Η καραντίνα λόγω Covid 19 οδήγησε ήδη στην μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας από τη δεκαετία του 1930. Ο κίνδυνος μεγάλης ύφεσης και οι εκτιμήσεις κορυφαίων οικονομολόγων και αναλυτών. Ποιοι και πώς θα επιβιώσουν.
Robert Zoellick, Πρώην πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας και συγγραφέας του βιβλίου America In the world
Η μεγάλη οικονομική βουτιά έχει προκαλέσει σοκ. Ο ρυθμός και η έκταση της ανάκαμψης εξαρτώνται από την ανακάλυψη και την διαθεσιμότητα θεραπειών και εμβολίου. Υποψιάζομαι ότι θα δούμε αργές ανακάμψεις, επεισοδιακές δυσκολίες και κοστοβόρες προσαρμογές, αλλά όχι μια δεκαετία οικονομικής καταστροφής.
Πολλές μικρές επιχειρήσεις και ιστορικές φίρμες δεν θα επιβιώσουν, ενώ οι ικανοί και ευπροσάρμοστοι- ειδικά στον χώρο της ψηφιακής οικονομίας, θα βγουν ισχυρότεροι από όλο αυτό.
Η Ύφεση του 1930 προκάλεσε περισσότερα από ζημιές στην οικονομία. Έκανε μετάσταση και προκάλεσε την απώλεια πίστης στις δημοκρατίες, τον θρίαμβο ιδεολογιών μίσους, στροφή στους δημαγωγούς, κατάρρευση του διεθνούς εμπορίου και των χρηματοοικονομικών και, τελικά, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σήμερα οι ΗΠΑ, ο πρωτοπόρος και ο εγγυητής της τάξης του τέλους του 20ου αιώνα, αποδομούν απερίσκεπτα το πλαίσιο στο οποίο βρίσκονται. Η Κίνα, η οποία ανέβηκε επιτυχημένα μέσα σε αυτό το υποστηρικτικό διεθνές σύστημα την απειλεί εκ των έσω, ενώ εξερευνά ένα εναλλακτικό σχέδιο που βασίζεται σε υποτελή κράτη. Η γηράσκουσα Ιαπωνία, καθώς φοβάται την Κίνα και είναι αβέβαιη για τις ΗΠΑ, κινείται με προσοχή.
Η Ινδία παρασύρεται στην διπλωματία της «στρατηγικής αυτονομίας». Η Ρωσία χειραγωγεί για πλεονέκτημα εκτός συνόρων, ενώ στο εσωτερικό μαραίνεται, Η Ε.Ε. παλεύει να διατηρήσει την εσωτερική της συνοχή, η Βρετανία διαφωνεί με τον εαυτό της. Οι μεσαίες οικονομίες πασχίζουν να υπολογίσουν πως θα χωρέσουν σε αυτόν τον δύστροπο νέο κόσμο.
Mike Wilson, Chief Investment Officer στην Morgan Stanley
Προβλέπουμε ότι οι δημοσιονομικές δαπάνες θα έχουν ως αποτέλεσμα για φέτος έλλειμμα της τάξης του 25% στο αμερικανικό ΑΕΠ– επίπεδα τα οποία έχουμε να δούμε από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν και η πανδημία της Covid 19 εμφανίστηκε ξαφνικά, οι υφέσεις δεν αποτελούν ποτέ ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά είναι αποτέλεσμα υπερβολών που χτίστηκαν στην αληθινή οικονομία. Καθώς η οικονομική ανάπτυξη έχει ήδη διαρκέσει δέκα χρόνια, οι υπερβολές δεν έλειπαν κατά το ξεκίνημα του 2020. Η πανδημία ήταν απλώς ο πυροκροτητής για μια ύφεση που πλησίαζε.
Στην πραγματικότητα οι αγορές ήδη διαπραγματεύονταν αμυντικά εδώ και χρόνια, με τις περισσότερες μετοχές να βρίσκονται σε “bear market”. Όπως συνήθως, όταν το γύρισμα προς τα κάτω τελικά ήρθε, η bear market τερματίστηκε με ένα ξεπούλημα τον Μάρτιο.
Ιστορικά οι οικονομίες επιδίδονται σε μια ανάκαμψη σχήματος «V» μετά από μια ύφεση. Η σοβαρότητα αυτής της συγκεκριμένης ύφεσης, σε συνδυασμό με την χωρίς προηγούμενο απάντηση εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας, καθιστά απίθανο να δούμε κάτι άλλο εκτός από μια ανάκαμψη σχήματος «V». Οι αγορές μετοχών έχουν ανακάμψει κανονικά, με τον S&P 500 πάνω κατά 35% από τα χαμηλά που σημείωσε τον Μάρτιο. Σε πολλά στοιχεία που παρακολουθούμε, η ανάκαμψη φαίνεται παρόμοια με ό,τι συνέβη μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Όπως και το 2009, οι περισσότεροι επενδυτές παραμένουν πολύ επιφυλακτικοί.
Mariana Mazzucato, καθηγήτρια και διευθύντρια του Ινστιτούτου Innovation and Public Purpose, του University College London
Η Covid 19 γονάτισε τις οικονομίες. Η ερώτηση είναι πόσο σοβαρή είναι η ύφεση και πόσο καιρό θα κρατήσει. Η απάντηση εξαρτάται από την ποσότητα και την ποιότητα των πακέτων στήριξης ανά τον κόσμο. Για να δουλέψουν θα πρέπει να ρυθμίσουν τόσο την ζήτηση, όσο και την τροφοδοσία, ώστε να παρέχουν έσοδα στους πιο ευάλωτους, βοήθεια στις επιχειρήσεις για να ξανασταθούν στα πόδια τους και μια γενναία «πράσινη» κατεύθυνση για τις επενδύσεις.
Στις ανεπτυγμένες οικονομίες όπως η Ιαπωνία, η Ε.Ε. και η Μ. Βρετανία, τα πακέτα στήριξης ήταν μεγάλα αλλά ήρθαν κυρίως ως αντίδραση, ενώ παρόμοια επίπεδα ενίσχυσης δεν υπήρξαν αλλού- ειδικά σε αναπτυσσόμενες χώρες. Δεδομένης της παγκόσμιας φύσης της οικονομίας, χωρίς ένα πραγματικά παγκόσμιο σχέδιο ανάκαμψης, η ζήτηση θα σταματήσει. Ακόμη, χειρότερα, η ανισότητα που έκανε την κρίση χειρότερη, θα την διευρύνει.
Erik Nielsen, Chief Global Economist στην Unicredit
Το να επιχειρήσει κανείς να προβλέψει τις οικονομικές περιπτώσεις της καραντίνας δεν οδηγεί πουθενά. Αναμένω την μεγαλύτερη ύφεση εν καιρώ ειρήνης των τελευταίων 100 ετών.
Η αρχική κατάρρευση της οικονομικής δραστηριότητας φαίνεται να πλησιάζει στο τέλος της. Στους επόμενους τρεις μήνες θα δούμε την χαλάρωση των μέτρων καραντίνας στη δυτική Ευρώπη και σταθεροποίηση της δραστηριότητας, ακολουθούμενη από κάποια ανάπτυξη και ισχυρή ανάκαμψη σε συγκεκριμένες περιοχές.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι μια αναζωπύρωση της εξάπλωσης του ιού και ένα νέος κύκλος lockdown. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την μεταβολή του βασικού σεναρίου: Από «λογότυπο της Nike», το σχήμα της ανάκαμψης θα μετατραπεί σε “W”. Μετά την βαθιά βουτιά, περιμένω μια μακρά σταδιακή ανάκαμψη καθώς μαθαίνουμε να ζούμε με τον ιό. Μέχρι ένα αποτελεσματικό εμβόλιο να γίνει ευρέως διαθέσιμο, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια επιστροφή του ΑΕΠ στα προ κρίσης επίπεδα.
Περιμένω η Ευρωζώνη να παρουσιάσει συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 13% φέτος. Αν και το 2021 θα δούμε πιθανόν εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης, το επίπεδο του ΑΕΠ στο τέλος του επόμενου χρόνου θα είναι και πάλι περίπου 4% κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα. Η κεντρική Ευρώπη θα υποφέρει ίσως λίγο λιγότερο και τα προ κρίσης επίπεδα του ΑΕΠ της μπορεί να αποκατασταθούν μέχρι το τέλος του 2021.
Το τουρκικό και το ρωσικό ΑΕΠ θα υποχωρήσουν κατά περίπου 5,5% φέτος, και υποθέτοντας ότι το διεθνές περιβάλλον δεν θα επιδεινωθεί περαιτέρω, η Τουρκία είναι πιθανόν να ανακάμψει πιο δυνατά το 2021, ενώ η Ρωσία θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο. Οταν τελειώσει η κρίση, υποθέτω ότι θα έχουμε δεχθεί μια υποχώρηση του ΑΕΠ ανάλογη με αυτή της δεκαετίας του 1930, αλλά με πιο γρήγορη και πιο ισχυρή ανάκαμψη.
Trinh Nguyen, senior Οικονομολόγος για Αναδυόμενες ασιατικές οικονομίες στην Natixis
Είναι εύκολο να νιώθει κανείς πιεσμένος. Το ΑΕΠ στην Ασία συρρικνώθηκε στο πρώτο τρίμηνο, λόγω κυρίως της μεγάλης κινεζικής πτώσης και το δεύτερο τρίμηνο θα είναι χειρότερο, καθώς το lockdown επεκτείνεται σε περισσότερες οικονομίες.
Αφού η Κίνα μόλις αγγίζει τον στόχο της για το ΑΕΠ, δεν θα πρέπει να περιμένουμε από εκεί την ενίσχυση της περιφερειακής ζήτησης. Την ίδια ώρα η εξάρτηση της απασχόλησης στην Ασία από τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, θα έχει μάλλον ως αποτέλεσμα χειρότερες συνθήκες εργασίας και, άρα, χαμηλότερη αγοραστική δύναμη.
Ενώ η περιφερειακή ανάπτυξη μάλλον θα συρρικνωθεί το 2020 χειρότερα από ό,τι στην ασιατική κρίση του 1997, αυτό δεν είναι το ξεκίνημα μιας νέας ύφεσης. Η εύκαμπτη απάντηση της Ασίας θα σταθεροποιήσει τις χρηματοδοτικές συνθήκες. Οικονομίες με ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών είναι πιθανότερο να χρειαστούν λιγότερο εξωτερικό δανεισμό, καθώς η εισαγωγική ζήτηση μειώνεται. Εκτιμώ ότι η περιοχή θα ανακάμψει το 2021.
Andres Velasco, Κοσμήτορας στο School of Public Policy του London School of Economics
Κατά την διάρκεια τη ύφεσης η λατινική Αμερική χτυπήθηκε από την κατάρρευση στις τιμές των εμπορευμάτων, την επιβράδυνση στο παγκόσμιο εμπόριο και μια τεράστια εκροή κεφαλαίων.
Τα ίδια σοκ χτυπούν και σήμερα αυτό το τμήμα του κόσμου, αλλά αυτή τη φορά πρέπει κανείς να προσθέσει την μείωση των εμβασμάτων (πολύ σημαντικά για την Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική) και το πάγωμα της παραγωγικότητας, λόγω του lockdown.
Η λατινική Αμερική είναι σε πορεία επανάληψης των επιδόσεων της δεκαετίας του 1930. Η μέση συρρίκνωση της ανάπτυξης που προβλέπει για την λατινική Αμερική το ΔΝΤ μόνο για το 2020 είναι στο 5,2%. Αυτές οι προβλέψεις είναι όμως ήδη παλιές και η πραγματική πτώση αναμένεται πολύ μεγαλύτερη.
Μια ανάκαμψη σχήματος “V” φαίνεται παρατραβηγμένο σενάριο για την λατινική Αμερική- εκτός και αν έρθει γρήγορα το εμβόλιο και, μαζί του η παγκόσμια ανάπτυξη. Σήμερα το ευέλικτο συνάλλαγμα είναι η νέα κύρια τάση, οπότε αυτό δεν αποτελεί περιορισμό. Όμως η διαθεσιμότητα χρηματοδότησης σε δολάριο, αποτελεί πρόβλημα. Εκτός και αν ιδρύματα όπως το ΔΝΤ και η IADB αυξήσουν σημαντικά τον δανεισμό τους, ένα νέο κύμα αθέτησης χρέους μπορεί να μας ξαναφέρει στην δεκαετία του 1930.
