Προτάσεις – σταθμός του Εισαγγελέα του Δικαστηρίου της ΕΕ: Η διασφάλιση διαθεσιμότητας επαρκών και οικονομικά προσιτών οικημάτων αποτελεί λόγο για τη θέσπιση συστημάτων χορήγησης αδειών
Τις ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες προτάσεις του σε μία υπόθεση που αφορά άμεσα τη χρήση των υπηρεσιών της Aibnb – και στη χώρα μας -, εξέδωσε ο Γενικός Εισαγγελέας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Μ. Bobek.
Σύμφωνα με τον Γεν. Εισαγγελέα, η ανεπάρκεια οικημάτων για μακροχρόνια στέγαση αποτελεί επιτακτικό λόγο δημοσίου συμφέροντος, ο οποίος μπορεί να δικαιολογήσει μέτρα, τα οποία επιβάλλουν τη λήψη αδείας για την κατ’ επανάληψη βραχυχρόνια εκμίσθωση καταλυμάτων σε περιστασιακή πελατεία η οποία δεν εγκαθίσταται μόνιμα εκεί.
Όπως επισημαίνει ο Εισαγγελέας του ΔΕΕ, η Οδηγία 2006/123/ΕΚ επιτρέπει εθνικές και δημοτικές διατάξεις, οι οποίες να εξαρτούν τη βραχυχρόνια εκμίσθωση επιπλωμένων καταλυμάτων από τη χορήγηση διοικητικής άδειας, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τις απαιτήσεις περί αναλογικότητας και περί απαγόρευσης των διακρίσεων.
Κατά τον γενικό εισαγγελέα Μ. Bobek, η καταπολέμηση στεγαστικών προβλημάτων και η επιδίωξη της διασφάλισης της διαθεσιμότητας επαρκών και οικονομικά προσιτών οικημάτων (μακροχρόνιας διαμονής) (ιδίως σε πόλεις που αποτελούν σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς), καθώς και η προστασία του αστικού περιβάλλοντος, συνιστούν θεμιτούς δικαιολογητικούς λόγους για τη θέσπιση συστημάτων χορήγησης αδειών, οι οποίοι ανάγονται, γενικότερα, σε κοινωνική πολιτική. Επομένως, το επίμαχο σύστημα χορήγησης αδειών αποτελεί μέσο που σαφώς επιτρέπεται από την οδηγία για τις υπηρεσίες.
Ιστορικό της υπόθεσης
Η Cali Apartments και η HX (αναιρεσείουσες) έχουν στην κυριότητά τους, εκάστη, μία γκαρσονιέρα στο Παρίσι. Το 2015 οι δημοτικές υπηρεσίες του Δήμου Παρισίων διενήργησαν έρευνα προκειμένου να εξακριβωθεί αν οι αναιρεσείουσες εκμίσθωναν τις γκαρσονιέρες τους ως επιπλωμένα καταλύματα βραχυχρόνιας διαμονής μέσω της πλατφόρμας Airbnb, χωρίς να διαθέτουν σχετική άδεια. Κατόπιν της έρευνας αυτής επιβλήθηκε στην Cali Apartments και στην HX πρόστιμο, καθώς και υποχρέωση προς επαναφορά της οικιακής χρήσης των ακινήτων. Ο Δήμος Παρισίων άσκησε παρέμβαση στη δίκη που κινήθηκε από τον Procureur de la République (εισαγγελέα πλημμελειοδικών). Κατόπιν απόρριψης των εφέσεών τους, η Cali Apartments και η HX άσκησαν αναιρέσεις ενώπιον του Cour de cassation (Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, Γαλλία), δηλαδή του αιτούντος δικαστηρίου.
Το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί αν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2006/123/ΕΚ για τις υπηρεσίες εθνική νομοθετική ρύθμιση η οποία εξαρτά τη βραχυχρόνια εκμίσθωση επιπλωμένων καταλυμάτων από τη χορήγηση διοικητικής άδειας.
Οι προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα
Με τις σημερινές προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας Μichal Bobek προτείνει να γίνει δεκτό ότι η οδηγία για τις υπηρεσίες έχει εφαρμογή σε εθνικές και δημοτικές διατάξεις που διέπουν την πρόσβαση στην υπηρεσία της κατ’ επανάληψη, εξ επαχθούς αιτίας, ακόμη και όχι κατ’ επάγγελμα τελούμενης, βραχυχρόνιας εκμίσθωσης καταλυμάτων, με σκοπό τη διαμονή, σε περιστασιακή πελατεία η οποία δεν εγκαθίσταται μόνιμα εκεί.
Εντούτοις, ο σκοπός της καταπολέμησης του προβλήματος της ανεπάρκειας οικημάτων για μακροχρόνια στέγαση συνιστά επιτακτικό λόγο δημόσιου συμφέροντος, δυνάμενο να δικαιολογήσει εθνικό μέτρο το οποίο επιβάλλει τη λήψη προηγούμενης άδειας. Η οδηγία για τις υπηρεσίες επιτρέπει τέτοιες εθνικές και δημοτικές διατάξεις, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τις απαιτήσεις περί αναλογικότητας και περί απαγόρευσης των διακρίσεων, στοιχείο που απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει.
Κατά τον γενικό εισαγγελέα Μ. Bobek, η αναγκαία ανάλυση επιβάλλεται να διενεργηθεί υπό το πρίσμα των εφαρμοστέων εθνικών και δημοτικών διατάξεων, δεδομένου ότι το επίμαχο σύστημα χορήγησης αδειών αποτελείται και από τα δύο αυτά σύνολα διατάξεων.
Όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες, ο γενικός εισαγγελέας φρονεί ότι εμπίπτουν σε αυτό οι κανόνες που εξαρτούν από τη χορήγηση αδείας τις μεταβολές της χρήσης ακινήτου προοριζόμενου για στέγαση. Ειδικότερα, οι επίμαχες διατάξεις συνιστούν σύστημα χορήγησης αδειών κατά την έννοια της εν λόγω οδηγίας. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων που επιθυμούν να εκμισθώνουν τα επιπλωμένα καταλύματά τους για βραχυχρόνια διαμονή οφείλουν να τηρήσουν ορισμένη διοικητική διαδικασία, προκειμένου να τους χορηγηθεί από τον δήμαρχο, υπό την προϋπόθεση της πλήρωσης ορισμένων προϋποθέσεων, επίσημη διοικητική άδεια.
Όσον αφορά τη συμβατότητα του ως άνω συστήματος χορήγησης αδειών προς την οδηγία για τις υπηρεσίες, ούτε η επιχειρηματική ελευθερία ούτε το δικαίωμα ιδιοκτησίας έχουν απόλυτο χαρακτήρα και αμφότερα μπορούν να υπόκεινται σε περιορισμούς. Με άλλα λόγια, εφόσον ο έλεγχος της χρήσης δεν αποτελεί τόσο σοβαρό περιορισμό ώστε να ισοδυναμεί με εν τοις πράγμασι απαλλοτρίωση ή έμμεση απομείωση της αξίας του ακινήτου, επιτρέπονται περιορισμοί στην άσκηση των δικαιωμάτων αυτών.
Κατά τον γενικό εισαγγελέα Μ. Bobek, η καταπολέμηση στεγαστικών προβλημάτων και η επιδίωξη της διασφάλισης της διαθεσιμότητας επαρκών και οικονομικά προσιτών οικημάτων (μακροχρόνιας διαμονής) (ιδίως σε πόλεις που αποτελούν σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς), καθώς και η προστασία του αστικού περιβάλλοντος, συνιστούν θεμιτούς δικαιολογητικούς λόγους για τη θέσπιση συστημάτων χορήγησης αδειών, οι οποίοι ανάγονται, γενικότερα, σε κοινωνική πολιτική. Επομένως, το επίμαχο σύστημα χορήγησης αδειών αποτελεί μέσο που σαφώς επιτρέπεται από την οδηγία για τις υπηρεσίες.
Ενώ η θέσπιση του επίμαχου συστήματος χορήγησης αδειών είναι αναλογική, πιο αμφιλεγόμενη είναι η αναλογικότητα της απαίτησης λήψης αντισταθμιστικών μέτρων, τα οποία συνίσταται στην ταυτόχρονη μετατροπή σε κατοικίες ακινήτων που δεν έχουν τέτοια χρήση, ιδίως όπως έχει προβλεφθεί από τον Δήμο Παρισίων σε σχέση με τους μη επαγγελματίες ιδιοκτήτες. Ωστόσο, απόκειται πρωτίστως στο αιτούν δικαστήριο να εκτιμήσει τη συμβατότητα των προϋποθέσεων χορήγησης άδειας με την οδηγία για τις υπηρεσίες.
Κατά τον γενικό εισαγγελέα Μ. Bobek, η τοπική πολυμορφία όσον αφορά τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις χορήγησης άδειας δεν είναι απλώς επιτρεπτή, αλλά και ευκταία. Εφόσον γίνεται δεκτό ότι επιτρέπεται να θεσπίζονται ρυθμίσεις και να συγκεκριμενοποιούνται οι προϋποθέσεις των συστημάτων χορήγησης αδειών σε τοπικό επίπεδο, η αναλογικότητα των ρυθμίσεων αυτών μπορεί να εξαρτάται από τη συνεκτίμηση των τοπικών συνθηκών και ιδιαιτεροτήτων.
ΥΠΟΜΝΗΣΗ: Οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο. Η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.
Το πλήρες κείμενο των προτάσεων δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα CURIA
