Ειδικά τμήματα για ηλεκτρονικές επικοινωνίες, ενέργεια και δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα – Δικαστικά στατιστικά στοιχεία – Ενιαία Δικονομία για το Ελεκτικό Συνέδριο
Κατατέθηκε στη Βουλή το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Ενιαίο κείμενο Δικονομίας για το Ελεγκτικό Συνέδριο, ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για τον προσυμβατικό έλεγχο, τροποποιήσεις στον Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο και διατάξεις για την αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης».
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει:
1 ον. Τη θέσπιση ενός ενιαίου κειμένου δικονομίας για το Ελεγκτικό Συνέδριο. Αυτό είχε προετοιμασθεί το 2018 από νομοπαρασκευαστική επιτροπή συγκροτηθείσα με απόφαση του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπό την προεδρία του νυν Προέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, και είχε τύχει, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019, επεξεργασίας από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου συνελθούσα σε διοικητικό σχηματισμό (Τμήμα Πρώτο της Πρώτης Ενότητας του σχεδίου νόμου).
2 ον. Τροποποιήσεις στον Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, τις οποίες πρότεινε η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου συνελθούσα σε διοικητικό σχηματισμό κατά τη συνεδρίασή της στις 19 Φεβρουαρίου 2020 (Τμήμα Τρίτο της Πρώτης Ενότητας του σχεδίου νόμου).
3 ον. Τη θέσπιση ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου για τον προσυμβατικό έλεγχο που ασκεί το Ελεγκτικό Συνέδριο. Στις ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται εδώ ενσωματώθηκαν, χάριν συνοχής της νομοθεσίας, οι προτεινόμενες σχετικές διατάξεις που περιέχονταν, αφενός μεν στο ενιαίο κείμενο δικονομίας, αφετέρου δε στις προτάσεις της Ολομέλειας για τροποποιήσεις του Κώδικα Νόμων περί Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ουσιαστικώς πρόκειται για μια μικρή κωδικοποίηση των ισχυουσών ρυθμίσεων, που θεσπίστηκαν περιστασιακά χωρίς συνοχή η μία με την άλλη, ώστε να καταστούν φιλικές στον χρήστη τους και να αρθούν οι μεταξύ τους αντιφάσεις (Τμήμα Δεύτερο της Πρώτης Ενότητας του σχεδίου νόμου).
4 ον. Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει τέσσερα ειδικά Τμήματα με εξουσιοδοτικές και μεταβατικές διατάξεις, καθώς και αναφορά στις καταργούμενες διατάξεις, με έμφαση στην ομαλή εισαγωγή των νέων ρυθμίσεων στις δικαστικές διαδικασίες του Δικαστηρίου. Ορίζεται, επίσης, η έναρξη ισχύος του ενιαίου κειμένου δικονομίας και ορισμένων τροποποιήσεων τροποποιήσεις του Κώδικα Νόμων περί Ελεγκτικού Συνεδρίου (Τμήματα Τέταρτο, Πέμπτο, Έκτο και Έβδομο της Πρώτης Ενότητας του σχεδίου νόμου).
5 ον. Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται διατάξεις για την αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης, με τις οποίες προβλέπεται:
α) η σύσταση αυτοτελούς γραφείου για τη συλλογή και επεξεργασία δικαστικών στατιστικών στοιχείων,
β) η δυνατότητα σύστασης ειδικών τμημάτων στα πολιτικά και Διοικητικά Δικαστήρια,
γ) η μη διενέργεια αναπληρωματικών εκλογών για το τριμελές συμβούλιο διεύθυνσης των Διοικητικών Δικαστηρίων, σε περίπτωση θανάτου, παραίτησης ή με οποιονδήποτε τρόπο εξόδου από την υπηρεσία του προέδρου ή των τακτικών μελών του συμβουλίου, όταν απομένει χρονικό διάστημα μικρότερο των έξι μηνών έως τη λήξη της θητείας τους,
δ) η δυνατότητα απόσπασης για δύο έτη ενός εφέτη των τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων στη Γενική Επιτροπεία της Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων,
ε) η αντικατάσταση της υποχρέωσης για δημοσίευση σε δύο ημερήσιες εφημερίδες της πρόσκλησης ενδιαφέροντος για θέση Αντεπιτρόπου Επικρατείας Διοικητικών Δικαστηρίων με ανάρτησή της στην ιστοσελίδα της Γενικής Επιτροπείας,
στ) ο οίκοθεν επαναπροσδιορισμός των υποθέσεων ουσίας που ματαιώνονται στα Διοικητικά Δικαστήρια με πράξη του οικείου οργάνου διεύθυνσης χωρίς νέα κλήτευση και η ανάρτηση της δικασίμου στα οικεία πινάκια και στην ιστοσελίδα του Διοικητικού Δικαστηρίου και
ζ) η μεταφορά της αρμοδιότητας εκδίκασης των ακυρωτικών διαφορών που αφορούν σε αιτήματα μεταβολής φορολογικής κατοικίας από το Συμβούλιο της Επικρατείας στο Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο (Δεύτερη Ενότητα του σχεδίου νόμου).
Μεταξύ άλλων το σχέδιο νόμου προβλέπει:
Γραφείο Συλλογής και Επεξεργασίας Δικαστικών Στατιστικών Στοιχείων (JustStat)
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, στο άρθρο 358 προβλέπεται μία σημαντική καινοτομία που αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά στη βελτίωση της απονομής της δικαιοσύνης στη Χώρα μας: η ουσιαστική αξιοποίηση της επιστήμης της στατιστικής. Είναι ευρέως γνωστό ότι η στατιστική στηρίζεται στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων προς τον σκοπό της εξαγωγής συμπερασμάτων για την εξυπηρέτηση διαφόρων σκοπών. Έτσι, ακολουθώντας τη διεθνή εμπειρία (Bureau of Justice Statistics – Η.Π.Α., Service statistique ministériel de la Justice – Γαλλία κ.λπ.), συστήνεται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης αυτοτελές γραφείο για τη συστηματική συλλογή και επεξεργασία στατιστικών στοιχείων, με απώτερο σκοπό την υποβολή προτάσεων στα αρμόδια δικαστικά όργανα σχετικά με την ομαλή ροή των υποθέσεων, τον βέλτιστο αριθμό απασχολούμενων στις διάφορες οργανωτικές δομές, την αντιμετώπιση δομικών και λειτουργικών στρεβλώσεων και, γενικότερα, την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης.
Με τη νέα ρύθμιση δίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα στη διοίκηση της δικαιοσύνης να λαμβάνει τις αποφάσεις της σχετικά με την οργάνωση και λειτουργία των δικαστηρίων βάσει αντικειμενικών δεδομένων που αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση που επικρατεί σε αυτά. Όλα τα οργανωτικά και λειτουργικά θέματα του νέου αυτού γραφείου ρυθμίζονται με προεδρικό διάταγμα.
Ειδικά τμήματα πολιτικών δικαστηρίων
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, στο άρθρο 359 δίνεται η δυνατότητα στις Ολομέλειες των πολιτικών Πρωτοδικείων και Εφετείων Αθηνών και Θεσσαλονίκης να δημιουργήσουν, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, ειδικά τμήματα για την εκδίκαση των ενδίκων βοηθημάτων που υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητά τους (ήτοι έχουν σήμερα αντικείμενο ανώτερο των 20.000 ευρώ) επί διαφορών που δημιουργούνται μεταξύ ιδιωτών και αφορούν τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, την ενέργεια και τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και για την εκδίκαση των ενδίκων μέσων κατά των αποφάσεων που εκδίδονται επί των ως άνω ενδίκων βοηθημάτων.
Τα τμήματα αυτά, θα έχουν διευρυμένη τοπική αρμοδιότητα και θα στελεχώνονται, κατά προτίμηση, από εξειδικευμένους δικαστές, έτσι ώστε οι ως άνω διαφορές, οι οποίες διέπονται, προεχόντως, από το ενωσιακό δίκαιο και είναι κρίσιμες τόσο για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας όσο και για τη διεθνή αξιολόγηση του δικαιοδοτικού μας συστήματος, να επιλύονται ταχύτερα και αποτελεσματικότερα.
Αναλυτικά η διάταξη προβλέπει:
1. Στα πολιτικά Πρωτοδικεία και Εφετεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης είναι δυνατή η σύσταση ειδικών τμημάτων, με τροποποίηση του οικείου κανονισμού, σύμφωνα με την περ. α΄ της παρ. 7 του άρθρου 14 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών, για την εκδίκαση, κατά την τακτική διαδικασία, των ένδικων βοηθημάτων και των αντίστοιχων ένδικων μέσων, που υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητά τους και έχουν ως αντικείμενο διαφορές μεταξύ ιδιωτών, οι οποίες αφορούν το εθνικό και ενωσιακό δίκαιο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, της ενέργειας και της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η ως άνω τροποποίηση του κανονισμού γίνεται μετά από πρόταση του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης προς την Ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου, η οποία αποφασίζει επί της πρότασης εντός διμήνου από την υποβολή της.
2. Για την εκδίκαση των ως άνω υποθέσεων η αρμοδιότητα: α) των ειδικών τμημάτων του Πρωτοδικείου και του Εφετείου Αθηνών καλύπτει τις περιφέρειες των Εφετείων Αθηνών, Πειραιώς, Δυτικής Στερεάς, Αιγαίου, Δωδεκανήσου, Κρήτης, Ανατολικής Κρήτης, Λαμίας, Ναυπλίου, Πατρών, Καλαμάτας και Εύβοιας και β) των ειδικών τμημάτων του Πρωτοδικείου 293 και του Εφετείου Θεσσαλονίκης καλύπτει τις περιφέρειες των Εφετείων Θεσσαλονίκης, Δυτικής Μακεδονίας, Θράκης, Βορείου Αιγαίου, Ιωαννίνων, Κέρκυρας και Λάρισας.
3. Στα ειδικά τμήματα της παρ. 1 τοποθετούνται, με τριετή θητεία που μπορεί να ανανεωθεί, κατά προτίμηση δικαστές με εξειδίκευση ή ιδιαίτερη εμπειρία στη συγκεκριμένη κατηγορία διαφορών, η οποία προκύπτει είτε από σχετικούς μεταπτυχιακούς ή διδακτορικούς τίτλους σπουδών είτε από προγενέστερη συναφή δραστηριότητα. 4. Στα ειδικά τμήματα της παρ. 1, εφόσον είναι κατά τόπον αρμόδια κατά τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, μπορεί να εισαχθούν για εκδίκαση και άλλες υποθέσεις, αν, κατά την κρίση του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης, τούτο απαιτείται λόγω υπηρεσιακών αναγκών.
Ειδικά τμήματα διοικητικών δικαστηρίων
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, με το άρθρο 360 τροποποιείται το σχετικό άρθρο του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών, που προέβλεπε τη δυνατότητα σύστασης ειδικών τμημάτων στα διοικητικά δικαστήρια μόνο για συγκεκριμένες κατηγορίες υποθέσεων (σχετικές με φόρους, δασμούς, εισφορές και παροχή διεθνούς προστασίας) και θεσμοθετείται πλέον, αυτό που ήδη ίσχυε στην πράξη, ήτοι η δυνατότητα των Ολομελειών των μεγάλων τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων να δημιουργούν, μετά από πρόταση των οικείων διοικήσεων, ειδικά τμήματα για την εκδίκαση όποιων κατηγοριών διοικητικών διαφορών κρίνεται κάθε φορά σκόπιμο. Τα τμήματα αυτά θα στελεχώνονται, κατά προτίμηση, από εξειδικευμένους δικαστές, έτσι ώστε οι διαφορές που εισάγονται σε αυτά, οι οποίες συχνά διέπονται από ειδικές νομοθεσίες και είναι κρίσιμες τόσο για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας όσο και για τη διεθνή αξιολόγηση του δικαιοδοτικού μας συστήματος, να επιλύονται ταχύτερα και αποτελεσματικότερα.
Αναλυτικά η διάταξη προβλέπει:
Η παρ. 6 του άρθρου 4 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών αντικαθίσταται και το άρθρο 4 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Τα πολιτικά – ποινικά δικαστήρια συγκροτούνται ως εξής: α. Το ειρηνοδικείο και το πταισματοδικείο, από ειρηνοδίκη και πταισματοδίκη αντιστοίχως, β. το μονομελές πρωτοδικείο ή πλημμελειοδικείο, από πρόεδρο πρωτοδικών ή πρωτοδίκη, γ. το πολυμελές πρωτοδικείο ή τριμελές πλημμελειοδικείο, από πρόεδρο πρωτοδικών και δύο πρωτοδίκες, δ. το μονομελές εφετείο (πολιτικό ή ποινικό) από πρόεδρο εφετών ή εφέτη και το τριμελές εφετείο (πολιτικό ή ποινικό) από πρόεδρο εφετών ή εφέτη και δύο εφέτες, ε. το πενταμελές εφετείο (πολιτικό ή ποινικό) από πρόεδρο εφετών και τέσσερεις εφέτες, στ. το μονομελές δικαστήριο ανηλίκων, από έναν πρόεδρο πρωτοδικών σε κάθε πρωτοδικείο, ο οποίος ορίζεται μαζί με έναν αναπληρωτή, πρόεδρο ή πρωτοδίκη, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 26, ζ. το τριμελές δικαστήριο ανηλίκων, από τον δικαστή ανηλίκων του προηγούμενου εδαφίου και δύο νεότερούς του, αν είναι δυνατόν, πρωτοδίκες, η. το εφετείο ανηλίκων, από έναν εφέτη ή τον αναπληρωτή του, που ορίζονται σε κάθε εφετείο σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 26, και από δύο άλλους νεότερούς του, αν είναι δυνατόν, εφέτες, που ορίζονται εφέτες ανηλίκων από αυτόν που διευθύνει το δικαστήριο, θ. το μικτό ορκωτό δικαστήριο, από πρόεδρο πρωτοδικών, δύο πρωτοδίκες και τέσσερις ενόρκους, ι. το μικτό ορκωτό εφετείο, από πρόεδρο εφετών, δύο εφέτες και τέσσερις ενόρκους. Οι ένορκοι εκλέγονται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 379-400 του κώδικα ποινικής δικονομίας.
2. Τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια συγκροτούνται ως εξής: α. το μονομελές διοικητικό πρωτοδικείο, από πρόεδρο πρωτοδικών ή πρωτοδίκη, ειδικώς τα αυτοτελή μονομελή πρωτοδικεία συγκροτούνται από πρωτοδίκη, β. το τριμελές διοικητικό πρωτοδικείο, από πρόεδρο πρωτοδικών και δύο πρωτοδίκες, γ. Το μονομελές διοικητικό εφετείο, από πρόεδρο εφετών ή εφέτη, δ. το τριμελές διοικητικό εφετείο από πρόεδρο εφετών και δύο εφέτες ε. Το πενταμελές διοικητικό εφετείο, από πρόεδρο εφετών και τέσσερις εφέτες.
3. Κατά τις συνεδριάσεις των πολυμελών δικαστηρίων προεδρεύει ο ανώτερος κατά βαθμό ή, αν δεν υπάρχει ή κωλύεται, ο αρχαιότερος δικαστής. Στις συνεδριάσεις των πολιτικών δικαστηρίων μπορεί, όπου ορίζει ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, να παρίσταται ο αρμόδιος εισαγγελέας, ο οποίος αναπτύσσει τη γνώμη του τελευταίος, εκτός αν είναι διάδικος.
4. Στις συνεδριάσεις των ποινικών δικαστηρίων παρίσταται υποχρεωτικά ο αρμόδιος εισαγγελέας. Στα μονομελή και τριμελή δικαστήρια ανηλίκων παρίσταται πάντοτε ένας εισαγγελέας ή αντεισαγγελέας πρωτοδικών και στο εφετείο ανηλίκων ένας αντεισαγγελέας εφετών ή ο αναπληρωτής του, που ορίζονται εισαγγελείς ανηλίκων για μια τριετία από εκείνον που διευθύνει την αντίστοιχη εισαγγελία. Στο πταισματοδικείο παρίσταται ο αρμόδιος δημόσιος κατήγορος, μπορεί όμως να παρίσταται και ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών ή ο νόμιμος αναπληρωτής του.
5. Τα δικαστήρια, αν το επιτρέπει ο αριθμός των δικαστών που υπηρετούν σ` αυτά, διαιρούνται σε τμήματα. Σχετική γνωστοποίηση γίνεται στο χώρο των ανακοινώσεων.
6. Στα διοικητικά πρωτοδικεία και τα διοικητικά εφετεία, στα οποία λειτουργούν τρία (3) τουλάχιστον τμήματα, είναι δυνατή η σύσταση ειδικών τμημάτων με βάση το αντικείμενο και τον αριθμό συγκεκριμένων κατηγοριών διοικητικών διαφορών, καθώς και η κατ’ αποκλειστικότητα ή μη, εισαγωγή σε αυτά των υποθέσεων των εν λόγω κατηγοριών, κατά τα οριζόμενα στην παρ. 5 του άρθρου 17 του παρόντος, μετά από πρόταση του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης ή του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο, προς την Ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου, η οποία αποφασίζει επί της πρότασης εντός διμήνου από την υποβολή της. Τα ως άνω τμήματα στελεχώνουν με τριετή θητεία που μπορεί να ανανεωθεί, κατά προτίμηση, δικαστές με εξειδίκευση ή ιδιαίτερη εμπειρία στη συγκεκριμένη κατηγορία διαφορών, η οποία προκύπτει είτε από σχετικούς μεταπτυχιακούς ή διδακτορικούς τίτλων σπουδών είτε από προγενέστερη συναφή δραστηριότητα.
7. Στα Ειρηνοδικεία, στο οποία λειτουργούν τμήματα, μπορεί να συνιστώνται, με απόφαση του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης ή του προϊσταμένου του δικαστηρίου, ειδικό ή ειδικά τμήματα εκδίκασης των υποθέσεων του ν. 3859/2010 «Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και άλλες διατάξεις», τα οποία στελεχώνονται με δικαστές σε ποσοστό ανάλογο του ποσοστού των σχετικών υποθέσεων που εκκρεμούν σε κάθε δικαστήριο. Έως το τέλος του δικαστικού έτους, κατά το οποίο εκδίδεται η παραπάνω απόφαση, η Ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου τροποποιεί αναλόγως τον κανονισμό του, σύμφωνα με την περ. α΄ της παρ. 7 του άρθρου 14 του παρόντος. Στην περίπτωση που δεν εγκριθεί τροποποίηση του κανονισμού, τα ειδικά τμήματα παύουν να λειτουργούν από το επόμενο δικαστικό έτος».
Δείτε αναλυτικά το σχέδιο νόμου.
