Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Μεταφορών προβλέπει αφαίρεση άδειας για τους ασυνείδητους οδηγούς αλλά και καινούργιο τρόπο εξέτασης των υποψηφίων. Στα θεωρητικά αυξάνονται οι ερωτήσεις από 35 σε 45, με ταυτόχρονη αφαίρεση του μηχανολογικού σκέλους
Κάμερες και μικρόφωνα στις αίθουσες των θεωρητικών εξετάσεων, καταγραφή της διαδικασίας, αλλά όχι με αναμετάδοση σε πραγματικό χρόνο, κατάργηση των δοκιμασιών σε πίστα, πλήρη αναθεώρηση των εγχειριδίων για τις θεωρητικές εξετάσεις αλλά και ενδεχόμενη μείωση του κατώτατου ορίου ηλικίας για την απόκτηση διπλώματος οδήγησης στα 17 έτη θα περιλαμβάνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Μεταφορών για την αλλαγή στην εκπαίδευση και τις εξετάσεις για την απόκτηση άδειας οδήγησης. Το σχέδιο νόμου, τις βασικές αρχές του οποίου παρουσιάζει σήμερα το «Εθνος της Κυριακής», βρίσκεται στο τελικό στάδιο της κατάρτισής του και αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση εντός του καλοκαιριού, καθώς ο αρχικός προγραμματισμός μετατέθηκε χρονικά εξαιτίας του κορονοϊού.
Υπενθυμίζεται ότι ήδη εφαρμόζεται ο θεσμός της προσωρινής άδειας οδήγησης, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα στους επιτυχόντες να οδηγούν και να ασφαλίζουν το αυτοκίνητό τους από τη δεύτερη μέρα, χωρίς να απαιτείται να περιμένουν να πάρουν στα χέρια τους την κανονική άδεια οδήγησης. Επιπλέον, με νομοθετικές ρυθμίσεις που έχουν προηγηθεί έχει καταργηθεί η επανεξέταση των ηλικιωμένων οδηγών προκειμένου να ανανεώσουν το δίπλωμά τους, ενώ δεν πραγματοποιούνται οι ειδικές διαδικασίες (οπισθογωνίες, παρκάρισμα) σε ειδικούς χώρους (πίστες), οι οποίες προβλέπονταν από τον προηγούμενο νόμο. «Καταργήσαμε αυτές τις διαδικασίες προκειμένου ο υποψήφιος οδηγός να εξετάζεται σε πραγματικές συνθήκες, ακόμα και όταν είναι υποχρεωμένος να κάνει αυτές τις ειδικές δοκιμασίες» επισημαίνουν πηγές του υπουργείου.
Δεδομένου μάλιστα ότι αντίστοιχοι χώροι δεν έχουν προβλεφθεί, οι δοκιμασίες σε ειδικές πίστες δεν θα προβλέπονται, όπως όλα δείχνουν, ούτε στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο. Ως προς το νέο σύστημα εξετάσεων, πρόθεση του υπουργείου -όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές- είναι να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο και στην ικανότητα με την οποία μπορεί να οδηγεί κάποιος στον δρόμο και όχι σε ένα προστατευμένο περιβάλλον.
Εξάλειψη της διαφθοράς
Βασική προτεραιότητα και γι’ αυτήν τη νομοθετική ρύθμιση παραμένει το αδιάβλητο των εξετάσεων και η εξάλειψη των φαινομένων διαφθοράς κυρίως στο κομμάτι των πρακτικών δοκιμασιών. Τα φαινόμενα συναλλαγής αποτελούν κοινό μυστικό, το οποίο στηρίζεται και από παλαιότερα στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία ενώ στις θεωρητικές εξετάσεις, στις οποίες έχει ήδη ενεργοποιηθεί ηλεκτρονικό σύστημα, το ποσοστό επιτυχίας δεν ξεπερνά συνήθως το 50%, στις πρακτικές φτάνει περίπου το 73%, ενώ εκτοξεύεται σε ποσοστά ακόμα και… 95% στην περιφέρεια.
Γι’ αυτόν τον λόγο το νέο νομοσχέδιο θα διατηρήσει την πρόβλεψη του προηγούμενου νόμου για κάμερες και μικρόφωνα σε αίθουσες και οχήματα, ώστε να καταγράφεται όλη η εξέταση. Δεν θα υπάρχει όμως αναμετάδοσή της σε πραγματικό χρόνο. Αντίθετα, θα υπάρχει η δυνατότητα η καταγραφή να ελεγχθεί δειγματοληπτικά, ενώ θα διατηρείται ώστε να είναι στη διάθεση οποιουδήποτε σε περίπτωση αμφισβήτησης του αποτελέσματος της εξέτασης. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, κάτι το οποίο δεν αποκλείεται δεδομένου ότι το ζήτημα αφορά την προστασία δημοσίου συμφέροντος.
Στις θεωρητικές εξετάσεις θα προβλεφθεί η δυνατότητα εκσυγχρονισμού του υπάρχοντος ηλεκτρονικού συστήματος και αναθεώρησης των θεωρητικών ερωτήσεων, ώστε αφενός να γίνουν περισσότερο κατανοητές και αφετέρου να ελέγχονται οι πραγματικές γνώσεις των υποψηφίων στον ΚΟΚ, στις προτεραιότητες κ.α. και να δημιουργούν μια καλύτερη οδηγική κουλτούρα. Πρακτικά αναμένεται να αφαιρεθεί το μεγαλύτερο τμήμα των μηχανολογικών ερωτήσεων, το οποίο εκτιμάται ότι δεν έχει κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα πλέον, και να αντικατασταθεί με στοχευμένα ερωτήματα. Μεταξύ των προτάσεων που έχουν συζητηθεί είναι και η αύξηση των εξεταζόμενων ερωτήσεων από 35 σε 45, χωρίς ωστόσο να έχει ληφθεί ακόμα απόφαση, καθώς η αύξησή τους θα επιμηκύνει και τον χρόνο της θεωρητικής εξέτασης.
Ειδικά εγχειρίδια αναμένεται να ετοιμαστούν και για τους υποψηφίους που εντάσσονται στην κατηγορία των ΑμεΑ, ενώ δεν αποκλείεται να αυξηθούν οι γλώσσες στις θεωρητικές εξετάσεις, οι οποίες σήμερα είναι τέσσερις, προκειμένου να εξυπηρετηθούν περισσότεροι μη ελληνόφωνοι υποψήφιοι. Να σημειωθεί ότι ήδη από το 2014 υπήρξε προσπάθεια δημιουργίας νέων εγχειριδίων για τη θεωρητική εκπαίδευση, τα οποία όμως πλέον θεωρούνται παρωχημένα σε έναν βαθμό και χρειάζονται αναθεώρηση.
Ψηφιοποίηση της διαδικασίας
Στην κατεύθυνση της επίτευξης του αδιάβλητου στοχεύει και η φιλοσοφία της συνεργασίας του υπουργείου Μεταφορών με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ως προς τη δημιουργία ενός συστήματος, στο οποίο η φυσική παρουσία του εξεταζόμενου θα περιορίζεται μόνο στο κομμάτι των εξετάσεων. Στόχος είναι να ψηφιοποιηθεί το σύνολο της διαδικασίας, από την κατάθεση των απαραίτητων δικαιολογητικών έως τις εξετάσεις. Ηδη υλοποιείται ψηφιακή πλατφόρμα από τη Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Διακυβέρνηση, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής, μέσω της οποίας θα κλείνονται πλέον απομακρυσμένα και απρόσωπα τα ραντεβού για θεωρητικές και πρακτικές εξετάσεις για την απόκτηση άδειας οδήγησης. Το πρόγραμμα, το οποίο θα περιλαμβάνει και την τυχαία επιλογή εξεταστών και την αντιστοίχισή τους με εξεταζόμενο και με σχολή οδηγών, θα εφαρμοστεί πιλοτικά στις Διευθύνσεις Μεταφορών της Περιφέρειας Αττικής το προσεχές διάστημα, με στόχο να επεκταθεί στη συνέχεια και στις υπόλοιπες Περιφέρειες. Επόμενο βήμα είναι η ψηφιοποίηση κάθε διαδικασίας, η οποία σχετίζεται με την απόκτηση διπλώματος οδήγησης, συμπεριλαμβανομένης της κατάθεσης δικαιολογητικών ή της έκδοσης του Δελτίου Εκπαίδευσης και Εξέτασης του υποψηφίου που θα γίνεται με ψηφιακά εργαλεία χωρίς φυσική μετάβαση, κάτι που αναμένεται να περιορίσει στο μισό και τους χρόνους αναμονής. Στόχος είναι να αξιοποιηθούν όλα τα τεχνολογικά «εργαλεία», τα οποία είναι συμβατά τόσο με την κοινοτική νομοθεσία όσο και με τις κατευθύνσεις της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Οσον αφορά την παρουσία του εκπαιδευτή οδήγησης του υποψηφίου εντός του οχήματος εξέτασης, πιθανότατα θα συνεχίσει να ισχύει, αν και οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί.
Στην αρμόδια επιτροπή που έχει συσταθεί για την προετοιμασία του νομοσχεδίου έχουν συζητηθεί έως τώρα τρία διαφορετικά σενάρια:
- Η παρουσία του εκπαιδευτή, ακριβώς όπως γίνεται σήμερα.
- Η προαιρετική παρουσία του εκπαιδευτή στο πίσω κάθισμα του οχήματος.
- Η απουσία του εκπαιδευτή από το όχημα
Δίπλωμα από τα 17 και τέλος στην επανεξέταση ηλικιωμένων οδηγών
Θεωρείται βέβαιο ότι θα εγκαταλειφθεί η συνοδευόμενη οδήγηση, η οποία είχε θεσμοθετηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, χωρίς όμως να εφαρμοστεί, και έδινε το δικαίωμα απόκτησης διπλώματος στα 17 έτη υπό την προϋπόθεση ότι ο επιτυχών θα οδηγούσε μόνο συνοδεία ενήλικου οδηγού έως ότου έφτανε στην ηλικία των 18 ετών. Ωστόσο δεν έχει εγκαταλειφθεί η ιδέα της μείωσης του ορίου ηλικίας για την απόκτηση διπλώματος στα 17 από τα 18 χρόνια που είναι σήμερα: «Είναι ένα θέμα που θα το ερευνήσουμε, είναι σκόπιμο να μειωθεί το όριο ηλικίας των υποψήφιων οδηγών και όχι να θεσμοθετηθεί η συνοδευόμενη οδήγηση, η εφαρμογή της οποίας περιέχει και κινδύνους αλλά και αμφίβολα αποτελέσματα» λένε οι αρμόδιες πηγές. Παρά το γεγονός ότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες το όριο ηλικίας είναι τα 18 χρόνια, υπάρχουν ορισμένες οι οποίες το έχουν μειώσει στα 17. Σε αυτές συγκαταλέγονται το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισλανδία, η Ιρλανδία, η Σλοβακία και η Ολλανδία, στην οποία ισχύει και η συνοδευόμενη οδήγηση έως τα 18.
Επίσης, στις νέες ρυθμίσεις δεν θα υπάρχει η υποχρέωση της οριζόντιας επανεξέτασης των οδηγών άνω των 74 ετών, οι οποίοι θέλουν να ανανεώσουν το δίπλωμά τους, η οποία ούτως ή άλλως έχει σταματήσει να εφαρμόζεται. Για την αναβάθμιση του συστήματος απόκτησης άδειας οδήγησης αλλά και την αναθεώρηση του ΚΟΚ, η οποία επίσης βρίσκεται σε εξέλιξη, και του point system (Σύστημα Ελέγχου Συμπεριφοράς Οδηγών) έχουν ήδη συγκεντρωθεί οι «καλές πρακτικές» που ακολουθούνται στις πρακτικές εξετάσεις μέσω ειδικών ερωτηματολογίων που έχουν υποβληθεί επισήμως. Οι πρακτικές αυτές θα ληφθούν υπόψη και ορισμένες αναμένεται να ενσωματωθούν στο νομοσχέδιο. Μία από αυτές είναι και η επανεξέταση των οδηγών, οι οποίοι όταν θα υποπίπτουν σε συγκεκριμένες σοβαρές παραβάσεις θα χάνουν το δίπλωμά τους και θα πρέπει να ξαναδώσουν εξετάσεις οδήγησης. Για την πλήρη πάταξη των φαινομένων διαφθοράς, πάντως, στα… θρανία εξετάζεται να καθίσουν και οι εξεταστές. Στο νομοσχέδιο θα συμπεριληφθούν διατάξεις που θα αφορούν την αναβάθμιση της άσκησης των καθηκόντων τους μέσω θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης, ώστε οι εξετάσεις να επιτυγχάνουν στη διαμόρφωση οδηγών με σωστή οδηγική συμπεριφορά. Παράλληλα, εκτός της τοποθέτησης καμερών, θα υπάρχει επίσης και έλεγχος των ειδικών ελεγκτών.
