Πάνω από πέντε δεκαετίες –για την ακρίβεια από το 1964, έτος κατά το οποίο ξεκίνησαν οι διαδικασίες επιλογής των υποψηφίων για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια από το υπουργείο Παιδείας– το θέμα της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι από τα πιο συζητημένα εκπαιδευτικά ζητήματα. Εκτοτε, και κυρίως μεταπολιτευτικά, εφαρμόστηκαν τέσσερα βασικά συστήματα στα οποία όμως έγιναν περίπου 50 κρίσιμες αλλαγές. Για παράδειγμα, την περίοδο 2004-2007 καταργήθηκαν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις στη Β΄ Λυκείου, ενώ οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου αποφασίστηκε να εξετάζονται σε έξι μαθήματα αντί των εννέα, όπως ίσχυε. Ταυτόχρονα εισήχθη η βάση του δέκα (με άριστα το 20) στον βαθμό πρόσβασης για εισαγωγή σε ΑΕΙ. Η φιλοσοφία του συστήματος ωστόσο παρέμεινε η ίδια.
Η νυν υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως δεν προχώρησε σε σημαντικές αλλαγές στο ισχύον σύστημα (πλην της επαναφοράς, από το 2022, της εξέτασης των Λατινικών αντί της Κοινωνιολογίας), ενώ θεωρεί ότι δεν υπάρχει ανάγκη άλλων αλλαγών στο εξεταστικό σύστημα. Αντίθετα, στόχος της ηγεσίας του υπουργείου είναι να βελτιωθεί το εκπαιδευτικό έργο στις δύο βαθμίδες, κάτι που θα αποτυπωθεί και στις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Από την άλλη, ακύρωσε το σύστημα που είχε ψηφιστεί από τον τέως υπουργό Κώστα Γαβρόγλου, το οποίο δεν εφαρμόστηκε.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η ηγεσία του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) σκοπεύει από το φθινόπωρο να μελετήσει, με τη συνεργασία στελεχών του ΙΕΠ και εξωτερικών επιστημόνων, τις παραμέτρους του εξεταστικού συστήματος, καταθέτοντας στη δημόσια πολιτική σφαίρα μία «προίκα» απόψεων για το θέμα από ακαδημαϊκή σκοπιά. Τα πορίσματα της μελέτης θα μπορούν να αξιοποιηθούν πολιτικά, ωστόσο η μελέτη θα γίνει για εσωτερικούς λόγους.
Ειδικότερα, το εξεταστικό θα μελετηθεί σε ένα γενικότερο πλαίσιο, λαμβάνοντας υπόψη κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τόσο τη δευτεροβάθμια όσο και τη τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μεταξύ αυτών είναι ποιος θα είναι ο χαρακτήρας του λυκείου, σε ποια και πόσα μαθήματα θα εξετάζονται οι υποψήφιοι, ποιος θα είναι ο ρόλος των πανεπιστημίων στην επιλογή των εισακτέων, πόσα τμήματα ΑΕΙ θα υπάρχουν και πόσοι εισακτέοι στο καθένα. Αμετάβλητος άξονας θα είναι η συνέχιση της διασφάλισης του αδιάβλητου των εξετάσεων.
Πιο συγκεκριμένα, θεωρείται ότι σήμερα το εξεταστικό έχει «εγκλωβιστεί» στα τέσσερα εξεταζόμενα μαθήματα και τα τέσσερα επιστημονικά πεδία. «Με βάση αυτή τη λογική, τα παιδιά εκπαιδεύονται για να ζήσουν σε έναν κόσμο που δεν γνωρίζουμε πώς θα είναι» όπως λέει στην «Κ» ο μαθηματικός-αναλυτής Στράτος Στρατηγάκης. «Οφείλουμε να εκπαιδεύσουμε τους μαθητές σε δεξιότητες με τις οποίες θα μπορούν να μετακινούνται σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους σπουδών και να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές στην εργασία», προσθέτει υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. Η επίτευξη των στόχων αυτών επιτυγχάνεται με αλλαγές από το δημοτικό και το γυμνάσιο, αλλά πρέπει να αντιμετωπιστεί και το μόνιμο «αγκάθι» της Γ΄ Λυκείου. Η τάξη έχει χάσει τον μορφωτικό της στόχο και έχει μετατραπεί σε προθάλαμο των ΑΕΙ, αφού οι μαθητές μελετούν μόνο τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα και αδιαφορούν για τα (όποια) άλλα. Στο ΙΕΠ θετικά αντιμετωπίζεται η αναζήτηση μιας εκδοχής του International Baccalaureate. Επίσης, η παπαγαλία θεωρείται μόνιμη πληγή, ενώ υπάρχει προβληματισμός για τις δεξιότητες των μαθητών, οι οποίες αξιολογούνται με το ισχύον σύστημα.
Αξιολόγηση τμημάτων
Η υιοθέτηση εκδοχής του International Baccalaureate θα αλλάξει το σύστημα εισαγωγής, και παράλληλα θα εμπλέξει και τα πανεπιστήμια ενεργότερα στην επιλογή των φοιτητών τους. Αυτό συνδυάζεται και με τις σκέψεις που υπάρχουν για αλλαγές στα προγράμματα σπουδών, ενώ αναμένεται να τεθεί επί τάπητος και το εύρος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ενδεικτικά θα μελετηθούν οι στρατηγικές επιλογές της Ελλάδας και τα επιστημονικά πεδία στα οποία πλέον παρατηρείται υπερπληθώρα τμημάτων και κατόπιν αποφασίζεται αλλαγή του αντικειμένου τους.
Συγκεκριμένα, όλα τα νέα τμήματα του 2019 που δεν έχουν αξιολογηθεί, θα εξεταστούν από την Εθνική Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), ενώ θα υπάρξει και μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητάς τους. Επίσης, θα μελετηθεί εάν υπάρχει πλεόνασμα ή έλλειμμα τμημάτων σε κάποιο επιστημονικό πεδίο. Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 430 πανεπιστημιακά τμήματα, τα οποία φέτος θα δεχθούν 77.970 υποψηφίους. Χρειάζεται η Ελλάδα τόσα πτυχία; Την ίδια στιγμή, το υπουργείο Παιδείας προωθεί την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου της επαγγελματικής εκπαίδευσης με στόχο την αναβάθμισή της ώστε να προσελκύει περισσότερους αποφοίτους γυμνασίου και την ενίσχυση των δομών διά βίου μάθησης. Αυτά θα ανατρέψουν και τις ισορροπίες του συστήματος εισαγωγής στα πανεπιστήμια.
Τα μοντέλα άλλων χωρών
Το αδιάβλητο, τη σταθερότητα και την παιδαγωγική αξιοπιστία προτάσσουν οι ευρωπαϊκές χώρες στα συστήματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ενδεικτικά, σύμφωνα με μελέτη του ελληνικού Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων (ΕΟΕ) στη Φινλανδία η συνηθέστερη διαδικασία εισαγωγής στα ΑΕΙ είναι μέσω εθνικών εξετάσεων, ενώ υπάρχουν και ειδικές εισαγωγικές εξετάσεις στα ιδρύματα (σε συγκεκριμένη ύλη και με συνέντευξη). Σε κάποια πεδία για την εισαγωγή απαιτείται εργασιακή εμπειρία και πρακτική ειδίκευση. Από την άλλη, τα ιδρύματα μπορούν να δεχθούν κάποιον υποψήφιο ανεξάρτητα από την εκπαίδευσή του κρίνοντας άλλα ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά. Στην Αγγλία, κάθε υποψήφιος αξιολογείται με τα κριτήρια: βαθμολογία μετά την ολοκλήρωση των δύο τελευταίων τάξεων (GSE), βιογραφικό, συστατική επιστολή και πιθανή συνέντευξη ανάλογα με τη σχολή. Στη Γαλλία προϋπόθεση εισαγωγής στα ΑΕΙ είναι το απολυτήριο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Baccalaureate, με τρεις κύριες κατευθύνσεις – γενικό, τεχνολογικό και επαγγελματικό. Ο βαθμός του Bac καθορίζει την προτεραιότητα με την οποία κάθε υποψήφιος επιλέγει το ΑΕΙ και το τμήμα στο οποίο μπορεί να εγγραφεί. Στη Γερμανία απαραίτητο είναι το απολυτήριο, το οποίο λαμβάνεται έπειτα από προφορικές και γραπτές εξετάσεις. Σε ορισμένες τεχνικές πανεπιστημιακές σχολές οι υποψήφιοι πρέπει να πληρούν προϋποθέσεις, όπως να έχουν πρακτική άσκηση σε σχετικό τομέα.
Ισχυρό απολυτήριο λυκείου και κριτήρια από τα ΑΕΙ για την εισαγωγή
Στη Γ΄ Λυκείου όπως και στη Β΄ Λυκείου θα υπάρχουν δύο μόνο κατευθύνσεις, η θεωρητική και η θετική, σύμφωνα με την πρόταση του μαθηματικού-αναλυτή, Στράτου Στρατηγάκη. (Φωτ. INTIME NEWS / ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΙΑΚΟΣ)
Σε ένα από τα τρία τμήματα των πανεπιστημίων οι υποψήφιοι εισάγονται έχοντας εξεταστεί σε διαφορετικά μεταξύ τους μαθήματα. Βεβαίως, ενώ συγκρίνονται οι μονάδες που συγκέντρωσε κάθε υποψήφιος, η εξέταση σε διαφορετικά θέματα με διαφορετικό βαθμό δυσκολίας αποτελεί ένα «θολό» σημείο του υπάρχοντος συστήματος. «Αυτό συμβαίνει λόγω της ύπαρξης τεσσάρων επιστημονικών πεδίων και της ένταξης των τμημάτων σε αυτά. Οι σχολές πρέπει να ενταχθούν σε ένα πεδίο υποχρεωτικά και πολλές φορές και σε δεύτερο πεδίο ή σε όλα. Ενδεικτικά, η ένταξη των τμημάτων Ψυχολογίας στο 1ο επιστημονικό πεδίο σημαίνει ότι το κριτήριο εισαγωγής στα τμήματα Ψυχολογίας είναι η εξέταση στη Νέα Ελληνική Γλώσσα, στα Αρχαία Ελληνικά, την Ιστορία και τα Λατινικά. Κάποιος μαθητής που είναι πολύ καλός στα Αρχαία Ελληνικά και στα Λατινικά, σημαίνει ότι είναι κατάλληλος για να γίνει ψυχολόγος; Οχι βέβαια. Εχουμε, δηλαδή, αρκετές φορές και λάθος κριτήρια. Τα πανεπιστήμια δεν έχουν δικαίωμα να ορίσουν τα κριτήρια επιλογής των φοιτητών τους» παρατηρεί, μιλώντας στην «Κ», ο μαθηματικός-αναλυτής Στράτος Στρατηγάκης.
Ο ίδιος έχει καταθέσει στον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) πρόταση εξεταστικού συστήματος. Η φιλοσοφία της πρότασης είναι, από τη μια, οι μαθητές να αποκτούν ένα ισχυρό απολυτήριο λυκείου μέσα από μία ευρεία γκάμα μαθημάτων, και από την άλλη τα πανεπιστήμια να ορίζουν τα κριτήρια των εισακτέων τους. Συγκεκριμένα, η πρόταση προβλέπει:
– Στη Γ΄ Λυκείου, όπως και στη Β΄ Λυκείου θα υπάρχουν δύο μόνο κατευθύνσεις, η θεωρητική και η θετική.
– Τα διδασκόμενα μαθήματα θα είναι εννέα. Εξ αυτών τα πέντε μαθήματα Γενικής Παιδείας (Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Ιστορία, Μαθηματικά, Πληροφορική, Οικονομία). «Η Πληροφορική και η Οικονομία θα είναι μαθήματα Γενικής Παιδείας, γιατί βρισκόμαστε στον 21 αιώνα», λέει ο κ. Στρατηγάκης. Τα άλλα τέσσερα θα είναι μαθήματα κατεύθυνσης. Οσοι μαθητές επιλέξουν θεωρητική, θα εξετάζονται σε Αρχαία, Ιστορία, Λατινικά και Κοινωνιολογία. Οσοι προτιμήσουν τη θετική σε Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία και Βιολογία.
– Η απόκτηση του απολυτηρίου θα γίνεται μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων στα εννέα μαθήματα και ο βαθμός του απολυτηρίου θα μετράει κατά 30% στο σύνολο των μονάδων κάθε υποψηφίου για την εισαγωγή του στα ΑΕΙ. Το υπόλοιπο 70% θα καθορίζεται από τα ίδια τα πανεπιστήμια. Τα πανεπιστήμια θα ορίζουν σε ποια από τα εννέα μαθήματα οι επιδόσεις θα αποτελούν κριτήρια εισαγωγής.
– Θα υπάρχουν τρεις ομάδες σχολών ανάλογα με τα μαθήματα βαρύτητας που θα επιλέξει κάθε σχολή. Δηλαδή, οι σχολές που θα ζητούν οι εισακτέοι τους να έχουν εξεταστεί σε μαθήματα της θεωρητικής κατεύθυνσης (νομικές, φιλολογίες κ.λπ.), εκείνες σε μαθήματα της θετικής κατεύθυνσης (πολυτεχνεία, ιατρικές κ.λπ.) και όσες θα εστιάζουν στα μαθήματα γενικής παιδείας (π.χ. όσα τμήματα περιλαμβάνονται σήμερα σε όλα τα επιστημονικά πεδία).
– Κάθε υποψήφιος θα μπορεί να δηλώσει τις σχολές της κατεύθυνσής του και τις σχολές γενικής παιδείας. Συνεπώς θα έχει πολλές επιλογές. Τα τμήματα που είναι μεταξύ τους αντίστοιχα, θα επιλέγουν ποια από τα εννέα μαθήματα θα αποτελούν το κριτήριο για την εισαγωγή σ’ αυτά.
– Με δεδομένο ότι η Νεοελληνική Γλώσσα, η οποία περιλαμβάνει την έκθεση, είναι διαχρονικά το μάθημα στο οποίο εξετάζονται όλοι οι υποψήφιοι ανεξαρτήτως κατεύθυνσης, αυτό θα μπορούσε να είναι το πρώτο μάθημα και τα υπόλοιπα τρία θα τα ορίζει η κάθε σχολή. Ενδεικτικά, οι νομικές θα έχουν τα Αρχαία, τα Λατινικά και την Κοινωνιολογία, οι φιλολογίες τα Αρχαία τα Λατινικά και την Ιστορία, οι ιατρικές, τη Βιολογία, τη Φυσική και τη Χημεία και τα παιδαγωγικά τμήματα, τα Μαθηματικά Γενικής Παιδείας, την Ιστορία Γενικής Παιδείας και την Πληροφορική.
Τα θετικά
«Εξασφαλίζεται, έτσι, ότι κάθε μαθητής που εισάγεται στο πανεπιστήμιο έχει πλατύ γνωστικό υπόβαθρο, που θα είναι το όπλο του για τις μελλοντικές αλλαγές σε επίπεδο σπουδών αλλά και τον επαγγελματικό βίο. Εξασφαλίζεται ακόμη ότι στο σχολείο όλοι οι μαθητές θα παρακολουθούν όλα τα μαθήματα, γιατί με το ισχύον σύστημα οι περισσότεροι μαθητές δεν διαβάζουν σε βάθος τα μαθήματα στα οποία δεν εξετάζονται. Δεν θα υπάρχουν, λοιπόν, μαθήματα πρώτης και δεύτερης κατηγορίας αλλά και ούτε άχρηστα διλήμματα επιλογής, όπως πόσα και ποια μαθήματα να δώσει κάθε υποψήφιος, ώστε να είναι πιο εύκολη η εισαγωγή του», παρατηρεί ο κ. Στρατηγάκης. «Η επιλογή γίνεται μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων, που έχουν καταξιωθεί ως αδιάβλητος θεσμός. Το απολυτήριο λυκείου γίνεται αξιόπιστος τίτλος σπουδών.
Οσοι διεκδικούν θέση σε μία σχολή θα έχουν εξεταστεί στα ίδια μαθήματα. Το σύστημα θα γίνει πιο δίκαιο. Οι μαθητές θα αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες σε πολλά αντικείμενα, το καλύτερο εφόδιο για το μέλλον τους. Δεν θα υπάρχουν μαθήματα πρώτης και δεύτερης κατηγορίας στο σχολείο», προσθέτει ο ίδιος.
Η πρόταση του κ. Στρατηγάκη συντάχθηκε αξιοποιώντας σχετική εμπειρογνωμοσύνη με τίτλο «Οι σύγχρονες προκλήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος και ο αναβαθμισμένος ρόλος του επαγγελματικού προσανατολισμού», η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Υποέργου 3 «Ενίσχυση των πολιτικών απασχόλησης και των ροών νεοεισερχόμενων στην ελληνική βιομηχανία», της Πράξης «Θεσμική και επιχειρησιακή ενδυνάμωση του κοινωνικού εταίρου ΣΕΒ» με mis 5000520 και υλοποιήθηκε μέσω του Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση».
https://www.kathimerini.gr/1093030/gallery/epikairothta/ellada/e8nikh-synennohsh-gia-to-e3etastiko
