ΜΑΡΙΝΑ ΞΥΠΝΗΤΟΥ
Αντίστροφα μετρά ξανά η κλεψύδρα υπαγωγής αυθαίρετων κτισμάτων στη σχετική ρύθμιση, η οποία εκπνέει σε περίπου 45 ημέρες.
Ετσι, σε αγώνα… δρόμου φαίνεται πως έχουν επιδοθεί οι πολίτες, προκειμένου να προλάβουν την προθεσμία της 30ής Σεπτεμβρίου και να σώσουν την κατοικία τους από κλιμακωτά πρόστιμα και επικείμενες κατεδαφίσεις, οι οποίες αφορούν την τελευταία κατηγορία κτιρίων. Πρόκειται για τα «μεγάλα» όπως συνηθίζουν να λέγονται αυθαίρετα, για τα οποία ιδιοκτήτες τους έχουν μια τελευταία ευκαιρία ώστε να τα διατηρήσουν για 30 έτη.
Μέχρι πρότινος, οι συγκεκριμένοι ιδιοκτήτες γνώριζαν πως αν υπαχθούν σε κάποιον νόμο αυθαιρέτων καταβάλλοντας τα σχετικά πρόστιμα, θα μπορούσαν μεν να διατηρήσουν τα ακίνητά τους αλλά μετά τη λήξη της διατήρησης και με δεδομένο ότι θα είχε ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός θα περνούσαν στην κυριότητα τους μέσω μεταφοράς συντελεστή δόμησης. Τώρα, με τις διατάξεις του χωροταξικού νομοσχεδίου, η πρόβλεψη αυτή αποκλείεται καθώς χάνουν το δικαίωμα να αγοράσουν συντελεστή.
Για τον τεχνικό κόσμο, αυτό αναμένεται να φέρει αναβρασμό, δεδομένου ότι στην κατηγορία 5 (αυθαίρετα που δεν έχουν οικοδομική άδεια ή έχουν υπέρβαση τουλάχιστον κατά 40% στην κάλυψη και στη δόμηση ή καθ’ ύψος πάνω από 20%), περιλαμβάνονται περισσότεροι από 550.000 ιδιοκτήτες. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, μέχρι σήμερα τα παντελώς αυθαίρετα κτίσματα που έχουν δηλωθεί ανέρχονται σε 557.470.
Για το υπουργείο Περιβάλλοντος πάντως, η 30ή Σεπτεμβρίου είναι η τελευταία προθεσμία για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5, ενώ αμέσως μετά θα αναλάβουν οι ελεγκτές δόμησης και οι μπουλντόζες, όπως έχει ανακοινωθεί πολλάκις.
Οι τέσσερις πρώτες κατηγορίες αυθαιρέτων, όπου δεν θα γίνει υπαγωγή του ακινήτου τόσο στον ισχύοντα νόμο όσο και στη ρύθμιση που έφερε το ΥΠΕΝ, θα έρθουν αντιμέτωπες με έως και 40% προσαύξηση του προστίμου όταν θα πέσει η αυλαία υπαγωγής των αυθαιρέτων, η οποία θα γίνει μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, στις 31 Μαρτίου 2026.
Συγκεκριμένα, οι πολίτες θα έχουν αύξηση του προστίμου κατά 20% την πρώτη χρονιά και για κάθε επόμενη θα επιβαρύνονται με επιπλέον 5%.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, η τακτοποίηση θεωρείται ολοκληρωμένη μόνο όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει ολοκληρώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
› Πώς διαμορφώνονται
τα πρόστιμα
- Κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν προεδρικά διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.
- Κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
- Κατά 25%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
- Κατά 30%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.
- Κατά 35%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024.
- Κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.
Κλιμακωτή αύξηση αν…
Τι σημαίνει όμως στην πράξη αυτό; Οπως εξηγεί ο πρόεδρος των Αγρονόμων-Τοπογράφων-Μηχανικών Μιχάλης Καλογιαννάκης στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής, ένας ιδιοκτήτης κατοικίας στη Λούτσα, η οποία είναι εντός σχεδίου, με οικοδομική άδεια, που έχει κατασκευαστεί μεταξύ 1993-2003, μέχρι τον Σεπτέμβριο θα κληθεί να καταβάλει 2.856 ευρώ. Ωστόσο, αν δεν το κάνει, το ποσό θα αυξάνεται κλιμακωτά κάθε χρόνο, φτάνοντας το 2026 στα 4.601 ευρώ.
› Τι θα κερδίσουν όσοι μπουν στη
ρύθμιση μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου
- 100 δόσεις για την εξόφληση των προστίμων.
- Μείωση 20% αν πληρώσουν εφάπαξ το πρόστιμο.
- Μείωση 10% αν καταβάλουν το 30% του προστίμου.
- Δόσεις με 50 ευρώ τον μήνα.
- Παράταση επιπλέον δύο ετών στην τακτοποίηση αυθαίρετων για όσους αδυνατούν οικονομικά να πληρώσουν τα πρόστιμα.
- Μειωμένα παράβολα.
- Δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτου σε εξ αδιαιρέτου οικόπεδο χωρίς τη συμφωνία όλων των συνιδιοκτητών.
- Επιπλέον μείωση σε όσους έχουν μία και μοναδική κατοικία.
- Νομιμοποίηση στα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μεταξύ 1955 και 1975 με την καταβολή παραβόλου 250 ευρώ χωρίς την πληρωμή προστίμου.
- Πληρωμή του 15% του προστίμου για τα αυθαίρετα που έχουν κτιστεί από το 1975 έως το 1982.
- Πληρωμή του 60% του προστίμου για τα αυθαίρετα που έχουν κτιστεί από την 1/1/1983 έως την 1/1/1993.
- Πληρωμή του 80% του προστίμου για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από την 1/1/1993 έως την 31/12/2003.
Υπενθύμιση
Ειδικότερα, υπενθυμίζεται πως τα αυθαίρετα προ του 1955 δεν θεωρούνται αυθαίρετα, δεν τους επιβάλλονται πρόστιμα νομιμοποίησης και επιτρέπεται η μεταβίβασή τους. Το ίδιο ισχύει και για παλαιά αυθαίρετα που έχουν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση με τους αντίστοιχους νόμους του 1977, του 1983, του 1985 και του 2005. Τα αυθαίρετα 1955-1975 νομιμοποιούνται με την καταβολή παραβόλου 250 ευρώ, χωρίς την πληρωμή προστίμου. Τα αυθαίρετα 1975-1982 νομιμοποιούνται με την πληρωμή παραβόλου και του 15% του προστίμου.
Τα αυθαίρετα από 1ης.1.1983 έως 1η.1.1993 νομιμοποιούνται με την πληρωμή παραβόλου και του 60% του προστίμου, ενώ για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από 1ης.1.1993 έως 31.12.2003 καταβάλλεται ποσοστό 80% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Από 1η.1.2004 έως 28.7.2011 καταβάλλεται το παράβολο και το 100% του προστίμου.
› Παράβολα προστίμων
α) 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.
β) 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.
γ) 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
δ) 4.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.
ε) 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5.000 τ.μ.
Μειώσεις στις «ποινές» για ειδικές κατηγορίες πολιτών
1 Για ΑΜΕΑ που θα καταβάλουν το 15%-20% του προστίμου ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (για 80% και 67%) και το εισόδημα (με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ για την πρώτη περίπτωση και 18.000 ή 24.000 ευρώ αντίστοιχα για τη δεύτερη περίπτωση).
2 Για παλιννοστούντες ομογενείς και πολύτεκνους που θα καταβάλουν το 20% του προστίμου οι πρώτοι και το 20%-50% οι δεύτεροι, ανάλογα με τις περιπτώσεις, π.χ.:
- Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ θα καταβάλουν ποσοστό 30% του προστίμου. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.
- Πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ θα καταβάλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Πολύτεκνοι με δευτερεύουσα κατοικία (επιφάνεια μικρότερη των 80 τ.μ.) θα καταβάλουν το 50% του προστίμου.
Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες στατικής ενίσχυσης με την εκπόνηση στατικής μελέτης, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά:
α) 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 3,
β) 50% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2,
γ) 30% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 1.
- Μείωση 30% με 50% (ανάλογα με τα τετραγωνικά) θα ισχύσει για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.
› Επίσης, μειώνονται τα πρόστιμα για:
- Τα κτίσματα που δεν έχουν οικοδομική άδεια, αλλά έχουν υπερβάσεις δόμησης μικρότερες από 100 έως 500 τ.μ.
- Αυθαίρετα σε περιοχές εκτός σχεδίου στις οποίες εκκρεμεί η έγκριση πολεοδομικής μελέτης.
- Αυθαίρετα υπόγεια-εσωτερικούς εξώστες (πατάρια)-σοφίτες.
- Στάσιμους οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων που δεν είναι παραλιακοί και κοντά σε χιονοδρομικά κέντρα και που έχουν κατασκευασθεί πριν από το 1993.
- Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να μειωθεί κατά 20% η οφειλόμενη εισφορά ενός ιδιοκτήτη ακινήτου για ακίνητα που μπαίνουν στο σχέδιο πόλης.
