Του Γ. Αγγέλη
Το παράδοξο που συμβαίνει στην Ευρώπη μετά την απόφαση για τη συγκρότηση του Ταμείου Ανάκαμψης μάλλον δεν έχει προηγούμενο.
Χρηματοδότηση με αρνητικό επιτόκιο “αποφεύγεται”, όπως αποφεύγει ο διάβολος το… λιβάνι και την ίδια στιγμή, χώρες με μεγάλη ανάγκη δημοσιονομικής στήριξης, προτιμούν τον ακριβό δανεισμό από τις αγορές πριν έρθουν τα δωρεάν χρήματα από το Ταμείο.
Το “πακέτο” ενίσχυσης που είχε προταθεί τον Απρίλιο και αποφασισθεί από το Eurogroup τον Μάιο, με χρηματοδότηση από τον ESM, το SURE και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, περίπου μισό τρισ. ευρώ, περιέχει δυνατότητες χρηματοδότησης ευνοϊκότερες από εκείνες που αποφασίσθηκαν την Τρίτη στην Σύνοδο Κορυφής.
Το “κομμάτι” που είναι το πλέον ευνοϊκό αφορά τα δάνεια για χρήση πολιτικών άμεσης και έμμεσης αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας covid-19. Στο χρηματοδοτικό αυτό εργαλείο δεν προβλέπεται κανένας περιοριστικός όρος, καμία δέσμευση ή εποπτεία, παρά μόνο η διασφάλιση της χρήσης των δανείων για τον σκοπό αντιμετώπισης του covid-19.
Και η δυνατότητα εκταμίευσης είναι άμεση καθώς η ενεργοποίηση του σχετικού εργαλείου από τον ESM απαιτεί ελάχιστους μήνες, ήτοι μπορεί να εκταμιεύσει πόρους αμέσως μετά το καλοκαίρι.
Η χρηματοδότηση με τους υφιστάμενους όρους γίνεται με αρνητικό επιτόκιο της τάξης του -0,07% για εξόφληση δανείου σε μία επταετία, ή το πολύ 0,08% αν η διάρκεια εξόφλησης φτάνει τα δέκα χρόνια.
Όπως επίσης είναι γνωστό οι ανάλογες χρηματοδοτήσεις για το SURE έχουν ήδη προγραμματισθεί για το φθινόπωρο. Στην Ελλάδα π.χ. η εισροές των σχετικών πόρων από το SURE έχουν προγραμματισθεί εκτός απροόπτου για το δίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου…
Παρ’ όλα αυτά καμία από τις χώρες, ειδικά οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου αλλά και της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που θα είχαν λόγο να καλύψουν το δημοσιονομικό κενό από τις τρύπες στα έσοδα του προϋπολογισμού κατά το τελευταίο τετράμηνο, αυτό που περιλαμβάνει και την περίοδο της καραντίνας, δεν έχει προσεγγίσει με αίτημα τον ESM.
Αντίθετα οι περισσότερες χώρες μέλη ετοιμάζονται να στραφούν στις αγορές για δάνεια “γέφυρες” προκειμένου να καλύψουν χρηματοδοτικές ανάγκες μέχρι να αρχίσει να λειτουργεί το Ταμείο Ανάκαμψης από τα μέσα του 2021 και μετά.
Και αυτό παρά το γεγονός ότι το κόστος δανεισμού στις αγορές είναι σαφώς υψηλότερο από εκείνο της χρηματοδότησης από τον ESM όσον αφορά τις δανειοδοτήσεις για δαπάνες “αντι – Covid 19”.
Τα “δάνεια-γέφυρα” αντιμετωπίζονται πλέον από μια σειρά χώρες της Ευρώπης σαν εργαλείο προ-είσπραξης των πόρων που θα έρθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά βέβαια θα επιβαρυνθούν από την διαφορά του επιτοκίου με τις αγορές, διαφορετικό βέβαια για κάθε χώρα μέλος…
Ο βασικός και ανομολόγητος “λόγος” αυτής της επιλογής είναι ότι καμία κυβέρνηση δεν θέλει να πάρει πάνω της την πολιτική “ρετσινιά” της προσφυγής στον ESM (Ταμείο Διάσωσης Χωρών) των μνημονίων, παρά το γεγονός ότι η χρηματοδότηση του “αντι-Covid 19” σκέλους δανειακής χρηματοδότησης παραμένει χωρίς καμία μνημονιακή δέσμευση…
Και όπως παραδέχθηκε παράγοντας της ελληνικής κυβέρνησης “όλοι ενδιαφερόμαστε να πάρουμε δάνεια από τον ESM, αλλά κανείς δεν θέλει να πάρει πάνω του την πολιτική “ρετσινιά” να είναι ο πρώτος που θα το κάνει…”.
Τα στοιχήματα πάντως που παίζονται τον τελευταίο καιρό στις Βρυξέλλες και το Λουξεμβούργο, δίνουν την Ιταλία και την Πορτογαλία σαν τις πλέον επικρατέστερες να βρεθούν πρώτες στην λίστα αναμονής του ESM…
