Στη συσσώρευση υποθέσεων στα διοικητικά κυρίως δικαστήρια αναφέρεται μεταξύ άλλων στην ετήσια έκθεσή του για το 2019 το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, συσσώρευση την οποία χαρακτηρίζει «παντελώς αδικαιολόγητη» και προκρίνει τη λύση της πιλοτικής δίκης.
Όπως επισημαίνεται κατά τα τελευταία είκοσι και πλέον έτη έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες ώστε να περιοριστούν οι υποθέσεις που φτάνουν στα διοικητικά δικαστήρια και οδηγούν σε επιβάρυνσή τους με ευρύτατες δυσμενείς επιπτώσεις.
ADVERTISEMENT
«Η επιβάρυνση μάλιστα των δικαστηρίων εμφανίζεται παντελώς αδικαιολόγητη στις περιπτώσεις που τα νομικά ζητήματα έχουν επιλυθεί με πάγια νομολογία των ανώτατων δικαστηρίων και παρόλα αυτά η Διοίκηση ρητά ή σιωπηρά ωθεί τους πολίτες στην προσφυγή στα δικαστήρια, αρνούμενη την ικανοποίηση των νόμιμων αιτημάτων τους» αναφέρεται στην έκθεση.
«Η πρακτική αυτή, πέραν των γενικότερων επιπτώσεων στην καλή και έγκαιρη λειτουργία της Δικαιοσύνης, έχει πάντως, δεδομένης της βέβαιης κατάληξης των υποθέσεων αυτών σε βάρος του Δημοσίου και άμεσες δυσμενείς οικονομικές συνέπειες, ήτοι την επιβάρυνση του Δημοσίου με τόκους, ενώ σε περίπτωση υπερβολικής καθυστέρησης στην απονομή της Δικαιοσύνης επέρχονται και επιπλέον δυσμενείς οικονομικές συνέπειες για το Δημόσιο, λόγω της δυνατότητας των πολιτών να ζητήσουν δίκαιη χρηματική ικανοποίηση, εξαιτίας της παρέλευσης του εύλογου χρόνου διάρκειας της δίκης, χωρίς να παραβλέπεται ή να θεωρείται ήσσονος σημασίας η αχρείαστη ταλαιπωρία των πολιτών» προστίθεται.
Καθοριστικός ο ρόλος της πιλοτικής δίκης
«Η ύπαρξη αντιφατικών νομολογιακών δεδομένων αλλά, κυρίως, η βραδύτητα της αμετάκλητης νομολογιακής επίλυσης θεμάτων που τίθενται σε μεγάλο αριθμό υποθέσεων, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις αντιστοιχούν σε εκατοντάδες και πολλές φορές χιλιάδες ομοειδείς υποθέσεις (κυρίως μισθολογικού ή συνταξιοδοτικού αντικειμένου) και τέλος, το (περιορισμένο) φαινόμενο της μη εναρμόνισης κατωτέρων δικαστηρίων προς τις νομολογιακές λύσεις των ανωτάτων δικαστηρίων, αποτελούν συνθήκες που δυσχεραίνουν τον περαιτέρω περιορισμό των ενδίκων μέσων, η άσκηση των οποίων, στις περιπτώσεις αυτές, δεν μπορεί να παραλειφθεί» σημειώνεται στην έκθεση.
«Στα θέματα αυτά, καθοριστικός μπορεί να αποβεί ο ρόλος της πιλοτικής δίκης στα διοικητικά δικαστήρια, αφού με απόφαση του ΣτΕ μπορούν να λυθούν χιλιάδες όμοιες υποθέσεις που εκκρεμούν στα Πρωτοβάθμια Δικαστήρια καθώς επίσης και η επέκταση του θεσμού αυτού και στην πολιτική δίκη» υπογραμμίζεται.
Εμμέσως, πλην σαφώς το ΝΣΚ στην έκθεσή του αφήνει αιχμές για την εξαίρεση του από νομοπαρασκευαστικές επιτροπές σχετικά με τα ζητήματα αυτά. «Κρίσιμη κρίνεται η συμμετοχή μελών του ΝΣΚ στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία, αφού ο συνδυασμός της δικαστικής και διοικητικής εμπειρίας τους μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιτυχή αντιμετώπιση των θεμάτων τα οποία τίθενται, ιδίως στις διαδικασίες στις οποίες συμμετέχει ως διάδικος ή εμπλέκεται το Δημόσιο. Η συμμετοχή αυτή, ιδίως σε νομοπαρασκευαστικές επιτροπές του Υπουργείου Δικαιοσύνης συχνά παραλείπεται, ενώ μετέχουν εκπρόσωποι της δικαιοσύνης, των δικηγορικών συλλόγων και υπηρεσιακοί παράγοντες» επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις
Στην έκθεση παρατίθενται ενδεικτικά και κάποιες περιπτώσεις που εμφανίζονται πολύ συχνά να οδηγούνται στα δικαστήρια και οι αποφάσεις είναι δυσμενείς για το Δημόσιο. Μεταξύ αυτών:
α) Προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια, για να ακυρωθεί η άρνηση της Διοίκησης να άρει μη συντελεσμένες ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις λόγω της παρόδου μεγάλου χρονικού διαστήματος (πέραν της δεκαετίας) από την κήρυξή τους με την έγκριση του οικείου ρυμοτομικού σχεδίου. Στη συντριπτική πλειονότητα αυτών των περιπτώσεων τα δικαστήρια δέχονται τις προσφυγές των ιδιωτών, ακυρώνουν την άρνηση και αναπέμπουν στη Διοίκηση για να άρει την απαλλοτρίωση, τροποποιώντας το ρυμοτομικό σχέδιο. Η σχετική νομολογία έχει παγιωθεί εδώ και χρόνια (ενδ. Σ.τ.Ε. 673/2017, 1452/2016, 4054/2015, 3751/2015, 4792/2013), πλην όμως, η Διοίκηση δεν προβαίνει σε νομοθετική ρύθμιση του θέματος, επιπλέον δε, αρνείται σε πολλές περιπτώσεις να προχωρήσει σε συμμόρφωση προς τη δικαστική απόφαση, με αποτέλεσμα να ανοίγει νέα σειρά δικών στα Τριμελή Συμβούλια Συμμόρφωσης των δικαστηρίων (ν.3068/2002). Επισημαίνεται σχετικά ότι για τη συγκεκριμένη κατηγορία υποθέσεων η Ελλάδα έχει καταδικασθεί αρκετές φορές από το ΕΔΔΑ και εξακολουθεί να επιτηρείται από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, επειδή θεωρείται ιδιαίτερα προβληματική, ως προς το συγκεκριμένο πεδίο, η τήρηση του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ (δίκαιη δίκη – συμμόρφωση της Διοίκησης στις αποφάσεις των εθνικών Δικαστηρίων).
β) Αγωγές διαφόρων κατηγοριών κρατικών λειτουργών, δημοσίων υπαλλήλων ή συνταξιούχων που αφορούν στη μισθολογική ή συνταξιοδοτική τους μεταχείριση, ενώ για το ίδιο θέμα υπάρχει πάγια νομολογία ανωτάτων δικαστηρίων.
γ) Άλλης τάξης ζήτημα εμφανίζεται πολύ συχνά στο πλαίσιο χειρισμού υποθέσεων ανακοπών που ασκούνται από πολίτες κατά πράξεων εκτέλεσης του ΚΕΔΕ, οι οποίες πράξεις, λόγω των άστοχων χειρισμών των Δ.Ο.Υ. ή των Τελωνείων, εμφανίζουν τυπική ακυρότητα που συμπαρασύρει τη διαδικασία εκτέλεσης (όπως λ.χ. παράλειψη κοινοποίησης της ατομικής ειδοποίησης, μη νόμιμη κοινοποίηση κ.ο.κ.) και μετά βεβαιότητας θα ακυρωθούν από το Δικαστήριο που δικάζει τις παραπάνω ανακοπές, κατ’ εφαρμογή πάγιας νομολογίας. Η ακύρωση όμως επέρχεται μετά από χρόνια αναμονής, ενώ θα μπορούσε το Δημόσιο να επισπεύσει τη διαδικασία, ανακαλώντας τις άκυρες πράξεις και επαναλαμβάνοντας άμεσα και χωρίς καθυστέρηση τη διαδικασία. Συνέπεια τούτων είναι, αφενός να επιβαρύνονται τα δικαστήρια με υποθέσεις που θα έχουν βέβαιη (δυσμενή για το Δημόσιο) κατάληξη, αφετέρου να μην προχωρεί έγκαιρα και αποτελεσματικά η είσπραξη των δημοσίων εσόδων.
Τα στατιστικά στοιχεία για το 2019
Ως την «ασφαλέστερη απόδειξη για τις σπουδαίες υπηρεσίες (με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος) που το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους παρέχει προς το Δημόσιο και τους φορείς των οποίων διεξάγει τη νομική υπηρεσία τους» χαρακτηρίζει ο πρόεδρος του ΝΣΚ Ιωάννης-Κωνσταντίνος Γ. Χαλκιάς τα στατιστικά στοιχεία του 2019.
Σύμφωνα με αυτά, το 2019, τα μέλη του Ν.Σ.Κ. πραγματοποίησαν περίπου 44.000 παραστάσεις στα Πολιτικά, Ποινικά, Διοικητικά και Διαιτητικά Δικαστήρια της χώρας μας, καθώς και δεκάδες παραστάσεις στα Δικαστήρια της Ε.Ε., στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και σε διεθνείς Διαιτησίες. Το ποσοστό των υποθέσεων με θετική έκβαση για το Δημόσιο ή τα Νομικά Πρόσωπα που το Ν.Σ.Κ. εκπροσωπεί, ήταν 70% περίπου, ενώ στις ακυρωτικές υποθέσεις ενώπιον των Διοικητικών Εφετείων, το ποσοστό υπερέβη το 80%.
Περαιτέρω, έκλεισαν εξωδικαστικά και χωρίς κανένα κόστος για τον πολίτη, χιλιάδες υποθέσεις. Συντάχθηκαν 8.000 περίπου εισηγήσεις σε δικαστικές ή εξώδικες υποθέσεις, εκδόθηκαν 13.000 περίπου Πράξεις Τριμελών Επιτροπών και έγινε επεξεργασία 2.341 συμβάσεων. Μέλη του Ν.Σ.Κ. συμμετείχαν ως πρόεδροι ή μέλη σε 630 συλλογικά όργανα της Διοίκησης, όπου σε 3.757 συνεδριάσεις αυτών, εξετάστηκαν 22.400 περίπου υποθέσεις. Εκδόθηκαν 269 Γνωμοδοτήσεις (Ατομικές, Τμημάτων, Ολομέλειας) Ν.Σ.Κ., 348 γνωμοδοτικά απαντητικά έγγραφα σε ερωτήματα της Διοίκησης και απαντήθηκαν εκατοντάδες προφορικά ερωτήματα.
Οι νεοεισερχόμενες δικαστικές υποθέσεις για το 2019 ανήλθαν στις 63.616, ενώ τα έγγραφα που διακινήθηκαν ως εισερχόμενα και εξερχόμενα από την Κεντρική Υπηρεσία και τις περιφερειακές μονάδες του Ν.Σ.Κ., ανήλθαν στις 539.251.
