Παγίδα για τους φορολογουμένους αποτελούν οι χαμηλοί δελεαστικοί φορολογικοί συντελεστές γειτονικών και μη χωρών, καθώς η πάταξη της φοροαποφυγής, μέσω της μεταφοράς εσόδων σε θυγατρικές που βρίσκονται σε χώρες με χαμηλούς συντελεστές, αποτελεί βασική επιδίωξη των φορολογικών αρχών τόσο στην Ελλάδα όσο και πανευρωπαϊκά.
Ο κώδικας φορολογίας εισοδήματος που ισχύει από 1/1/2014 εισήγαγε για πρώτη φορά στην ελληνική φορολογική νομοθεσία τη (διεθνή) έννοια των «ελεγχόμενων αλλοδαπών εταιρειών» (ΕΑΕ). Η σχετική διάταξη, όπως τροποποιήθηκε σημαντικά με τον ν. 4607/2019, προβλέπει ότι όταν ένας φορολογούμενος, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, συμμετέχει σε ελεγχόμενη αλλοδαπή εταιρεία, ενδέχεται να φορολογηθεί στην Ελλάδα για τα κέρδη της, ακόμα και εάν δεν έχει γίνει διανομή μερίσματος από την εταιρεία αυτή.
Ως ελεγχόμενη αλλοδαπή εταιρεία (ΕΑΕ) νοείται το αλλοδαπό νομικό πρόσωπο ή η μόνιμη εγκατάσταση (π.χ. υποκατάστημα) στην αλλοδαπή, τα κέρδη της οποίας δεν φορολογούνται ή απαλλάσσονται του φόρου στην Ελλάδα, όταν συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
(α) Ο φορολογούμενος, μόνος του ή από κοινού με τις συνδεδεμένες με αυτόν επιχειρήσεις, κατέχει άμεση ή έμμεση συμμετοχή σε ποσοστό άνω του 50% της αλλοδαπής επιχείρησης. Ως συνδεμένη επιχείρηση θεωρείται μεταξύ άλλων το νομικό πρόσωπο στο οποίο ο φορολογούμενος συμμετέχει με ποσοστό 25% και άνω.
(β) Ο πραγματικός εταιρικός φόρος που έχει καταβάλει για τα κέρδη της η εν λόγω επιχείρηση στην αλλοδαπή είναι μικρότερος από τη διαφορά μεταξύ του φόρου που θα οφειλόταν από αυτήν, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία (αν ήταν φορολογικός κάτοικος ή διατηρούσε μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα), και του πραγματικού εταιρικού φόρου που έχει καταβάλει για τα κέρδη της.
(γ) Ανω του 30% του καθαρού εισοδήματος προ φόρων που πραγματοποιεί η αλλοδαπή επιχείρηση εμπίπτει σε μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες κατηγορίες:
Τόκοι ή οποιοδήποτε άλλο εισόδημα που παράγεται από χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία.
Δικαιώματα ή οποιοδήποτε άλλο εισόδημα που παράγεται από πνευματική ιδιοκτησία.
Μερίσματα και εισόδημα από την εκποίηση μετοχών.
Εισόδημα από χρηματοδοτική μίσθωση.
Εισόδημα από ασφαλιστικές, τραπεζικές και άλλες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες.
Εισόδημα από εταιρείες τιμολόγησης που αποκομίζουν έσοδα από πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών και υπηρεσιών που αγοράζονται και πωλούνται σε συνδεδεμένες με αυτήν επιχειρήσεις και δεν προσθέτουν καμία ή προσθέτουν ελάχιστη οικονομική αξία.
Τα ανωτέρω δεν εφαρμόζονται όταν η ΕΑΕ είναι κάτοικος Ε.Ε. ή ΕΟΧ και εφόσον ασκεί ουσιαστική οικονομική δραστηριότητα που υποστηρίζεται από προσωπικό, εξοπλισμό, περιουσιακά στοιχεία και εγκαταστάσεις, όπως αποδεικνύεται από συναφή πραγματικά στοιχεία και περιστάσεις. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου, το βάρος της απόδειξης ότι η ΕΑΕ που είναι εγκατεστημένη σε χώρα της Ε.Ε./ΕΟΧ δεν ασκεί ουσιαστική οικονομική δραστηριότητα φέρει η φορολογική αρχή.
Εφόσον συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις, στο φορολογητέο εισόδημα του φορολογουμένου περιλαμβάνεται το μη διανεμηθέν εισόδημα της ελεγχόμενης αλλοδαπής εταιρείας. Tο εισόδημα αυτό
Φορολογείται με τον φορολογικό συντελεστή που ισχύει για τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα (και όχι ως μέρισμα) και υπολογίζεται κατ’ αναλογίαν προς τη συμμετοχή του φορολογουμένου στην ΕΑΕ.
Περιλαμβάνεται σε εκείνο το φορολογικό έτος του φορολογουμένου, στη διάρκεια του οποίου λήγει το φορολογικό έτος της ΕΑΕ.
Ο φόρος αλλοδαπής που έχει καταβάλει η ΕΑΕ, καθώς και οι συνδεδεμένες εταιρείες σε περίπτωση έμμεσης συμμετοχής, μειώνει τη φορολογική υποχρέωση του φορολογουμένου.
Εάν, μεταγενέστερα, η ΕΑΕ διανείμει κέρδη στον φορολογούμενο, τα ποσά του εισοδήματος για τα οποία αυτός είχε ήδη φορολογηθεί σύμφωνα με τα ανωτέρω σε προγενέστερο έτος αφαιρούνται από τη φορολογητέα βάση κατά τον υπολογισμό του οφειλόμενου φόρου επί των διανεμομένων κερδών που εισπράττει.
Σε περίπτωση εκποίησης των συμμετοχών του φορολογουμένου στην ΕΑΕ, αφαιρείται από τη φορολογητέα βάση το μέρος εκείνο που έχει ήδη φορολογηθεί σε προηγούμενα φορολογικά έτη με βάση τη διάταξη για τις ΕΑΕ.
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).
