της Κατερίνας Ροββά
Αξιοποιώντας αδημοσίευτες έρευνες, σπάνια αρχεία, πρωτογενές υλικό και φακέλους Αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, ιστορικοί του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών ρίχνουν φως στους βίους των 168 «άγνωστων» πρώτων βουλευτών της χώρας μας με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση
να ψηφιακό «παράθυρο» στον 19ο αιώνα ρίχνει φως στα άγνωστα πρόσωπα που θεμελίωσαν το ελληνικό κράτος. Ποιοι ήταν οι 168 πρώτοι βουλευτές της Ελλάδας; Πώς έζησαν και ποια διαδρομή διήνυσαν μέχρι να πάρουν στα χέρια τους την τύχη της χώρας από το 1822 ως το 1826; Αξιοποιώντας αδημοσίευτες έρευνες, σπάνια αρχεία, πρωτογενές υλικό και φακέλους Αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, ιστορικοί του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών έφτιαξαν τα προφίλ των 168 πρώτων βουλευτών, ανέπτυξαν τα βιογραφικά τους, τα συνέδεσαν με ιστορικές αναφορές και τα παρουσιάζουν σε έναν ειδικό ιστότοπο, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση (http://representatives1821.gr/)
Ενδιαφέροντα στοιχεία ξεπροβάλλουν μέσα από αυτήν την ηλεκτρονική περιήγηση. Η ζωή του Εμμανουήλ Αντωνιάδη, του χανιώτη εμπόρου από την Κωνσταντινούπολη που μπήκε στον Αγώνα από την έναρξή του, συμμετείχε σταθερά στα όργανα του ελληνικού κράτους, εκλεγόταν βουλευτής μέχρι το 1844 και παράλληλα εργαζόταν ως τυπογράφος και δημοσιογράφος εκδίδοντας την εφημερίδα «Ηώ» στο Ναύπλιο και αργότερα την «Αθηνά» στα Μέγαρα, μένοντας στην ιστορία ως ένας από εκείνους που υπερασπίστηκαν με πάθος την ελευθεροτυπία. Την ιστορία του Αθανάσιου Λιδωρίκη, που από όμηρος στην αυλή του Αλή Πασά στα Γιάννενα και αργότερα ιδιαίτερος γραμματέας του και μουχουρδάρης, δηλαδή σφραγιδοφύλακάς του, διέφυγε προβάλλοντας κάποια δικαιολογία και συνέβαλε στην οργάνωση της Επανάστασης.
Μέσα από τα προφίλ των βουλευτών ο αναγνώστης θα διαπιστώσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσαν οι πρώτοι θεσμοί του ελληνικού κράτους: Θα διαβάσει απόφαση του Βουλευτικού Σώματος χρονολογίας 1825 με την οποία διορίζονται δύο επίτροποι για την ορφανή ανήλικη κόρη του μακαρίτη βουλευτή Αναγνώστη Αθανασίου, οι οποίοι θα αναλάβουν τη σωστή ανατροφή και τη συγκέντρωση της περιουσίας της, ενώ θα δει, επίσης, να ζωντανεύουν, μέσα από τα αρχεία, οι πικρίες των εκλεγμένων: «…εκπληρώσας καθ’ όλα το χρέος μου και δουλεύσας την πατρίδα μετά προθυμίας και ζήλου πατριωτικού, δεν απήλαυσα άλλο εις την εν Ναυπλίω εξαμήνιον ειρκτήν, ειμή τον καρπόν των ρευματισμών καθ’ όλον μου το σώμα, οίτινες ίσως θέλουν μοι είναι ανεξάλειπτοι», γράφει ο βουλευτής Ιωάννης Βαρβάτης απευθυνόμενος στην Κεντρική Διοίκηση το 1823. Επίσης, αποτυπώνονται ανάγλυφα οι μεταξύ τους ίριδες, με ενδεικτική την περίπτωση του βουλευτή Πάνου Ράγκου, που αποβλήθηκε από το Σώμα στις 4 Ιουνίου του 1823 ύστερα από επεισόδιο «ύβρεων και κατηγοριών» με τον παραστάτη Κραββάρων Γεώργιο Καναβό, για να γίνει και πάλι δεκτός 20 μέρες αργότερα.
Ο κατάλογος
Στον κατάλογο των 168 περιλαμβάνονται κάποιες από τις μεγάλες προσωπικότητες που διαμόρφωσαν την ελληνική ιστορία του 19ου αιώνα: Ο Ανθιμος Γαζής, ο Ανάργυρος Πετράκης που έμελλε να γίνει ο πρώτος δήμαρχος Αθηναίων, ο γιατρός Γεώργιος Σισίνης, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Θεόφιλος Καΐρης, ο Ανδρέας Ζαΐμης, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Πέτρος Σκυλίτζης Ομηρίδης που αναδείχθηκε δήμαρχος Πειραιά το 1841, το 1848 και το 1852, ο μετέπειτα υπουργός Σπυρίδων Τρικούπης, ο Πιέρος Γρηγοράκης, γόνος της ισχυρής μανιάτικης οικογένειας, που προεπαναστατικά συμμετείχε στα ναπολεόντεια στρατεύματα στην Ιταλία κι έπειτα στον ρωσικό στρατό, φτάνοντας ως τον βαθμό του ταγματάρχη αποκτώντας το προσωνύμιο «Μαγγιόρος». Επίσης συναντώνται τα ονόματα του Γεωργίου Ψύλλα, μετέπειτα Νομάρχη Αττικής, Βοιωτίας και Ευβοίας και υπουργού, του Δημήτριου Υψηλάντη, με αναφορά στον θάνατό του από εφημερίδα της εποχής αλλά και του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, στο λήμμα του οποίου περιλαμβάνεται απόσπασμα από την πρώτη του ομιλία ως προέδρου του Βουλευτικού Σώματος στις 12 Ιουλίου 1823, ένα ιστορικό ντοκουμέντο που σκιαγραφεί με γλαφυρό τρόπο τη φιλοσοφία του για τη λειτουργία του θεσμού.
Το έργο υλοποίησαν, εκ μέρους του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, οι ερευνητές Λεωνίδας Καλλιβρετάκης ως επιστημονικός υπεύθυνος και η Κατερίνα Δέδε ως συντονίστρια, με τη συμμετοχή των υποψήφιων διδακτόρων Ιστορίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Μαρίας Αρβανίτη και Βαγγέλη Σαράφη και εκ μέρους της Βιβλιοθήκης της Βουλής η Ελλη Δρούλια και ο Σωτήρης Λεβέντης.
Η έρευνά τους διήρκησε δύο χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων ανέτρεξαν σε αδημοσίευτο και εκδεδομένο αρχειακό υλικό που φυλάσσεται σε συλλογές ιδιωτικών ή δημόσιων φορέων και σε αποδελτιώσεις πρακτικών των Συνεδριάσεων της Βουλής και των Πρακτικών των Συνεδριάσεων της Γερουσίας.
Το αποτέλεσμα ήταν να μεταφέρουν την ατμόσφαιρα της εποχής ακόμη και στον πιο ανυποψίαστο ψηφιακό περιηγητή και να φέρουν στην επιφάνεια μυστικά του βίου μιας γενιάς, την αίσθηση της οποίας περιέγραψε ο Σπυρίδων Τρικούπης όταν εκφώνησε τον επικήδειο του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη το 1848: «(…)Τοιούτος εχρημάτισεν ο μακάριος ανήρ και ως δημόσιος και ως ιδιώτης· δόξα και αγλάισμα ανεδείχθη της γενεάς μας· και ποίας γενεάς; της γενεάς ήτις ηλλοίωσε το πρόσωπον της Ελλάδος· της γενεάς την οποίαν δεν διστάζω να κηρύξω μοναδικήν μεταξύ όλων των γενεών όχι της νέας, αλλ’ αυτής της αρχαίας και πολυενδόξου Ελλάδος».
https://www.tanea.gr/2020/05/21/people/ekeinoi-pou-themeliosan-to-kratos-tis-elladas/
