Περίληψη
– Ο χαρακτηρισμός ιδιωτικής έκτασης ως αρχαιολογικού χώρου ή η ύπαρξη εντός ή πλησίον αυτής αρχαίων μνημείων, χωρίς να κινηθεί εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος η διαδικασία απαλλοτρίωσης της έκτασης, δεν γεννά, κατ’ αρχήν, υποχρέωση της Διοίκησης είτε να άρει τη δέσµευση της ιδιοκτησίας, είτε να την απαλλοτριώσει, είτε να προβεί σε απ’ ευθείας εξαγορά της, αλλά µόνον υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης, σε περίπτωση ουσιώδους, κατά τις περιστάσεις, περιορισμού ή στέρησης της κατά προορισμό χρήσης της ιδιοκτησίας. Υποχρέωση απαλλοτρίωσης γεννάται, κατ’ εξαίρεση, στην περίπτωση που το ακίνητο ευρίσκεται εντός ζώνης απολύτου προστασίας και εντός αυτού υπάρχουν ορατά υπολείμματα αρχαίων μνημείων ή μνημεία που αποκαλύπτονται µετά από ανασκαφική έρευνα, όπως και όταν επέρχεται ουσιώδης περιορισμός ή αναιρείται η κατά προορισµόν χρήση ακινήτου που ευρίσκεται εντός των ορίων ζώνης απολύτου προστασίας κηρυγµένου αρχαιολογικού χώρου.
Η ίδια υποχρέωση γεννάται και στην περίπτωση που εγκρίνεται καταβολή αποζημίωσης που προσεγγίζει την αξία του ακινήτου. Αποζημίωση µε κάποιον από τους εναλλακτικούς τρόπους που προβλέπονται στις οικείες διατάξεις (απαλλοτρίωση, εξαγορά, χρηματική αποζημίωση) δεν οφείλεται σε κάθε περίπτωση επιβολής µέτρων προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς που έχουν ως αποτέλεσµα να περιορίζεται η ιδιοκτησία, αλλά απαιτείται ο περιορισμός αυτός να είναι ουσιώδης σε σχέση µε τις δυνατότητες εκμετάλλευσης του ακινήτου κατά τον προορισμό του, σύμφωνα µε τις ισχύουσες διατάξεις και το πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής, και στην αίτηση του ιδιοκτήτη προς τη Διοίκηση να προσδιορίζεται, µε συγκεκριµένα στοιχεία, η ζημία που, κατά την εκτίμησή του, αυτός υφίσταται λόγω του περιορισμού, ώστε να δύναται να κριθεί αν η ζημία αυτή είναι ουσιώδης, δηλαδή υπερβαίνει το εύλογο µέτρο, πέραν του οποίου ανακύπτει υποχρέωση αποζηµίωσης µε έναν απὀ τους προαναφερθέντες τρόπους. Ο προσδιορισμός δε του ύψους της ζημίας µε το υποβαλλόμενο αίτηµα είναι απαραίτητος σε κάθε περίπτωση.
Η αίτηση ιδιοκτήτη ακινήτου που υποστηρίζει ότι έχει υποστεί ουσιώδη δέσμευση του ακινήτου του, λόγω περιορισμών της αρχαιολογικής νομοθεσίας, πρέπει κατ’ ελάχιστον να περιέχει τα εξής στοιχεία: α) την κατά προορισμό χρήση του ακινήτου, τη δυνατότητα εκµετάλλευσής του και τους περιορισμούς δόμησης που ισχύουν τόσο κατά τον χρόνο κτήσης του όσο και κατά τον χρόνο επιβολής των εν λόγω περιορισμών, όπως επίσης και τις επιτρεπόµενες, µετά την επιβολή των περιορισμών, χρήσεις του ακινήτου, β) την τυχόν προηγουμένως ρητώς εκφρασθείσα ή προκύπτουσα βούληση του ιδιοκτήτη για εκμετάλλευση του ακινήτου καθ’ ορισμένο τρόπο, δυναµένη, μάλιστα, να συναχθεί και από τη χρήση αυτού κατά το προγενέστερο της υποβολής της αίτησής του χρονικό διάστηµα, γ) την εν γένει συμπεριφορά της Διοίκησης και, συγκεκριµένα, την κατόπιν ενεργειών της δηµιουργία εύλογης προσδοκίας στον ιδιοκτήτη ότι µπορεί να εκμεταλλευθεί το βαρυνόµενο ακίνητο καθ᾽ ορισμένο τρόπο, καθώς και δ) εκτίµηση της αξίας του ακινήτου πριν και µετά την επιβολή του περιορισμού. Πρόσφορα, εξάλλου, στοιχεία για την απόδειξη των ισχυρισµών αυτών είναι οι τίτλοι ιδιοκτησίας του ακινήτου και η περιλαμβανόµενη σε αυτούς περιγραφή της µορφής και της φύσης του ακινήτου, σχετικά τοπογραφικά διαγράµµατα, µέσω των οποίων προσδιορίζεται επαρκώς η θέση του ακινήτου, ιδίως, εν σχέσει µε το αρχαία μνημεία, τον αρχαιολογικό χώρο και µε παρακείµενους οικισμούς ή άλλες περιοχές ανάπτυξης οικονομικών εν γένει δραστηριοτήτων και, τέλος, στοιχεία εκτίμησης της αντικειμενικής και της εμπορικής αξίας του δεσµευόµενου ακινήτου.
Η απόρριψη του αιτήµατος του αιτούντος, µε την αιτιολογία ότι δεν προκύπτει ουσιώδης στέρηση της ιδιοκτησίας του κατά τον προορισμό της, παρίσταται µη νόμιμη και ακυρωτέα, όπως βασίµως προβάλλεται µε την κρινόµενη αίτηση.
Ο αιτών προέβαλε συγκεκριμένους ισχυρισμούς, οι οποίοι δεν αντιμετωπίσθηκαν από τη Διοίκηση µε ειδική αιτιολογία. Η προσβαλλόµενη πράξη πρέπει να ακυρωθεί, λόγω ανεπαρκούς αιτιολογίας, και η υπόθεση πρέπει να αναπεμφθεί στη Διοίκηση προς νέα νόμιμη κρίση.
Πρόεδρος: Αθ. Ράντος
Εισηγητής: Μ. Σωτηροπούλου
Το πλήρες κείμενο της απόφασης θα αναρτηθεί αμέσως μετά την καθαρογραφή του από το Δικαστήριο.
