Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει τον τελευταίο λόγο μέσω νομοθετικών πράξεων όσον αφορά την επιβολή του νέου συμφώνου μετανάστευσης της ΕΕ που πρόκειται να παρουσιαστεί την Τετάρτη (23 Σεπτεμβρίου), ανέφεραν πηγές στην EURACTIV.
Το επί μακρόν αναμενόμενο σύμφωνο είναι η τελευταία πράξη εξισορρόπησης που προσπαθεί να συμφιλιώσει τα νότια και ανατολικά μέλη της Ευρώπης, των οποίων οι απόψεις για τη μετανάστευση διαφέρουν σημαντικά.
Μια καταιγίδα ετοιμάζεται καθώς οι 4 του Visegrad Four – Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχική Δημοκρατία και Σλοβακία, αλλά και η Αυστρία και η Σλοβενία - τις τελευταίες εβδομάδες απέρριψαν την ιδέα της υποχρεωτικής μετεγκατάστασης και ορισμένοι από αυτούς αντιτάχθηκαν σθεναρά στην προώθηση της αλληλεγγύης που επιθυμεί η Νότια Ευρώπη.
Σύμφωνα με τις πηγές, ο μηχανισμός αλληλεγγύης που θα προτείνει η Επιτροπή θα είναι «μόνιμος, συνεχής και αποτελεσματικός».
Όσον αφορά το ακανθώδες ζήτημα της μετεγκατάστασης, είτε είναι εθελοντικό είτε υποχρεωτικό, οι πηγές κατέστησαν σαφές ότι δεν θα είναι υποχρεωτικό, δεδομένου ότι αυτός ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο οι συνομιλίες για τη μετανάστευση παρέμειναν σταματημένες για χρόνια.
Ωστόσο, μέσω του μηχανισμού αλληλεγγύης, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα είναι υποχρεωμένα να παρέχουν κάθε είδους βοήθεια στα κράτη πρώτης γραμμής όταν χρειάζεται.
Τέτοιες συνεισφορές θα μπορούσαν να είναι οικονομική υποστήριξη ή υλικοτεχνική βοήθεια με τις επιστροφές εκείνων που δεν έχουν δικαίωμα να λάβουν άσυλο στην ΕΕ.
Στην πράξη, αυτό θα σήμαινε ότι, εάν ένας μετανάστης στην Ελλάδα πρέπει να σταλεί πίσω στο σπίτι του, μια χώρα όπως η Πολωνία, η οποία αντιτίθεται στη μεταφορά μεταναστών, θα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη της επιστροφής του μετανάστη στη χώρα καταγωγής του.
Σε περίπτωση αποτυχίας της επιστροφής, η Πολωνία θα ήταν υποχρεωμένη να επανεγκαταστήσει τον μετανάστη, εξηγούν οι πηγές στην EURACTIV
Ωστόσο, η έλλειψη κοινού καταλόγου ασφαλών χωρών της ΕΕ θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο αυτή τη διάταξη.
Σε περίπτωση που τα κράτη μέλη της ΕΕ αρνούνται να προσφέρουν οτιδήποτε σε μια χώρα πρώτης υποδοχής της ΕΕ, όπου οι μετανάστες φτάνουν συχνότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει τον τελευταίο λόγο στη διαδικασία, εκδίδοντας πράξη για την επιβολή της νομοθεσίας.
Θα δοθεί επίσης προτεραιότητα στην ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, ενώ η ΕΕ θα προωθήσει αποτελεσματικές συμφωνίες για την επιστροφή των μεταναστών με σχεδόν 25 χώρες, μεταξύ των οποίων η Τουρκία και η Λιβύη είναι οι κύριες προτεραιότητες.
«Εάν κάποιος πιστεύει ότι η Ευρώπη μπορεί να λύσει τα ζητήματα της μετανάστευσης χωρίς την Τουρκία, τότε ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν», ανέφεραν πηγές.
Επιπλέον, θα παρέχεται ενισχυμένη οικονομική βοήθεια σε τρίτες χώρες ή χώρες καταγωγής για την ενίσχυση της απασχόλησης, καθώς και για την προώθηση των συνομιλιών της ΕΕ με αυτές τις χώρες σχετικά με τις υποτροφίες για βίζα, εμπόριο και σπουδές.
Η πρόταση θα περιλαμβάνει επίσης έναν μηχανισμό «ετοιμότητας για κρίσεις» για τη δημιουργία εργαλείων όταν φτάνουν πάρα πολλά άτομα στα σύνορα της ΕΕ, όπως συνέβη το 2015.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen είχε τονίσει νωρίτερα ότι αφορά την καταπολέμηση των λαθρεμπόρων, την ενίσχυση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων και τη δημιουργία νομικών οδών προς την Ευρώπη.
Η Von der Leyen κάλεσε επίσης η διάσωση των προσφύγων από τον κίνδυνο στη θάλασσα να είναι μέρος της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ, κάτι για το οποίο οι πηγές ανέφεραν ότι θα είναι μέρος της πρότασης.
«Η διάσωση στη θάλασσα είναι υποχρεωτική και όχι προαιρετική», είπε η von der Leyen.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η κύρια πρόκληση της θαλάσσιας διάσωσης στη Μεσόγειο είναι ότι η ενισχυμένη παρουσία της Frontex, του οργανισμού συνόρων της ΕΕ, μπορεί να δημιουργήσει ένα «φαινόμενο έλξης» για τους μετανάστες και να τους ενθαρρύνει να ταξιδέψουν στην Ευρώπη.
Το νέο σύμφωνο μετανάστευσης της ΕΕ, εκτιμάται από τις πηγές, μπορεί να αποθαρρύνει τους λαθρέμπορους, ενώ οι πιθανοί μετανάστες θα επανεξετάσουν τις προσπάθειές τους όταν το σύστημα είναι πλήρως λειτουργικό.
«Ο κύριος παράγοντας έλξης είναι η έλλειψη ενός συντονισμένου συστήματος», τόνισαν οι πηγές, τονίζοντας επίσης ότι το νέο σύστημα δεν θα απαιτήσει αλλαγές της Συνθήκης της ΕΕ.
Ωστόσο, οι επερχόμενες διαπραγματεύσεις σχετικά με την πρόταση μετανάστευσης αναμένεται να βρουν ένα άλλο αδιέξοδο, παρά τις διαβεβαιώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι είχε πραγματοποιήσει μια «εντατική διαδικασία διαβούλευσης».
Οι πηγές προέβλεπαν σκληρές διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και ένα ιδανικό σενάριο θα μπορούσε να είναι η ολοκλήρωσή τους στο τέλος της πορτογαλικής Προεδρίας της ΕΕ το επόμενο καλοκαίρι, αλλά μια πιο πιθανή περίπτωση θα μπορούσε να είναι η γαλλική Προεδρία της ΕΕ το 2022.
Συνολικά, δέκα διαφορετικά νομοθετήματα θα συνθέσουν το νέο σύμφωνο μετανάστευσης, καθώς και τα πέντε υφιστάμενα που βρίσκονται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση μεταξύ του Συμβουλίου της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
