Με την εγκύκλιο 9/2020 του e-ΕΦΚΑ κοινοποιήθηκαν οι διατάξεις του άρθρου 64 του Ν.4646/2019, με τις οποίες αντικαταστάθηκε η παράγραφος 1 του άρθρου 31 του Ν.4321/2015 και προσδιορίστηκαν εκ νέου οι προϋποθέσεις με βάση τις οποίες θεμελιώνεται η προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη για την καταβολή των ασφαλιστικών οφειλών νομικών προσώπων από τα κατά νόμο συνυπόχρεα φυσικά πρόσωπα που συμμετέχουν στη διοίκηση αυτών.
Ειδικότερα, για να θεμελιωθεί η ευθύνη απαιτούνται σωρευτικά:
α) το φυσικό πρόσωπο να συμμετέχει στη διοίκηση του νομικού προσώπου με την ιδιότητα του νομίμου εκπροσώπου, προέδρου, διαχειριστή, διευθύνοντος συμβούλου, κλπ, είτε κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του, είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής του, είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισής του,
β) οι οφειλές να κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους υπό κάποια εκ των προβλεπόμενων ιδιοτήτων ή να έχει απολεσθεί ρύθμιση οφειλών κατά τη διάρκεια της θητείας τους (υπό κάποια εκ των προβλεπόμενων ιδιοτήτων),
γ) να μην οφείλεται η παράλειψη καταβολής της οφειλής σε υπαιτιότητα του φυσικού προσώπου.
Με τη νέα εγκύκλιο 42/2020 του e-ΕΦΚΑ κοινοποιούνται οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 31 του Ν.4701/2020, με τις οποίες προστέθηκε στο άρθρο 66 του Ν.4646/2019 – το οποίο επιγράφεται ως «Μεταβατικές διατάξεις και έναρξη εφαρμογής» – νέα παράγραφος 44 με βάση την οποία εισάγεται νέα μεταβατική διάταξη και οριοθετείται το πεδίο εφαρμογής της παρ. 1 του άρθρου 31 του N.4321/2015, όπως ισχύει από 12/12/2019, δηλαδή από την αντικατάστασή του από τις διατάξεις του άρθρου 64 του Ν.4646/2019.
Αναλυτικά η νέα διάταξη έχει ως εξής:
«44. H παρ. 1 του άρθρου 31 του ν. 4321/2015 (A’32), όπως αντικαθίσταται με το άρθρο 64 του παρόντος και ισχύει από τη δημοσίευση του παρόντος, εφαρμόζεται και για οφειλές που είχαν βεβαιωθεί σε βάρος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων πριν από τη θέση σε ισχύ του παρόντος και για τις οποίες ευθύνονται αλληλεγγύως, προσωπικά και εις ολόκληρον τα φυσικά πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 31, όπως ίσχυε πριν την τροποποίησή του με το άρθρο 64, καθώς και για κάθε άλλη περίπτωση που είχαν βεβαιωθεί οφειλές κατ’ εφαρμογή άλλης διάταξης, με την οποία θεσπίζεται αλληλέγγυα ευθύνη για ασφαλιστικές εισφορές, πρόσθετα τέλη, τόκους, προσαυξήσεις και λοιπές επιβαρύνσεις προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.
Τα φυσικά πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 31 του ν. 4321/2015 (A’32) δεν ευθύνονται για τις οφειλές αυτές, εφόσον δεν πληρούν τις προϋποθέσεις των περ. α), β) και γ) του άρθρου 64 του παρόντος και αίρονται τα σε βάρος τους ληφθέντα αναγκαστικά και άλλα μέτρα.
Για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου, υποβάλλεται αίτηση μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020 στις αρμόδιες υπηρεσίες του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) που είναι αρμόδιο για την επιδίωξη της είσπραξης των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών.
Η αίτηση μπορεί να υποβληθεί και για εκκρεμείς υποθέσεις. Η αρμόδια Υπηρεσία του ΚΕΑΟ εκδίδει πράξη, με την οποία αποδέχεται ή απορρίπτει την αίτηση. Κατά της απορριπτικής απόφασης ή της σιωπηρής απόρριψης της αίτησης μπορεί να ασκηθεί προσφυγή του άρθρου 63 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας.
Ποσά που έχουν εισπραχθεί από τα πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 31 του ν. 4321/2015 (A’ 32) δεν επιστρέφονται.»
Με το πρώτο εδάφιο της παραγράφου 44 αποσαφηνίζεται το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 31 του Ν.4321/2015, ως προς το χρονικό σημείο της βεβαίωσης των ασφαλιστικών οφειλών. Δηλαδή, ο νέος τρόπος προσδιορισμού της αλληλέγγυας ευθύνης καταλαμβάνει και τις οφειλές οι οποίες βεβαιώθηκαν ταμειακά ως ληξιπρόθεσμες και πρωτύτερα της έναρξης ισχύος του Ν.4646/2019, δηλαδή και πρωτύτερα της 12/12/2019.
Με το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 44 ορίζεται ρητά πλέον ότι αίρονται τα ληφθέντα αναγκαστικά ή άλλα, π.χ. διασφαλιστικά, μέτρα εις βάρος των φυσικών προσώπων της παραγράφου 1 του 31 του Ν.4321/2015, εφόσον δεν συντρέχουν σωρευτικά οι προαναφερθείσες προϋποθέσεις. Σχετική οδηγία για την άρση των επιβληθεισών κατασχέσεων σας έχει ήδη παρασχεθεί με την α’ άνωθεν σχετική εγκύκλιο.
Με το τρίτο εδάφιο της παραγράφου 44 ορίζεται ρητά πλέον ότι για τη χορήγηση άρσης επί των ληφθέντων μέτρων απαιτείται η υποβολή σχετικής αίτησης στην αρμόδια υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο. με καταληκτική ημερομηνία υποβολής την 31η Δεκεμβρίου 2020.
Αρμόδια υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο. να εξετάσει την αίτηση χορήγησης άρσης με βάση τα προεκτεθέντα είναι η υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο. η οποία επέβαλλε τις κατασχέσεις – ή η υπηρεσία Ε.Φ.Κ.Α. / τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για προγενέστερες κατασχέσεις – και όχι κατ’ ανάγκην η αρμόδια για την αναγκαστική είσπραξη των οφειλών υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο. κατά την υποβολή της αίτησης. Εφόσον παραλαμβάνεται αίτηση από υπηρεσία Κ.Ε.Α.Ο. αναρμοδίως, θα προωθείται αυτή άμεσα στην αρμόδια υπηρεσία η οποία είχε εκδώσει τις κατασχέσεις.
Για κάθε υποβληθείσα αίτηση θα συντάσσεται σχετική εισήγηση από τον αρμόδιο τμηματάρχη περί αποδοχής ή απόρριψης της αίτησης, αφού ληφθούν υπ’ όψιν τα στοιχεία που τηρούνται στο σύστημα ΟΠΣ, όπως π.χ. τα στοιχεία μητρώου, τα στοιχεία οφειλών, το ιστορικό των ρυθμίσεων, καθώς και τα προσκομισθέντα καταστατικά έγγραφα του νομικού προσώπου τα οποία αποδεικνύουν την ιδιότητα με την οποία συμμετείχε ο αιτών στη διοίκησή του κατά τα επίμαχα χρονικά διαστήματα. Αν ένα φυσικό πρόσωπο ενδιαφέρεται για την χορήγηση άρσης κατάσχεσης για οφειλές περισσότερων του ενός νομικού προσώπου, τότε θα πρέπει να υποβάλλει διακριτά για κάθε ένα από αυτά ισάριθμες αιτήσεις, όσα και τα νομικά πρόσωπα στα οποία συμμετείχε. Κάθε αίτησή θα εξεταστεί διακριτά και θα εκδοθούν διακριτές αποφάσεις αποδοχής ή απόρριψής.
Στο Παράρτημα της παρούσας εγκυκλίου έχει προσαρτηθεί σχετικό υπόδειγμα αίτησης, το οποίο έχει αποσταλεί και σε επεξεργάσιμη μορφή αρχείου κειμένου (*.doc) στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των υπηρεσιών σας προκειμένου να διανέμεται στους ενδιαφερόμενους σε ηλεκτρονική μορφή εφόσον ζητηθεί.
Με το τέταρτο εδάφιο της παραγράφου 44 ορίζεται ότι η αίτηση μπορεί να υποβληθεί και για εκκρεμείς υποθέσεις οφειλών. Ως εκκρεμείς υποθέσεις νοούνται και οι υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων κατόπιν άσκησης από τον αιτούντα ανακοπής κατά των πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης. Ειδικότερα, αν έχει ασκηθεί από τον αιτούντα ανακοπή είτε κατά της ταμειακής βεβαίωσης των αναφερόμενων στην αίτησή του οφειλών, είτε κατά των επιβληθεισών κατασχέσεων για την αναγκαστική είσπραξη αυτών, και η αίτησή του γίνει αποδεκτή από την αρμόδια υπηρεσία ΚΕΑΟ, θα πρέπει να αποστέλλεται στη γραμματεία του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου συμπληρωματικό υπόμνημα απόψεων καθώς και η σχετική πράξη/απόφαση αποδοχής της αίτησής του.
Με το πέμπτο και έκτο εδάφιο της παραγράφου 44 ορίζεται ότι για την αποδοχή ή την απόρριψη της αίτησης απαιτείται η έκδοση από την αρμόδια υπηρεσία ΚΕΑΟ ειδικής πράξης/απόφασης καθώς και ότι κατά της απορριπτικής πράξης/απόφασης ο αιτών δύναται να προσφύγει στο αρμόδιο Διοικητικό Πρωτοδικείο με βάση τις διατάξεις των άρθρων 63 κι επόμενα του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ΚΔΔ). Ειδικότερα, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 66 του ΚΔΔ η προθεσμία για την άσκηση από τον αιτούντα προσφυγής κατά της απορριπτικής πράξης/απόφασης εκπνέει μετά την πάροδο εξήντα ημερών από την κατά νόμο επίδοσή της σε αυτόν. Για το λόγο αυτό η απόφαση θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να κοινοποιείται στον αιτούντα με απόδειξη παραλαβής, η οποία θα φυλάσσεται στο φυσικό αρχείο της υπηρεσίας.
Αιτήσεις που υποβάλλονται με ελλιπή στοιχεία/δικαιολογητικά, τα οποία δεν προσκομίστηκαν από τον αιτούντα ενώ ζητήθηκαν, θα απορρίπτονται. Τέλος, δεν θα εξετάζεται με τη διαδικασία της παρούσας εγκυκλίου αίτηση η οποία υποβάλλεται καταχρηστικά, ενώ δεν προβλέπεται εκ του νόμου η δυνατότητα απαλλαγής του αιτούντα. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθες περιπτώσεις: αίτηση ομορρύθμου εταίρου για απαλλαγή από οφειλές ομόρρυθμης / ετερόρρυθμης εταιρείας, αίτηση μέλους για την απαλλαγή από οφειλές αστικής εταιρείας (κερδοσκοπικής ή μη), αίτηση κυρίου/συγκυρίου κτίσματος για τις οφειλές από οικοδομικές εργασίες επί αυτού, αίτηση φυσικού προσώπου χωρίς επιβληθείσες κατασχέσεις εις βάρος του, π.χ. αίτηση η οποία υποβλήθηκε με αφορμή την παραλαβή ατομικής ειδοποίησης κλπ. Για την ταχύτερη διεκπεραίωση των υποθέσεων και τη διευκόλυνση των υπηρεσιών σας, έχουν δημιουργηθεί υποδείγματα πράξεων/αποφάσεων (αποδοχής, απόρριψης μερικής απόρριψης, κλπ) τα οποία έχουν ήδη αποσταλεί σε επεξεργάσιμη μορφή αρχείου κειμένου (*.doc) στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των υπηρεσιών σας, προκειμένου να συμπληρώνονται ηλεκτρονικά και να προσαρμόζονται κατά περίπτωση.
Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να αποφασιστεί η αποδοχή ή η απόρριψη της αίτησης θα πρέπει να εξετάζεται απαραίτητα και το ιστορικό των ρυθμίσεων του νομικού προσώπου προκειμένου να διαπιστώνεται αν απωλέσθηκε ρύθμιση καθ’ όσον ο αιτών διατηρούσε την εκ του νόμου προβλεπόμενη ιδιότητα, έστω και αν οι υπαχθείσες σε αυτήν οφειλές αφορούσαν χρονικές περιόδους ασφάλισης των οποίων η εμπρόθεσμη καταβολή έληξε πριν αποκτηθεί από τον αιτούντα η εκ του νόμου προβλεπόμενη ιδιότητα, διότι, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, τον βαρύνουν. Διευκρινίζεται ότι ως ημερομηνία απώλειας της ρύθμισης θα πρέπει να λογίζεται κάθε φορά η ημερομηνία κατά την οποία, εκ των διατάξεων του νόμου της εκάστοτε ρύθμισης, συνέτρεξαν οι προϋποθέσεις απώλειας αυτής λαμβάνοντας υπ’ όψιν π.χ. το πλήθος των μη καταβληθεισών δόσεων, την παράλειψη καταβολής των τρεχουσών εισφορών, τη δημιουργία νέου χρέους κλπ.
Με το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 44 ορίζεται ρητά ότι ποσά τα οποία έχουν εισπραχθεί για την εξόφληση των αναφερόμενων στην αίτηση επίμαχων οφειλών δεν επιστρέφονται. Επισημαίνεται ότι ήδη με την α’ άνωθεν σχετική εγκύκλιο είχε παρασχεθεί ως οδηγία η μη επιστροφή των εισπραχθέντων ποσών, ανεξάρτητα από την αποδοχή ή μη της αίτησης παρά μόνο στην περίπτωση όπου τα εν λόγω ποσά προήλθαν από κατάσχεση η οποία επιβλήθηκε εις βάρος του αιτούντα κατά το χρονικό διάστημα από την έναρξη ισχύος των διατάξεων του Ν.4646/2019 κι εντεύθεν, δηλαδή από την 12/12/2019 κι εντεύθεν, και εξόφλησαν οφειλές εκτός της περιόδου ευθύνης του, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, και με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 1 του άρθρου 104 του Ν.4387/2016 περί συμψηφισμού αχρεωστήτως καταβληθεισών εισφορών με πάσης φύσεως καθυστερούμενες οφειλές, ρυθμισμένες ή μη.
