Ο Μίχαελ Σπίντελεγκερ, γενικός διευθυντής Διεθνούς Κέντρου για την Ανάπτυξη Μεταναστευτικής Πολιτικής (ICMPD)*, πρώην Aυστριακός αντικαγκελάριος και πρώην υπουργός Εξωτερικών, μιλάει στην «Κ» για την κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας, την οποία χαρακτηρίζει «αποφασιστικό μέσο για να ανακτηθεί ο έλεγχος στο μεταναστευτικό το 2016» και τονίζει ότι ο οργανισμός είναι έτοιμος να καλωσορίσει την ένταξη της Ελλάδας.
– H ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται στη διαδικασία να υποβάλει αίτημα για να γίνει μέλος του ICMPD. Ποια βλέπετε να είναι η εξέλιξη και τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα;
– Είναι τιμή μας και είμαστε πολύ ευχαριστημένοι για το ενδιαφέρον της ελληνικής κυβέρνησης και αναμένουμε την κατάθεση του αιτήματος επισήμως. Ο κύριος ρόλος του οργανισμού είναι η προώθηση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων περιοχών με όρους ισότητας συχνά με ανεπίσημο τρόπο. Ετσι δημιουργείται ένα πλαίσιο για συνομιλίες με την επιδίωξη να δημιουργηθούν συναινέσεις. Αυτό βοηθάει πολύ στο να βρεθεί κοινό έδαφος μέσα σε ένα κλίμα ισότιμων εταίρων. Η συμμετοχή στον ICMPD δίνει πρόσβαση στην τεχνογνωσία των πάνω από 400 ειδικών που εργάζονται για τον οργανισμό και στο τεράστιο δίκτυο που ο οργανισμός έχει οργανώσει διεθνώς και στις χώρες που αποτελούν τις κύριες χώρες προέλευσης των προσφύγων και μεταναστών που φθάνουν στην Ευρώπη. Ο ICMPD θα καλωσορίσει μια χώρα που βρίσκεται γεωγραφικά στον πλέον σημαντικό και με πολλές προκλήσεις δρόμο παράνομων μεταναστευτικών ροών. Η εμπλοκή της Ελλάδας έχει να προσφέρει πολλά στην προσπάθεια εξεύρεσης καλύτερων λύσεων.
– Πιστεύετε ότι τα κράτη-μέλη επέδειξαν αλληλεγγύη στην Ελλάδα όσον αφορά το μεταναστευτικό/προσφυγικό πρόβλημα;
– Είναι γεγονός πως ό,τι μπορεί να γίνει καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό των κρατών-μελών. Πολιτικά μιλώντας, καμία κυβέρνηση στην Ευρώπη δεν θα μπορούσε να «αντέξει» τόσο μεγάλη αλληλεγγύη προς την Ελλάδα ώστε να πάρει αιτούντες άσυλο. Μέσα σε αυτά τα όρια λοιπόν τα κράτη-μέλη και η Ε.Ε. έκαναν πολλά: οικονομική στήριξη, βοήθεια από τον EASO και τον Frontex, την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και κάποιο –μικρής εμβέλειας– πρόγραμμα μετεγκατάστασης. Τα κράτη-μέλη επέδειξαν αλληλεγγύη, αν και είναι φανερό ότι η Ελλάδα θα περίμενε περισσότερα.
– Πώς ο ICMPD αντιμετωπίζει την κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας για τους πρόσφυγες, δεδομένου ότι η Τουρκία είναι μέλος του οργανισμού;
– Λειτούργησε ως αποφασιστικό μέσο για να αποκτηθεί και πάλι ο έλεγχος της κατάστασης το 2016 όχι μόνο από την πλευρά της Ε.Ε. αλλά και από την πλευρά της Τουρκίας. Η κοινή δήλωση έκανε λιγότερο πιθανό για τους αιτούντες άσυλο το να φτάσουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία αποτελεί γι’ αυτούς τον πλέον επιθυμητό προορισμό. Παράλληλα μειώθηκαν και οι πιέσεις προς την Τουρκία ως χώρα transit προς την Ε.Ε. Ωστόσο πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι η Τουρκία σε σχέση με την Ε.Ε. συνεχίζει να σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος ως αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας. Η Ε.Ε. προσέφερε μεγάλη βοήθεια προς την Τουρκία, οπότε και οι δύο πλευρές επωφελήθηκαν.
Βέβαια, πρέπει να παραδεχθούμε ότι η κοινή δήλωση δεν προσέφερε μια ικανοποιητική απάντηση στο ερώτημα πώς θα εξασφαλιστεί η προστασία των εκατομμυρίων εκτοπισμένων Σύρων. Το συγκεκριμένο άλυτο πρόβλημα είναι και ο κύριος λόγος που η κοινή δήλωση βρίσκεται τελευταία υπό πίεση. Βλέπουμε ότι προκύπτουν μεγάλες προκλήσεις αλλά και πάλι οι δύο πλευρές πρέπει να επιδιώξουν έναν συμβιβασμό όσο δύσκολο και αν είναι αυτό.
– Βλέπετε πιθανότητα μέσα στους επόμενους μήνες η Ευρωπαϊκή Ενωση να φτάσει σε κάποια συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του ασύλου και τη μετανάστευση;
– Τον Απρίλιο η Γερμανία έστειλε μία επιστολή στην Κομισιόν επαναβεβαιώνοντας τη δέσμευσή της σε σχέση με τις προτάσεις που έχει καταθέσει. Mε την επιστολή συμφώνησαν η Ιταλία, η Γαλλία και για πρώτη φορά, η Ισπανία. Αυτό ίσως να δώσει νέα δυναμική στις συζητήσεις. Να σημειώσουμε ότι η θέση της Ελλάδας ως η πιο σημαντική χώρα στην πρώτη γραμμή θα είναι κρίσιμη. Ετσι υπάρχει πιθανότητα για ένα «νέο Δουβλίνο» όπου τα επίπεδα της αλληλεγγύης δεν θα είναι πολύ υψηλά, αλλά πάντως υψηλότερα από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια.
– Πόσους αιτούντες άσυλο φιλοξενεί η Αυστρία;
– Αυτή τη στιγμή η Αυστρία φιλοξενεί 30.000 αιτούντες άσυλο και τα τελευταία χρόνια έχει δεχθεί αιτήσεις ασύλου της κλίμακας 90.000 (2015) με 12.000 (2019). Είναι σε όλους ξεκάθαρο ότι το θέμα των προσφύγων ήρθε για να μείνει σε όλη την Ευρώπη. Η διαχείριση των δομών των προσφύγων πρέπει να γίνεται με επαγγελματικό τρόπο. Πολλές χώρες όπως η Ελβετία, η Γερμανία, η Αυστρία ή η Ιταλία έχουν αποφασίσει να ανταποκριθούν στην πρόκληση με τη βοήθεια του ιδιωτικού τομέα. Εταιρείες όπως η Swiss ORS Group έχουν δεκαετίες εμπειρίας στο να διαχειρίζονται τις δομές επαγγελματικά. Η συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα δίνει μεγαλύτερη ευελιξία και βοηθάει στην καλύτερη αξιοποίηση των χρημάτων των φορολογουμένων.
* Το Διεθνές Κέντρο για την Ανάπτυξη της Μεταναστευτικής Πολιτικής (ICMPD) είναι δεξαμενή σκέψης με τη συμμετοχή 17 κρατών, μεταξύ των οποίων και η Τουρκία.
