Της Δήμητρας Καδδά
Η πρόταση της προέδρου Φον ντερ Λάιεν για το σχέδιο ανάκαμψης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ (που οδηγεί σε έως 32 δισ. ευρώ επιδοτήσεων και δανείων για την Ελλάδα) “δεν έγινε χωρίς να προηγηθούν εκτεταμένες ζυμώσεις με τα ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη και με τους θεσμούς”, εξηγούν διπλωματικές πηγές από τις Βρυξέλλες. Εκτιμούν ότι για τον λόγο αυτό, παρά τις φωνές διαφωνιών που εκφράζονται από τα κράτη του “Βορρά”, το πιο πιθανό σενάριο είναι “να υπάρξει μια πολιτική λύση έως και τον Ιούλιο σε επίπεδο Συνόδου Κορυφής”.
Βεβαίως, αν αυτό συμβεί, θα πρόκειται, όπως επισημαίνουν, για “μια λύση που θα έχει συμβιβασμούς, έστω και οριακούς”. Οι οποίοι θα επηρεάζουν άμεσα και την Ελλάδα.
Μπορεί, επισημαίνουν, να οδηγήσουν σε αλλαγή της αναλογίας επιδοτήσεων-δανείων (σ.σ. με βάση την πρώτη κατανομή, η Ελλάδα δικαιούται από το εν λόγω πακέτο των 32 δισ. ευρώ έως 22,5 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και έως 9,5 δισ. ευρώ με τη μορφή δανείων). Επίσης, εξηγούν, είναι πολύ πιθανό να “περάσουν” και κάποιες από τις επιπλέον αιρεσιμότητες που ζητούν τα ίδια κράτη για τον τρόπο με τον οποίο θα καθίστανται διαθέσιμα τα κονδύλια. Επίσης τίθεται και δημοσιονομικό ζήτημα. Δηλαδή η ρήτρα “γενικής διαφυγής”, που ισχύει σήμερα και επιτρέπει ελεύθερα στα κράτη-μέλη, αν έχουν τα ταμειακά διαθέσιμα, να προβαίνουν σε μέτρα στήριξης, μπορεί τον επόμενο χρόνο να αλλάξει μορφή. Δηλαδή θεωρείται απίθανο να μην υπάρχει κάποιας μορφής δημοσιονομική ευελιξία, αλλά αυτή μπορεί πλέον να έχει “φραγμούς”.
Σε ένα σενάριο που συζητείται, σύμφωνα με αρμόδιους κύκλους, προτείνεται να υπάρξει μια “οροφή” στο ύψος του ελλείμματος σε επίπεδο Ε.Ε. και, αν ξεπεραστεί, να τεθούν όρια στη δημοσιονομική ευχέρεια των κρατών-μελών. Σε ένα πιο δυσμενές σενάριο, μπορεί το 2021 να μην ισχύει η ρήτρα διαφυγής, αλλά μόνο το πρώτο βήμα δημοσιονομικής ευελιξίας που αποφασίστηκε τον προηγούμενο Μάρτιο και επιτρέπει στα κράτη να προβαίνουν σε μέτρα στήριξης αρκεί να σέβονται τον διαρθρωτικό τους στόχο: να δικαιολογούν τη μείωση των φορολογικών εσόδων ή την παροχή επιδομάτων με βάση την πορεία του ΑΕΠ.
Όλα αυτά, βεβαίως −εξηγούν αρμόδιες πήγες−, αν ισχύσει το καλό σενάριο: δηλαδή αν δεν υπάρξει νέα ένταση της υγειονομικής κρίσης. Καθώς τότε τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν εκ νέου και για την πορεία της υγείας και για το ύψος της ύφεσης, αλλά και για την αναγκαιότητα παρεμβάσεων στήριξης.
Τροχάδην στην Αθήνα
Η Ελλάδα παρατηρεί σε μεγάλο βαθμό τις διαβουλεύσεις που γίνονται ανάμεσα στα ισχυρά κράτη-μέλη και τους θεσμούς. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν προετοιμάζεται.
Έχει ήδη ξεκινήσει η διαμόρφωση των σχεδίων “επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων” των 32 δισ. ευρώ που θα ενταχθούν στη λίστα, η οποία επιχειρείται να οριστικοποιηθεί πριν από τη ΔΕΘ. Όπως εξηγούν κυβερνητικές πήγες, “είναι πλήρως αντιληπτή η δυσκολία του εγχειρήματος” ακόμα και στο πιο καλό σενάριο, δηλαδή αν απλώς “περάσει” η πρόταση της Κομισιόν σχεδόν στο ακέραιο. Και τούτο καθώς πρέπει, πριν τελειώσει το 2021, να έχουν συμβασιοποιηθεί κατ’ ελάχιστον όλα αυτά τα έργα…
Η Ελλάδα, όπως επισημαίνουν, καλείται να διαχειριστεί, πέρα από τα “έως 32 δισ. ευρώ”, και τα 19 δισ. ευρώ περίπου που της αναλογούν από το νέο ΕΣΠΑ (πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027, το οποίο θα διανείμει σε επίπεδο Ε.Ε. 1,3 τρισ. ευρώ). Είναι το πακέτο που αναμένεται και αυτό να εγκριθεί στο πλαίσιο της ίδιας πολιτικής συμφωνίας του Ιουλίου.
Ο “λογαριασμός” των κονδυλίων της επόμενης δεκαετίας ανεβαίνει, έτσι, στα 51 δισ. ευρώ για την Ελλάδα. Αν, μάλιστα, προστεθούν και τα περίπου 10 δισ. ευρώ από το υφιστάμενο ΕΣΠΑ 2014-2020, που πρέπει να ολοκληρωθεί το αργότερο το 2023, “γίνεται κατανοητό το μέγεθος της δυσκολίας του εγχειρήματος”, εξηγούν αρμόδια στελέχη.
Οι εντατικές διαβουλεύσεις με την ομάδα “Κοστέλο”
Μέσα στο καλοκαίρι θα ολοκληρωθούν ανάμεσα στην κυβέρνηση και την ομάδα “Κοστέλο” εντατικές διαπραγματεύσεις για το περιεχόμενο του σχεδίου ανάκαμψης, με βάση τις συστάσεις που ήδη έχει στα χέρια της η Αθήνα, αλλά και με βάση τις αναγκαιότητες της ελληνικής οικονομίας και τις δυνατότητες που υπάρχουν για ανάπτυξη ώριμων επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων έως το “τέλος χρόνου” του 2021.
Το γνωστό από τα Μνημόνια στέλεχος της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, Ντέκλαν Κοστέλο, σύμφωνα με πληροφορίες, θα είναι ο συντονιστής σε επίπεδο σχεδιασμού των προγραμμάτων. Αλλά στην υλοποίηση θα έχουν ενεργό ρόλο ακόμα δύο γενικές διευθύνσεις της Κομισιόν: η Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής (που χειρίζεται τα προγράμματα του ΕΣΠΑ) και η Διεύθυνση Μεταρρυθμίσεων (που παρέχει την τεχνική βοήθεια).
Από ελληνικής πλευράς, προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς πλέον το Σχέδιο Ανάπτυξης, το οποίο ούτως ή άλλως επρόκειτο να ολοκληρωθεί και να παρουσιαστεί στη ΔΕΘ. Προσαρμοσμένο πλέον στις προκλήσεις της πανδημίας και του νέου πακέτου της Ε.Ε. Σε αυτό θα αποτυπώνεται η πολιτική που θα οδηγήσει τη χώρα σε μια βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία.
Οι δεσμεύσεις
Παράλληλα, όμως, τίθενται και οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα έναντι των “θεσμών” για την υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων και μεταρρυθμίσεων. Αυτές είναι 3 επιπέδων:
1. Πρώτον, πρέπει να πληρούνται οι δύο ατζέντες της Κομισιόν για κλιματική και ψηφιακή μετάβαση (π.χ. απολιγνιτοποίηση, πράσινες επενδύσεις ή νέες τεχνολογίες).
2. Θα πρέπει να ληφθεί (σε έναν βαθμό) υπόψη η κατανομή που έχει ήδη γίνει και την οποία έχει παρουσιάσει το “Κ”, με βάση τις μελέτες που έχει διεξαγάγει η Κομισιόν για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης ανά κλάδο. Έγινε εκτίμηση της αποεπένδυσης ανά πεδίο και υπολογισμός της αξίας των επενδύσεων που πρέπει να πραγματοποιηθούν για να επανέλθει η κατάσταση στα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα. Όπως ανέφερε το “Κ” οι τομείς προτεραιότητας της Επιτροπής για το πακέτο των 32 δισ. ευρώ, σε μια ενδεικτική κατανομή της έμφασης που μπορεί να δοθεί και σχετίζεται με το εύρος του πλήγματος ανά την Ε.Ε., είναι οι εξής: τουρισμός (6,87 δισ. ευρώ), λιανικό εμπόριο (4,9 δισ. ευρώ), Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (4,27 δισ. ευρώ), βιομηχανίες με μεγάλη ενεργειακή ένταση (3,75 δισ. ευρώ), ψηφιακές επενδύσεις (2,82 δισ. ευρώ), μεταφορές κάθε είδους (2,73 δισ. ευρώ), κατασκευές (2,3 δισ. ευρώ), υγεία (1,37 δισ. ευρώ), αγρο-διατροφικός κλάδος (1,37 δισ. ευρώ), ηλεκτρονικά είδη (768 εκατ. ευρώ), κλωστοϋφαντουργία (256 εκατ. ευρώ),δημιουργικές και πολιτιστικές δραστηριότητες (256 εκατ. ευρώ), αεροδιαστημική και άμυνα (170 εκατ. ευρώ).
3. Η Ελλάδα θα πρέπει να εκπληρώσει τις συστάσεις οι οποίες της έχουν ήδη γίνει στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και εγκρίθηκαν, μάλιστα, την προηγούμενη εβδομάδα σε επίπεδο Ecofin, αλλά και τις επιπλέον συστάσεις και δεσμεύσεις που έχει αναλάβει στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας,.
