Ο καιρός γαρ εγγύς και η ΑΑΔΕ, πιστή όπως κάθε χρόνο στο «φορολογικό της ραντεβού», εξέδωσε την με Αριθμό Α.1070/9.4.2020 Απόφαση με θέμα τον «Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων φορολογικού έτους 2019, των λοιπών εντύπων και των δικαιολογητικών εγγράφων που συνυποβάλλονται με αυτή».
Ελάχιστες διαφορές με το φορολογικό έτος 2019 και ουσιαστικά προσθήκη δύο κωδικών στον πίνακα 2 του εντύπου Ε1, σχετικά με τα πληροφοριακά στοιχεία της εκκαθάρισης. Προστίθεται λοιπόν γραμμή στον πίνακα με αρίθμηση (20) και λεκτικό «Έχετε υπαχθεί στο καθεστώς του άρθρου 5Α του Ν. 4172/2013;», με αντίστοιχους κωδικούς τον 039 για το σύζυγο και τον 040 για τη σύζυγο.
Παρατηρήσεις:
1. Ο πίνακας (2) είναι πληροφοριακός. Εδράζεται στο δυαδικό σύστημα όπου οι δυνατές απαντήσεις είναι δύο (ΝΑΙ / ΟΧΙ). Συνεπώς, δεν επηρεάζει φορολογικά οικονομικά δεδομένα.
2. Οι κωδικοί 039 – 040 λειτουργούν συνδυαστικά με τους κωδικούς 029 – 030 της γραμμής (15) του ιδίου πίνακα, με το λεκτικό «Έχετε εισοδήματα ή / και περιουσία (ακίνητα, καταθέσεις κλπ.) στην αλλοδαπή;». Από την φύση της η ειδική φορολογική κατοικία, αναφέρεται σε φορολογία οι πηγές της οποίας εδράζονται στην αλλοδαπή, συνεπώς θεωρούμε ότι εξ’ αντικειμένου θα πρέπει να συμπληρωθούν οι συγκεκριμένοι κωδικοί.
3. Σύμφωνα με την Α. 1070/9.4.2020 Απόφαση της ΑΑΔΕ, ορίζεται σχετικά με τους επίμαχους κωδικούς ότι: «ια. Προστίθενται νέοι κωδικοί 039-040 οι οποίοι συμπληρώνονται -από όσους φορολογούμενους έχουν υπαχθεί στο καθεστώς του άρθρου 5Α του Ν. 4172/2013, αναφορικά με την εναλλακτική φορολόγηση εισοδήματος που προκύπτει στην αλλοδαπή φυσικών προσώπων που μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα, για φορολογούμενους που πραγματοποίησαν επενδύσεις, από την 12/12/2019 και μετά, οι οποίες αποτελούν προϋπόθεση της ένταξής τους στο καθεστώς του άρθρου 5Α του ΚΦΕ δεν απαιτείται δικαιολόγηση του συναλλάγματος που εισάγεται κατά τα οριζόμενα στην υποπ. δδ΄ της περιπτ. δ΄ της παρ. 2 του άρθρου 34 του Κ.Φ.Ε.».
4. Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη διάταξη περί Ειδικών Φορολογικών Κατοίκων εφαρμόστηκε το πρώτον με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 2 του Ν.4646/2019 (ΦΕΚ Α΄ 201/12-12-2019) και σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 66 ισχύει από 12/12/2019 και μετά, όπως θα αναφερθεί και κατωτέρω, η φορολογική υποχρέωση των (100.000) ευρώ, έχει ήδη καταβληθεί εντός μηνός από την αποδοχή της σχετικής αίτησης του υπαγόμενου, συνεπώς, για το φορολογικό έτος 2019, δεν οφείλεται περαιτέρω οφειλή εξ’ αυτού του γεγονότος. Για τα επόμενα φορολογικά έτη, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη φορολογική υποχρέωση καταβάλλεται σε μία (1) δόση μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μηνός Ιουλίου, φρονούμε ότι θα υπάρξει και αντίστοιχο αριθμητικό πεδίο, κάτι που θα μας απασχολήσει όμως το επόμενο φορολογικό έτος.
Το νομοθετικό πλαίσιο των Ειδικών Φορολογικών Κατοίκων
Σύμφωνα με το άρθρο 5Α του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., το οποίο προστέθηκε με την παρ.1 του άρθρου 2 του Ν.4646/2019 (ΦΕΚ Α΄ 201/12-12-2019) και σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 66 ισχύει από 12/12/2019 και μετά, σχετικά με την «Εναλλακτική φορολόγηση εισοδήματος που προκύπτει στην αλλοδαπή φυσικών προσώπων που μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα», ορίζεται ότι:
«1.Ο φορολογούμενος, φυσικό πρόσωπο, που μεταφέρει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα δύναται να υπαχθεί σε εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης, όπως ορίζεται στην παράγραφο 2, για το εισόδημα που προκύπτει στην αλλοδαπή κατά την έννοια της παραγράφου 2 του άρθρου 5, εφόσον σωρευτικά:
α) δεν ήταν φορολογικός κάτοικος της Ελλάδος τα προηγούμενα επτά (7) από τα οκτώ (8) έτη πριν τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του στην Ελλάδα, και
β) αποδεικνύει ότι επενδύει o ίδιος ή συγγενικό του πρόσωπο, κατά την έννοια της περίπτωσης στ΄ του άρθρου 2, ή μέσω νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας στο οποίο ή στην οποία, αντίστοιχα, έχει την πλειοψηφία των μετοχών ή μεριδίων, σε ακίνητα ή επιχειρήσεις ή κινητές αξίες ή μετοχές ή μερίδια σε νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες με έδρα την Ελλάδα. Το ποσό της επένδυσης αυτής δεν μπορεί να είναι μικρότερο των πεντακοσίων χιλιάδων (500.000) ευρώ. Η επένδυση πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός τριών (3) ετών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης κατά την παράγραφο 3. Δεν απαιτείται να συντρέχει η προϋπόθεση της περίπτωσης β΄, εφόσον πρόκειται για φυσικό πρόσωπο που έχει αποκτήσει και διατηρεί άδεια διαμονής για επενδυτική δραστηριότητα στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Ν. 4251/2014 , όπως ισχύει.
Το εν λόγω φυσικό πρόσωπο υπόκειται σε φόρο για το φορολογητέο εισόδημά του που προκύπτει στην ημεδαπή, κατά την έννοια της παραγράφου 1 του άρθρου 5, σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις του παρόντος Κώδικα.
2. Εφόσον γίνει δεκτή, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στην παράγραφο 3, η υπαγωγή του φορολογούμενου σε εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης για το εισόδημα που προκύπτει στην αλλοδαπή, το φυσικό πρόσωπο καταβάλλει κάθε φορολογικό έτος φόρο κατ΄ αποκοπή, ανεξαρτήτως του ύψους εισοδήματος που αποκτήθηκε στην αλλοδαπή, ποσού εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ. Το φυσικό πρόσωπο έχει τη δυνατότητα να ζητήσει την επέκταση της εφαρμογής του άρθρου αυτού σε συγγενικό του πρόσωπο, κατά την έννοια της περίπτωσης στ΄ του άρθρου 2, και στην περίπτωση αυτή καταβάλλεται ποσό φόρου ίσο με είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ για κάθε συγγενικό πρόσωπο και δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις της φορολογίας δωρεών, κληρονομιών και γονικών παροχών. Ο φόρος της παραγράφου αυτής καταβάλλεται κάθε φορολογικό έτος σε μία (1) δόση μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μηνός Ιουλίου και δεν συμψηφίζεται με άλλες φορολογικές υποχρεώσεις ή τυχόν πιστωτικά υπόλοιπα των προσώπων που έχουν υπαχθεί στον εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης. Τυχόν φόρος που έχει καταβληθεί από τα ίδια αυτά πρόσωπα στην αλλοδαπή για τα εισοδήματα που καλύπτονται από τον εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης δεν συμψηφίζεται έναντι οποιασδήποτε φορολογικής τους υποχρέωσης στην Ελλάδα. Για το πρώτο έτος υπαγωγής στις διατάξεις του παρόντος το φυσικό πρόσωπο οφείλει να αποδώσει το κατ΄ αποκοπή ποσό φόρου εντός τριάντα (30) ημερών από την έγκριση της αίτησής του κατά την παράγραφο 3.
3. Η αίτηση μεταφοράς της φορολογικής κατοικίας με υπαγωγή στον εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης εισοδήματος που προκύπτει στην αλλοδαπή κατά το παρόν άρθρο υποβάλλεται στη Φορολογική Διοίκηση από το φυσικό πρόσωπο μέχρι τις 31 Μαρτίου του εκάστοτε φορολογικού έτους. Εντός της ίδιας προθεσμίας δύνανται να υποβάλουν αίτηση υπαγωγής στον εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης εισοδήματος που προκύπτει στην αλλοδαπή κατά το παρόν άρθρο και φυσικά πρόσωπα που πληρούν τις προϋποθέσεις της παραγράφου 1 και έχουν ήδη μεταφέρει τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα εντός του προηγούμενου φορολογικού έτους. Εντός εξήντα (60) ημερών από την υποβολή της αίτησης, η Φορολογική Διοίκηση εξετάζει την αίτηση και εκδίδει απόφαση, με την οποία την εγκρίνει ή την απορρίπτει. Με την έγκριση της αίτησης του φορολογούμενου εκδίδεται για το πρώτο έτος υπαγωγής στις διατάξεις του παρόντος πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου, σύμφωνα με το άρθρο 32 παράγραφος 2 του ΚΦΔ, για τον φορολογούμενο και για κάθε συγγενικό του πρόσωπο κατά την έννοια της περίπτωσης στ΄ του άρθρου 2 για το οποίο επεκτείνεται η εφαρμογή του άρθρου αυτού. Το φυσικό πρόσωπο δηλώνει στην αίτησή του το κράτος στο οποίο είχε την τελευταία φορολογική κατοικία του μέχρι την υποβολή της αίτησής του. Η Φορολογική Διοίκηση ενημερώνει τις φορολογικές αρχές του κράτους αυτού σχετικά με τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του εν λόγω φορολογουμένου, σύμφωνα με τις διατάξεις περί διεθνούς διοικητικής συνεργασίας όπως αυτές ισχύουν.
4. Η εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος αρχίζει από το πρώτο φορολογικό έτος για το οποίο υποβάλλεται η αίτηση του φυσικού προσώπου για την υπαγωγή του στις διατάξεις του παρόντος άρθρου και λήγει μετά το πέρας δεκαπέντε (15) φορολογικών ετών. Η υπαγωγή στις διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν δύναται να παραταθεί πέραν των δεκαπέντε (15) φορολογικών ετών.
5. Το φυσικό πρόσωπο που εντάσσεται στις διατάξεις του παρόντος, εφόσον σε κάποιο φορολογικό έτος δεν καταβάλλει ολόκληρο το οριζόμενο στην παράγραφο 2 κατ΄ αποκοπή ποσό φόρου, παύει να υπάγεται στις διατάξεις του παρόντος άρθρου από το οικείο φορολογικό έτος και εφεξής φορολογείται για το παγκόσμιο εισόδημά του βάσει των γενικών διατάξεων του παρόντος Κώδικα.
6. Το φυσικό πρόσωπο δύναται σε οποιοδήποτε φορολογικό έτος κατά τη διάρκεια της προβλεπόμενης στην παράγραφο 4 εφαρμογής των διατάξεων του παρόντος να υποβάλει αίτηση για την ανάκληση της υπαγωγής του στις διατάξεις αυτές. Σε περίπτωση ανάκλησης, το φυσικό πρόσωπο υπάγεται σε φορολογία σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις για το φορολογικό έτος εντός του οποίου υποβάλλει την αίτηση ανάκλησης και εφεξής δεν υποχρεούται στην καταβολή του οριζόμενου κατ΄ αποκοπή ποσού φόρου για το έτος αυτό.
7. Η δήλωση φορολογίας εισοδήματος για το φορολογητέο εισόδημα του προσώπου που υπάγεται στις διατάξεις του παρόντος, το οποίο τυχόν προκύπτει στην ημεδαπή, κατά την έννοια της παραγράφου 1 του άρθρου 5 του παρόντος, υποβάλλεται και η καταβολή του φόρου διενεργείται κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 67 του παρόντος Κώδικα.
8. Με την καταβολή του κατ΄ αποκοπή ποσού φόρου της παραγράφου 2 εξαντλείται κάθε φορολογική υποχρέωση του φυσικού προσώπου που έχει υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος για εισόδημα που προκύπτει στην αλλοδαπή και το φυσικό πρόσωπο απαλλάσσεται από φόρο κληρονομιών ή δωρεών περιουσίας που βρίσκεται στην αλλοδαπή.
9. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης και Επενδύσεων καθορίζονται οι επιλέξιμες κατηγορίες επενδύσεων, ο χρόνος διατήρησής τους στην Ελλάδα, η διαδικασία απόδειξης της επένδυσης, η παρακολούθηση της διατήρησης της επένδυσης και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος.
10. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων καθορίζεται η διαδικασία υπαγωγής στις διατάξεις του παρόντος, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς της φορολογικής κατοικίας, η αρμόδια υπηρεσία για την υποβολή, εξέταση και έγκριση της αίτησης, τα δικαιολογητικά που συνοδεύουν την αίτηση, η ανάκλησή της, η υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, η καταβολή του φόρου, καθώς και κάθε άλλο αναγκαίο θέμα ή λεπτομέρειες για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου.».
Συνοψίζοντας τα αναφερόμενα στο άρθρο 5Α του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., μπορούμε να επισημάνουμε ότι:
1. Το άρθρο 5Α του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., προστέθηκε με την παρ.1 του άρθρου 2 του Ν.4646/2019 (ΦΕΚ Α΄ 201/12-12-2019) και σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 66 ισχύει από 12/12/2019 και μετά.
2. Αναφέρεται σε φυσικά πρόσωπα, που μεταφέρουν τη φορολογική κατοικία τους στην Ελλάδα και δύναται να υπαχθούν σε εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης, για το εισόδημα που προκύπτει στην αλλοδαπή.
3. Εξαιρούνται φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος (συνεπώς και αλλοδαποί), οι οποίοι τα προηγούμενα επτά (7) από τα οκτώ (8) έτη πριν τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας τους, ήδη ήταν φορολογικοί κάτοικοι της χώρας μας.
4. Απαιτείται αίτηση μεταφοράς της φορολογικής κατοικίας με υπαγωγή στον εναλλακτικό τρόπο φορολόγησης εισοδήματος που προκύπτει στην αλλοδαπή που υποβάλλεταιστη Φορολογική Διοίκηση από το φυσικό πρόσωπο μέχρι τις 31 Μαρτίου του εκάστοτε φορολογικού έτους.
5. Απαιτείται από μέρους του φυσικού προσώπου, ποσό επένδυσης στη χώρα μα, το οποίο δεν μπορεί να είναι μικρότερο των πεντακοσίων χιλιάδων (500.000) ευρώ.
6. Το φυσικό πρόσωπο καταβάλλει στην Ελληνική Φορολογική Αρχή, κάθε φορολογικό έτος φόρο κατ΄ αποκοπή, ανεξαρτήτως του ύψους εισοδήματος που αποκτήθηκε στην αλλοδαπή, εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ.
7. Ο φόρος καταβάλλεται κάθε φορολογικό έτος σε μία (1) δόση μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μηνός Ιουλίου.
8. Για το πρώτο έτος υπαγωγής στις διατάξεις του παρόντος το φυσικό πρόσωπο οφείλει να αποδώσει το κατ΄ αποκοπή ποσό φόρου εντός τριάντα (30) ημερών από την έγκριση της αίτησής του.
9. Το φυσικό πρόσωπο δηλώνει στην αίτησή του το κράτος στο οποίο είχε την τελευταία φορολογική κατοικία του μέχρι την υποβολή της αίτησής του.
10. Η Φορολογική Διοίκηση ενημερώνει τις φορολογικές αρχές του κράτους αυτού σχετικά με τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του εν λόγω φορολογουμένου.
11. Η υπαγωγή στις διατάξεις του άρθρου 5Α του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., δεν δύναται να παραταθεί πέραν των δεκαπέντε (15) φορολογικών ετών.
Η προσδιορισμός της κοινής φορολογικής κατοικίας
Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., σχετικά με την φορολογική κατοικία, ορίζεται ότι:
«1. Ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, εφόσον:
α) έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων, ήτοι τους προσωπικούς και οικονομικούς δεσμούς του ή
β) είναι προξενικός, διπλωματικός ή δημόσιος λειτουργός παρόμοιου καθεστώτος ή δημόσιος υπάλληλος που έχει την ελληνική ιθαγένεια και υπηρετεί στην αλλοδαπή.
2. Με την επιφύλαξη της παραγράφου 1 ένα φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τις εκατόν ογδόντα τρεις (183) ημέρες, αθροιστικά, στη διάρκεια οποιασδήποτε δωδεκάμηνης περιόδου, είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος από την πρώτη ημέρα παρουσίας του στην Ελλάδα. Το προηγούμενο εδάφιο δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση φυσικών προσώπων που βρίσκονται στην Ελλάδα αποκλειστικά για τουριστικούς, ιατρικούς, θεραπευτικούς ή παρόμοιους ιδιωτικούς σκοπούς και η παραμονή τους δεν υπερβαίνει τις τριακόσιες εξήντα πέντε (365) ημέρες, συμπεριλαμβανομένων και σύντομων διαστημάτων παραμονής στο εξωτερικό. (Όπως η παρ. 2 του άρθρου 4 αντικαταστάθηκε με την παρ.2του άρθρου 1 του Ν.4646/2019 (ΦΕΚ Α΄ 201/12-12-2019) και σύμφωνα με την παρ.1του άρθρου 66 ισχύει από 12/12/2019 και μετά.).
Η Διεθνής πρακτική σχετικά με τους Ειδικούς Φορολογικούς Κατοίκους
Το συγκεκριμένο μοντέλο είναι παγκοσμίων γνωστό ως NonDomiciledResidents ή Non–Dom και έχει υιοθετηθεί ήδη από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Μάλτα, την Κύπρο και την Πορτογαλία. Επιπλέον, είναι άκρως επίκαιρο λόγω του Brexit, το οποίο σίγουρα θα οδηγήσει πολλά φυσικά πρόσωπα στη μεταφορά της φορολογικής τους κατοικίες από το Ηνωμένο Βασίλειο σε άλλες χώρες. Από πρόσφατα στοιχεία προκύπτει πως η έξοδος των Non Dom από τη Βρετανία την τελευταία διετία έχει ρυθμό της τάξης του 17% ετησίως. Ακόμα και έτσι πάντως, υπολογίζεται πως υπάρχουν περί τους 78.000 Non Dom στη Βρετανία, μεταξύ των οποίων και σημαντικό μέρος του Ελληνικού εφοπλισμού και όχι μόνο, μέρος των οποίων θα συνεχίσουν να αναζητούν εναλλακτικές φορολογικές κατοικίες.
Επί του συγκεκριμένου μοντέλου τώρα, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το Ιταλικό Κοινοβούλιο το 2017 θέσπισε ειδική διάταξη για τα άτομα που μεταναστεύουν από την αλλοδαπή στην Ιταλία. Το μοντέλο της Ιταλίας, προβλέπει σταθερή καταβολή εφάπαξ ετήσιου φόρου 100.000 ευρώ για το παγκόσμιο εισόδημα του φορολογουμένου και 25.000 ευρώ για κάθε μέλος της οικογένειάς του για εισοδήματα που αποκτά εκτός της χώρας. Ωστόσο, για να μπορέσει κάποιος να κάνει χρήση της διάταξης αυτής θα πρέπει να πληροί κάποιες απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένης της προηγούμενης μη ιταλικής φορολογικής κατοικίας. Ειδικότερα, οι προϋποθέσεις που ζητεί η γειτονική χώρα για να ενταχθεί κάποιος στο ευνοϊκό καθεστώς είναι:
- Να μεταφέρει τη φορολογική έδρα του στην Ιταλία.
- Να ήταν φορολογικός κάτοικος άλλων χωρών πλην Ιταλίας για τουλάχιστον 9 από τα 10 φορολογικά έτη που προηγούνται του έτους για το οποίο ζητεί να ενταχθεί στο καθεστώς Non-Dom.
- Να εγκριθεί η αίτησή του από τις ιταλικές φορολογικές αρχές.
- Να έχει διαμονή ή φορολογική κατοικία στην Ιταλία ή να είναι δηλωμένος στο μητρώο των μόνιμων κατοίκων Ιταλίας για το μεγαλύτερο μέρος του φορολογικού έτους, δηλαδή για τουλάχιστον 183 ημέρες, ακόμα και εάν οι ημέρες αυτές προκύπτουν αθροιστικά στη διάρκεια του έτους και δεν είναι συνεχόμενες.
Σύμφωνα με τον ιταλικό νόμο το ευνοϊκό καθεστώς λήγει ύστερα από 15 χρόνια, δεν ανανεώνεται μετά την πάροδο της περιόδου αυτής και μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή, εάν το ζητήσει ο ενδιαφερόμενος, χωρίς όμως να υπάρχει έπειτα δυνατότητα επανένταξης. Οι φορολογικές αρχές έχουν στη διάθεσή τους περιθώριο 120 ημερών για να εγκρίνουν ή να απορρίψουν το αίτημα.
Από την άλλη μεριά, η Μάλτα έχει υιοθετήσει οριζόντια φορολογία (flat tax model) με φορολογικό συντελεστή 15% στο παγκόσμιο εισόδημα των φορολογουμένων με ελάχιστο φόρο 15.000 ευρώ τον χρόνο. Προσφέρει επιπλέον ειδικά προγράμματα φορολόγησης για συνταξιούχους και άτομα υψηλής εξειδίκευσης στους τομείς του χρηματοπιστωτικού τομέα, του αθλητισμού και της αεροναυπηγικής, με σταθερό συντελεστή 15% και απαλλαγή από φόρο εισοδήματος για κέρδη που υπερβαίνουν τα 5 εκατ. ευρώ.
Τέλος, στην Κύπρο, με την τελευταία τροποποίηση της νομοθεσίας, άτομο το οποίο διαμένει για τουλάχιστον 60 μέρες νησί μπορεί να γίνει φορολογικός κάτοικος. Τα φορολογικά πλεονεκτήματα που έχει είναι:
- Φορολογική απαλλαγή από μερίσματα και τόκους. Οι Κύπριοι θεωρούν τα εισοδήματα από τόκους, ενοίκια, δικαιώματα και μερίσματα ως μη εξαρτόμενα από προσωπική εργασία και για τους μη φορολογικούς κατοίκους, δεν επιβάλουν κατά περίπτωση, φόρο υπέρ άμυνας (defense Tax) ή τέλη χαρτοσήμου (Stamp Duties). Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το καθεστώς Non–Dom της Κύπρου, κάποιος, για να έχει πλήρεις φορολογικές υποχρεώσεις στην Κύπρο με έναν Κύπριο, θα πρέπει, εκτός από TaxResident να είναι και Domiciled για 17 έτη εντός μίας εικοσαετίας. Αν μέσα στην εικοσαετία δεν συμπληρώσει τα έτη αυτά, ξεκινάει νέα εικοσαετία για την προσμέτρηση των δεκαεπτά ετών ή διαφορετικά, κάποιος αλλοδαπός ή και Κύπριος της αλλοδαπής μπορεί εφόρου ζωής, να φορολογείται με συντελεστές και ποσά φόρου μηδενικά. (Για παράδειγμα, tax resident αλλά Non Dom, ο οποίος διατηρεί Κυπριακή LTD με μετοχές, για διάστημα δέκα επτά (17), ετών, ουδέποτε θα καταβάλει για τα έτη αυτά φόρο επί των μερισμάτων (defense Tax) σε ποσοστό 17% επί των διανεμόμενων κερδών).
- Φορολογική απαλλαγή από τα κέρδη που προκύπτουν από πωλήσεις μετοχών (Εκτός αν στις μετοχές αντιστοιχεί ενεργητικό, το 40% του οποίου αναφέρεται σε ακίνητη περιουσία στην Κύπρο. Η αίρεση αυτή δεν ισχύει αν τα συγκεκριμένα ακίνητα βρίσκονται εκτός Κύπρου)
- Φόρος 5% από εισοδήματα εξωτερικού, ενώ δεν εφαρμόζεται οποιοσδήποτε φόρος κληρονομιάς ή πλούτου. (Ουσιαστικά στην Κύπρο δεν υφίστανται φόροι επί χαριστικής αιτίας ζωής ή θανάτου).
- Μειωμένοι κατά 50% φορολογικοί συντελεστές σε σχέση με ισχύοντες για εργαζομένους στην Κύπρο.
Οι Διεθνείς Συμβάσεις Αποφυγής της διπλής Φορολογίας
Τα κράτη προκειμένου να ασκήσουν τη φορολογική τους εξουσία, επιβάλλουν φόρο στο εισόδημα και στο κεφάλαιο του φυσικού ή νομικού προσώπου βασιζόμενα στην αρχή της «κατοικίας» (υποχρέωση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ή περιουσίας για το παγκόσμιο εισόδημα ή κεφάλαιο) και στην αρχή της πηγής του εισοδήματος ή της τοποθεσίας του κεφαλαίου (δηλαδή που προκύπτει το εισόδημα ή που βρίσκεται το κεφάλαιο).1
Για την αντιμετώπιση της διπλής φορολογίας σε διεθνές επίπεδο, και ακριβώς λόγω της αναποτελεσματικότητας των μονομερών μέτρων, επεκτάθηκε σε αξιόλογο βαθμό, και μάλιστα προοδευτικά, η σύναψη διμερών συμβάσεων αποφυγής της διπλής φορολογίας. Η συνεχώς αυξανόμενη οικονομική συνεργασία των χωρών με το πέρας του χρόνου επιτείνει και οξύνει έτι περαιτέρω το πρόβλημα της διπλής φορολογίας, καθότι, κάθε χώρα φορολογεί τόσο τους κατοίκους της για όλα ανεξαιρέτως τα εισοδήματα τους, είτε αυτά προκύπτουν μέσα στην επικράτεια της είτε σε άλλες χώρες, όσο και τους μη κατοίκους της, εφόσον αποκτούν εισόδημα μέσα στην επικράτεια της. Το αυτό συμβαίνει και με το κεφάλαιο.2
Συνεπώς, η διπλή φορολογία του εισοδήματος και του κεφαλαίου μετουσιώνεται σε τροχοπέδη, επιδρώντας αρνητικά στην ανάπτυξη των εμπορικών και βιομηχανικών σχέσεων μεταξύ των κρατών. Ειδικότερα, δυσχεραίνει σημαντικά την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών, και την κίνηση των κεφαλαίων. Από πάγια δε νομολογία του ΔΕΕ προκύπτει ότι μεταξύ των όσων μέτρων απαγορεύει το άρθρο 63 παρ. 1 ΣΛΕΕ και τα οποία συνιστούν περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων είναι και αυτά που δύνανται να αποτρέψουν μη κατοίκους ημεδαπής να πραγματοποιήσουν επενδύσεις σε ένα κράτος μέλος ή τους κατοίκους του κράτους μέλους να επενδύσουν σε άλλα κράτη.3
Ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα4 συνάπτονταν συμβάσεις με σκοπό την αποφυγή της διπλής φορολογίας, αλλά αρχικά μόνον ανάμεσα σε ομοσπονδιακά ή στενά συνδεδεμένα κράτη. Αργότερα, και κυρίως με την εκπνοή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η υπογραφή τέτοιου είδους συμβάσεων εντατικοποιήθηκε.5
Με τη σύναψη εν λόγω συμβάσεων, εξακολουθούν τα συμβαλλόμενα κράτη να διατηρούν τη φορολογική τους κυριαρχία. Αυτό που συμβαίνει, είναι μία εκατέρωθεν επιβολή περιορισμών στην φορολογική τους εξουσία. Σκοπός της υπογραφής, είναι η καταβολή του φόρου μία φορά από τον φορολογούμενο. Προς τούτο, λοιπόν, τα συμβαλλόμενα κράτη καθορίζουν το εκάστοτε κατά περίπτωση κράτος που διαθέτει την αρμοδιότητα επιβολής φόρου, με ταυτόχρονη παραίτηση του άλλου, όταν ένα οικονομικό στοιχείο υπόκειται στο φορολογικό πεδίο αμφοτέρων των κρατών6. Το δίκτυο που υφίσταται σήμερα αναφέρεται σε περισσότερες από 2.500 (ήδη άνω των 3.500) συμβάσεις αποφυγής της διπλής φορολογίας7.
Σημειώνουμε ότι η χώρα μας έχει υπογράψει έως σήμερα, πενήντα επτά (57), Σ.Α.Δ.Φ.8
Παρατηρήσεις – Σχόλια
Το παρόν κείμενο γράφεται σε μια περίοδο η οποία όταν τελειώσει, θα βρεθούμε πιθανώς να ζούμε σε ένα διαφορετικό κόσμο. Τέτοιες περίοδοι υπήρξαν και στο εγγύς παρελθόν, όπου σημαντικά γεγονότα, άλλαξαν παγκόσμια οικονομικά δεδομένα. Βέβαια, η ερμηνεία των γεγονότων δεν απηχούσε κατ’ ανάγκη πάντα την πραγματικότητα. Αναφερόμαστε ασφαλώς στην 11η Σεπτεμβρίου, που αμέσως μετά εφαρμόστηκαν σε παγκόσμια κλίμακα και κατ’ απαίτηση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, δρακόντεια μέτρα σχετικά με την φορολογικό έγκλημα, εμμένοντας οι Η.Π.Α. πως αυτό τροφοδοτεί κατά κόρον την παγκόσμια τρομοκρατία. Φυσικά, σε μεγάλο μέρος είχαν απόλυτα δίκαιο, μέθοδοι δε ξεπλύματος και μεταφοράς κεφαλαίων από ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις αποκαλύφθηκαν. (Σύστημα «Habala», της Αλ Κάϊντα). Περαιτέρω όμως, η ολιστική και όχι τόσο πειστική αντιμετώπιση του συγκεκριμένου γεγονότος, έφερε μια σειρά νέων καταστάσεων στο υφιστάμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα, που στο όνομα του Μπιν Λάντεν, κάποιες χώρες ωφελήθηκαν τα μέγιστα.
Το χρήμα ως συναλλακτικό μέσο είναι αμοραλιστικό. Ούτε καλό – ούτε κακό. Απλώς χρήμα. Το οικονομικό έγκλημα, μπορεί να αντιμετωπισθεί με αξιοπιστία στην πηγή του, είτε αφορά φοροδιαφυγή, είτε φοροαποφυγή, είτε φοροκλοπή, είτε οποιαδήποτε άλλη μορφή. Εκτός από το γενικά αποδεκτό οικονομικό έγκλημα το οποίο εδράζεται τις περισσότερες φορές επί εξαιρετικά σοβαρών ποινικών πράξεων (σωματεμπορία, εμπορία εθιστικών ουσιών, όπλων κλπ.)., παγκόσμια, ο μεγάλος όγκος του «εγκλήματος», αφορά μικροφοροδιαφυγή η οποία ουσιαστικά φορολογείται στο επόμενο στάδιο της τοποθέτησης των χρημάτων που προέρχονται από αυτή. (Με απλά λόγια, αν το κομμωτήριο δεν εκδώσει φορολογικό στοιχείο, η κομμώτρια μάλλον με το προϊόν του «οικονομικού της εγκλήματος», δεν θα τροφοδοτήσει φονταμελιστικές οργανώσεις, αλλά θα προβεί σε αγορά ακριβού ενδύματος επώνυμης εταιρείας, η οποία πιθανότατα δηλώνει και φορολογείται για τα ακαθάριστα έσοδά της και τα κέρδη της).
Με τον ανωτέρω πρόλογο, θέλουμε να καταλήξουμε ότι σε κάθε ιδιότυπη οικονομική και όχι μόνο συγκυρία, κάποιοι δογματίζοντας, πλουτίζουν σε βάρος άλλων, χρησιμοποιώντας γεγονότα που ελάχιστα τους αγγίζουν.
Στον «θαυμαστό» καινούργιο κόσμο που πιθανώς θα ζήσουμε, δίνοντας απτά δείγματα της ικανότητάς μας στα πολύ δύσκολα ως χώρα και καταρρίπτοντας μύθους των ανίκανων τεμπέληδων που πάντα λειτουργούν χωρίς σχέδιο και ατομικά, πιθανώς να καταφέρουμε να συγκεντρώσουμε πολλά περισσότερα αλλοδαπά κεφάλαια από όσα αναμένουμε. Το όνειρο της ζωής στο Λονδίνο μάλλον ανατράπηκε στο σύνολό του, το σύστημα υγείας των Η.Π.Α. ανταποκρίθηκε μη ικανοποιητικά από τα πρώτα στάδια εισβολής του κορονοϊού στη χώρα και στη Γαλλία, το μεγαλύτερο μέρος των νεκρών της, αφορά υπέργηρα άτομα που έφυγαν μαζικά σε οίκους ευγηρίας, χωρίς κάποιος συγγενής να ενδιαφερθεί ποτέ για αυτούς. Στη Σουηδία, το μοντέλο μάλλον έχει σοβαρό πρόβλημα και η εξαιρετική βιομηχανία παραγωγής οπλικών συστημάτων της χώρας, εκτός από πρώτες ύλες καταπίνει αδηφάγα και ανθρώπινες ψυχές.
Ο Μεσογειακός νότος αποδείχθηκε ιδιαίτερα ανθεκτικός και εξαιρετικά αποτελεσματικός, ίσως και λόγω κλιματικών ιδιαιτεροτήτων. Η Μάλτα, ένα μικροσκοπικό κράτος μισού εκατομμυρίου πολιτών, δεν έχει καταγράψει κανέναν θάνατο από κορονοϊό μέχρι σήμερα, η Κύπρος μετρά μόνο εννέα θύματα, ενώ η Ελλάδα, συγκρινόμενη λ.χ. με το ισοδύναμα πληθυσμιακά Βέλγιο, απλώς δεν συγκρίνεται ως προς την αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης και της Πολιτείας με συντεταγμένες τόσο την Κυβέρνηση, όσο και την Αντιπολίτευση.
Είναι σίγουρο ότι ο παγκόσμιος πολίτης θα ξανασκεφτεί σοβαρά πια χώρα του δίνει τα εχέγγυα μιας αξιοπρεπούς ζωής από μια άλλη οπτική και ενός συστήματος υγείας το οποίο είναι ικανό να τον καλύψει. Η «χρυσή visa» ήταν μια καλή αρχή, οι Non Dom φορολογικοί κάτοικοι της χώρας μια εξαιρετική συνέχεια. Η προσέλκυση φυσικών προσώπων τρίτης ηλικίας και όχι μόνο, με φορολογικές ελαφρύνσεις, για να ζήσουν ίσως το πιο ευτυχισμένο κομμάτι της ζωής τους μαζί μας, δεν το θεωρούμε καθόλου αντιδεοντολογικό, κουρασμένοι από την συνεχή αμετροέπεια των «φίλων» μας, οι οποίοι έχουν συνεχώς το δάχτυλο στραμμένο υποδεικνύοντάς μας.
1 Μελάς Δ. & Κ. «Διεθνής Φορολογικός Σχεδιασμός, ανάπτυξη και σύγχρονες εξελίξεις», Εκδόσεις «ΙΜΙΑ», Θεσσαλονίκη Σεπτέμβριος 2013, σελ. 101 και επόμενες
2 Β. Κωστούλα (Επιβλέπων Κ. Φινοκαλιώτης). Η Ερμηνεία και Εφαρμογή των Συμβάσεων Αποφυγής της Διπλής Φορολογίας.
3 Δ. Μελάς, Το διεθνές καθεστώς των συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας στην ελληνική νομοθεσία περιοδικό Ε7, 2014, σελ. 1194.
4 Κ. Φινοκαλιώτης-Ν. Μπάρμπας, Δημόσια Οικονομικά, Φόροι-Δημόσια Δάνεια, εκδ. Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη,2008 , σελ. 43.
5 Ε. Χατζηιωακειμίδου, Φορολογικές Συμβάσεις. Η εφαρμογή τους στις προσωπικές εταιρίες, ο.π.
σελ. 18.
6 Ε. Χατζηιωακειμίδου, Φορολογικές Συμβάσεις. Η εφαρμογή τους στις προσωπικές εταιρίες, ο.π.
σελ. 37.
7 Δ. Μελάς, Το διεθνές καθεστώς των συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας στην ελληνική νομοθεσία, περιοδικό Ε7, 2014, σελ. 1193.
8 Δ. Μελάς. Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας. Η Ελλάδα και οι Συμβαλλόμενες χώρες. Β΄ Έκδοση. Οικονομικές Εκδόσεις Ε.Ε., Θεσσαλονίκη 2015.
