μειοψηφίας περιορίζεται σε έλεγχο νομιμότητας (χρηστότητας), ήτοι περιορίζεται μόνο στην εξακρίβωση παραβάσεων (σχετικώς προς τη διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων) των διατάξεων των νόμων ή του καταστατικού ή αποφάσεως της γενικής συνελεύσεως της ανώνυμης εταιρείας. Αντίστοιχα, για την άσκηση του δικαιώματος ελέγχου που ζητείται από τη “μεγάλη μειοψηφία” (που αντιπροσωπεύει το 1/5 του καταβεβλημένου εταιρικού κεφαλαίου), δεν απαιτείται να γίνει επίκληση πράξης που πιθανολογεί παράβαση νόμου, του καταστατικού ή των αποφάσεων της γενικής συνέλευσης, αλλά αρκεί να προταθεί ότι κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης “καθίσταται πιστευτόν εκ της όλης πορείας των εταιρικών υποθέσεων ότι η διοίκηση της εταιρίας δεν ασκείται όπως επιβάλλει η χρηστή και συνετή διοίκηση”. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, δηλαδή, πρέπει να γίνεται επίκληση και απόδειξη πραγματικών γεγονότων που συνιστούν μη χρηστή και ασύνετη διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων που αναφέρονται στις συναλλαγές της εταιρείας με τρίτους ή στη διοίκηση του νομικού προσώπου της (ΑΠ 1439/2015). Ο έκτακτος έλεγχος, λοιπόν, της μεγάλης μειοψηφίας, δεν περιορίζεται σε έλεγχο νομιμότητας (χρηστότητας), ήτοι δεν περιορίζεται μόνο στην εξακρίβωση παραβάσεων, (σχετικώς προς τη διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων), των διατάξεων των νόμων ή του καταστατικού ή αποφάσεως της γενικής συνελεύσεως της ανώνυμης εταιρείας, αλλά είναι και έλεγχος σκοπιμότητας (συνέσεως), ήτοι επεκτείνεται στην εξακρίβωση του εάν οι διαχειριστικές πράξεις ωφελούν ή ζημιώνουν την εταιρεία, δηλαδή εάν επαυξάνουν το ενεργητικό και τα κέρδη της ή όχι (ΑΠ 1439/2015).
