Παραβίαση του δικαιώματος πρόσβασης σε Δικαστήριο για δικηγόρους που άσκησαν αγωγή κατά του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων
Με πρόσφατη απόφασή του (Κανδράκης κατά Ελλάδος) το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος πρόσβασης στη Δικαιοσύνη.
Η υπόθεση αφορούσε δικαστικές αποφάσεις σχετικά με την καταβολή δικηγορικών αμοιβών σε διαδικασίες απαλλοτρίωσης.
Οι δύο προσφεύγοντες, οι οποίοι είναι δικηγόροι εγγεγραμμένοι στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, εκπροσωπούσαν εντολείς, οι οποίοι διεκδίκησαν επιτυχώς αποζημιώσεις για απαλλοτριωμένα ακίνητα.
Η πρώτη σειρά διαδικασιών πραγματοποιήθηκε στην πόλη των Καλαβρύτων, η δεύτερη στην Κόρινθο και η τρίτη στην Αθήνα.
Σύμφωνα με το εφαρμοστέο δίκαιο, τα δικαστήρια έπρεπε σε τέτοιες περιπτώσεις απαλλοτρίωσης να επιδικάζουν δικαστική δαπάνη, συμπεριλαμβανομένης της δικηγορικής αμοιβής.
Η αμοιβή έπρεπε να κατατεθεί στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το οποίο στη συνέχεια την απέδιδε στον δικηγόρο σύλλογο, ο οποίος την κατέβαλε στους δικηγόρους, μετά από μία μικρή παρακράτηση.
Στην προκειμένη περίπτωση, η εταιρεία ΕΡΓΟΣΕ ΑΕ, η οποία ήταν η καθ’ής στις δύο πρώτες περιπτώσεις, κατέθεσε την αμοιβή στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προς όφελος του Δικηγορικού Συλλόγου Καλαβρύτων και Κορίνθου, έπειτα από αποφάσεις που εκδόθηκαν το 2007.
Στην τρίτη περίπτωση, στην οποία η απόφαση αποζημίωσης εκδόθηκε το 2002, οι αμοιβές κατατέθηκαν στο Ταμείο από το εναγόμενο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, υπέρ του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, όμως το Ταμείο αρνήθηκε να μεταβιβάσει τα χρήματα.
Οι προσφεύγοντες κίνησαν διαδικασίες σχετικά με τις δύο πρώτες υποθέσεις για την κατάθεση των χρημάτων προς όφελος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.
Τα αιτήματά τους απορρίφθηκαν λόγω έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης για την άσκηση ευθείας αγωγής, καθώς η διαδικασία θα έπρεπε να κινηθεί από τον ίδιο τον Δικηγορικό Σύλλογο, όπως και έγινε τελικώς.
Στην πρώτη περίπτωση, το εφετείο παρέπεμψε την υπόθεση στο αρμόδιο δικαστήριο το 2017, με την οριστική απόφαση να εκκρεμεί ακόμα.
Στη δεύτερη περίπτωση, το διακαστήριο αποφάνθηκε οριστικά το 2018 ότι ο Δικηγορικός Σύλλογος Κορίνθου είχε ήδη καταβάλει πάνω από το μισό του ποσού που δόθηκε ως δικηγορική αμοιβή στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, καθώς και ότι η αξίωση σχετικά με το υπόλοιπο ποσό είχε παραγραφεί.
Στην τρίτη περίπτωση, ο προσφεύγων αμφισβήτησε την άρνηση του Ταμείου να καταβάλει τις αμοιβές στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, αλλά η προσπάθειά του ήταν και πάλι ανεπιτυχής, με την αιτιολογία πως μόνο ο Σύλλογος θα μπορούσε να κινήσει τη σχετική διαδικασία. Αυτό συνέβη τελικά το Νοέμβριο του 2013, οδηγώντας στην καταβολή μεγαλύτερου ποσού από το απαιτούμενο εκ μέρους του Ταμείου.
Οι προσφεύγοντες διαμαρτυρήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ιδίως για την απόρριψη των αγωγών τους κατά του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων με αίτημα την καταβολή των δικηγορικών αμοιβών υπέρ του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, υποστηρίζοντας ότι υπήρξε παραβίαση του δικαιωμάτος πρόσβασης σε δικαστήριο (άρθρο 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι πράγματι ο περιορισμός που επιβλήθηκε (με βάση το Ν. 2882/2001) στο δικαίωμα πρόσβασης των προσφευγόντων σε δικαστήριο, λόγω έλελιψης δυνατότητας άσκησης ευθείας αγωγής, δεν ήταν σύμφωνος με την αρχή της αναλογικότητας.
Μεταξύ άλλων, το Δικαστήριο επεσήμανε πως οι προσφεύγοντες δικηγόοι είχαν το δικαίωμα να αναμένουν την ύπαρξη ενός συνεκτικού συστήματος βασισμένο σε μια σαφή, πρακτική και αποτελεσματική δυνατότητα διεκδίκησης των αξιώσεών τους, κάτι που δεν συνέβη εν προκειμένω.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο επιδίκασε ως αποζημίωση για ηθική βλάβη το ποσό των 10.000 ευρώ στον κάθε ένα από τους δύο προσφεύγοντες και 1.500 ευρώ από κοινού για δικαστικά έξοδα.
Η απόφαση είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του ΕΔΔΑ.
