Απόφαση Δικαστηρίου της ΕΕ για την περιαγωγή σε δημόσια δίκτυα κινητών επικοινωνιών εντός ΕΕ
Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος
Με τη δημοσιευθείσα στις 4-09-2020 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι οι πάροχοι υπηρεσιών περιαγωγής ήταν υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν αυτομάτως σε όλους τους πελάτες τους το ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής που προβλέπεται, μεταξύ άλλων, στο άρθρο 6α του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012 [κανονισμός για την περιαγωγή σε δημόσια δίκτυα κινητών επικοινωνιών στο εσωτερικό της Ένωσης, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/2120], ανεξαρτήτως του αν οι πελάτες αυτοί είχαν προηγουμένως επιλέξει ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής ή άλλο τιμολόγιο, εκτός και αν είχαν δηλώσει ρητώς, πριν από την καταληκτική ημερομηνία της 15ης Ιουνίου 2017, ότι επιλέγουν τη μεταφορά τους σε αυτό το άλλο τιμολόγιο, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται συναφώς στο άρθρο 6ε, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, του εν λόγω κανονισμού.
Ιστορικό της υποθέσεως
Η Telefónica Germany είναι πάροχος τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών που προσφέρει, μεταξύ άλλων, υπηρεσίες κινητών επικοινωνιών υπό την επωνυμία «O2».
Κατόπιν της εκδόσεως του κανονισμού (ΕΕ) 2015/2120, η O2 δημοσίευσε στον ιστότοπό της www.o2online.de πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο μεταβάσεως στο νέο, ρυθμιζόμενο σε επίπεδο Ένωσης, τιμολόγιο περιαγωγής, που αντιστοιχούσε, κατ’ αρχήν, στην υπηρεσία «Roam like at home» (περιαγωγή με χρέωση εσωτερικού, ΠΜΧΕ). Ειδικότερα, στο τμήμα με τον τίτλο «Γενικές πληροφορίες» του εν λόγω ιστοτόπου, αναφέρονται τα εξής:
«Όλοι οι πελάτες της O2 μπορούν από τις 22.05.2017 να επιλέξουν την υπαγωγή τους στο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής εντός ΕΕ μέσω SMS. Για τον σκοπό αυτόν μπορείς να στείλεις SMS με τη λέξη “ΝΑΙ” στο 65544. Κατόπιν τούτου θα εφαρμόζεται αυτομάτως το ρυθμιζόμενο τιμολόγιο. Μετά την επιτυχή μεταβολή θα λάβεις σχετικό SMS προς επιβεβαίωση.»
Από την ενότητα με τίτλο «Πώς μπορεί να ισχύσει για κάποιον το ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής εντός ΕΕ;» του εν λόγω ιστοτόπου προκύπτει ότι:
«Κατ’ αρχήν, η υπαγωγή στο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής εντός ΕΕ είναι δυνατή ανά πάσα στιγμή με πολύ απλό τρόπο μέσω της εφαρμογής [λογισμικού] της O2. Επιπλέον, όλοι οι πελάτες της O2 μπορούν από τις 22.05.2017 να επιλέξουν την υπαγωγή τους στο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής εντός ΕΕ και μέσω SMS. Για τον σκοπό αυτόν μπορείς να στείλεις SMS με τη λέξη “ΝΑΙ” στο 65544. Κατόπιν τούτου θα εφαρμόζεται αυτομάτως το ρυθμιζόμενο τιμολόγιο. Μετά την επιτυχή μεταβολή θα λάβεις σχετικό SMS προς επιβεβαίωση.
Εάν υπάγεσαι ήδη στο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής εντός ΕΕ (λεγόμενο και “Roaming Basic” [βασικό πρόγραμμα περιαγωγής] ή “Weltzonenpack” [πακέτο παγκόσμιων ζωνών] και “Mobiles Internet Ausland” [κινητό διαδίκτυο εξωτερικού]), η μεταβολή θα πραγματοποιηθεί στις 15.06.2017 χωρίς καμία επιπλέον ενέργεια εκ μέρους σου. Το υφιστάμενο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής θα μεταβληθεί στο νέο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής εντός ΕΕ, ώστε από τις 15.06.2017 να ισχύουν για σένα οι όροι τιμολογήσεως εγχώριων υπηρεσιών (τηλεφωνίας, SMS και δεδομένων) και στα υπόλοιπα κράτη της [Ένωσης].»
Κατά την Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände – Verbraucherzentrale Bundesverband eV (ομοσπονδιακή ένωση των συνδέσμων και των ενώσεων καταναλωτών, Γερμανία), ο τρόπος μεταβάσεως στο νέο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής, όπως αυτός περιγραφόταν στον ιστότοπο της O2, απαιτούσε, κατ’ ουσίαν, από τους πελάτες της O2 οι οποίοι, πριν από τις 15 Ιουνίου 2017, υπάγονταν σε τιμολόγιο διαφορετικό από το ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής (άλλο τιμολόγιο ή εναλλακτικό τιμολόγιο) να αποστείλουν στην O2 ειδική δήλωση προκειμένου να τύχουν των πλεονεκτημάτων του νέου ρυθμιζόμενου τιμολογίου περιαγωγής, και ιδίως της ΠΜΧΕ, διά της αποστολής SMS και/ή μέσω της εφαρμογής λογισμικού της O2. Η Bundesverband, εκτιμώντας ότι η πρακτική αυτή αντέκειτο μεταξύ άλλων στο άρθρο 6α και στο άρθρο 6ε, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012, άσκησε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, του Landgericht München I (περιφερειακoύ δικαστηρίου Μονάχου Ι, Γερμανία) αγωγή με την οποία ζητούσε να παύσει η πρακτική αυτή.
Στο πλαίσιο της αγωγής αυτής, η Bundesverband υποστηρίζει ότι, δυνάμει των διατάξεων αυτών, η ΠΜΧΕ έπρεπε να εφαρμόζεται αυτομάτως σε όλους τους καταναλωτές από την ημερομηνία ενάρξεως ισχύος του εν λόγω κανονισμού, ήτοι από τις 15 Ιουνίου 2017. Επομένως, η O2 υποχρεούτο να μεριμνήσει ώστε όλοι οι πελάτες της να μεταφερθούν αυτομάτως στην ΠΜΧΕ, είτε έχουν προηγουμένως επιλέξει το εναλλακτικό τιμολόγιο είτε όχι. Επομένως, η O2 δεν μπορούσε να απαιτήσει από τους πελάτες της που υπάγονταν στο άλλο τιμολόγιο να δηλώσουν τη βούλησή τους αλλαγής τιμολογίου προκειμένου να μεταφερθούν στην ΠΜΧΕ.
Η Telefónica Germany, από την πλευρά της, υποστηρίζει ότι, στο πλαίσιο της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012, πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ δύο ειδών τιμολογίων περιαγωγής, ήτοι μεταξύ του ρυθμιζόμενου τιμολογίου και του λεγόμενου «εναλλακτικού» τιμολογίου. Το ρυθμιζόμενο τιμολόγιο είναι ένα τυποποιημένο τιμολόγιο το οποίο, κατ’ αρχήν, ουδόλως μπορεί να αυξηθεί σε σχέση με το εθνικό τιμολόγιο λιανικής, ενώ το εναλλακτικό τιμολόγιο μπορούσε να προβλέπει όρους που αποκλίνουν από τους όρους του εθνικού τιμολογίου λιανικής. Κατά την Telefónica Germany, ο κανονισμός αυτός απαιτούσε οι πελάτες που υπάγονταν ήδη στο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο πριν από τις 15 Ιουνίου 2017 να μεταφερθούν αυτομάτως στην ΠΜΧΕ. Αντιθέτως, δυνάμει του άρθρου 6ε, παράγραφος 3, του ίδιου κανονισμού, η υποχρέωση αυτόματης μεταβάσεως στην ΠΜΧΕ δεν ισχύει για τους πελάτες που υπάγονταν στο εναλλακτικό τιμολόγιο στις 15 Ιουνίου 2017.
Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι το ζήτημα αν, από τις 15 Ιουνίου 2017, το νέο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής έπρεπε να εφαρμόζεται αυτομάτως σε όλους τους πελάτες είναι καθοριστικό για την επίλυση της διαφοράς της κύριας δίκης, κατά μείζονα λόγο διότι, ακόμη και μετά την καταληκτική ημερομηνία της 15ης Ιουνίου 2017, η O2 δεν είχε παράσχει τη δυνατότητα μεταφοράς στο εν λόγω τιμολόγιο στο σύνολο των πελατών που υπάγονταν στο εναλλακτικό τιμολόγιο.
Υπό τις συνθήκες αυτές, το Landgericht München I (περιφερειακό δικαστήριο Μονάχου Ι) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο προδικαστικό ερώτημα όσον αφορά την ερμηνεία του άρθρου 6α και του άρθρου 6ε, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012. Συγκεκριμένα, με το ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζήτησε, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 6α και το άρθρο 6ε, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012 έχουν την έννοια ότι το νέο ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής του άρθρου 6α του κανονισμού αυτού εφαρμόζεται αυτομάτως, από τις 15 Ιουνίου 2017, όχι μόνο στους πελάτες που διέθεταν ήδη ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής, αλλά και στους πελάτες οι οποίοι, μέχρι την ημερομηνία αυτή, είχαν επιλέξει άλλο τιμολόγιο.
Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο επισήμανε, καταρχάς, ότι από το γράμμα του άρθρου 6α του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012 προκύπτει ότι η μετάβαση στην ΠΜΧΕ έπρεπε να πραγματοποιηθεί, γενικώς, από τις 15 Ιουνίου 2017, «στους πελάτες περιαγωγής […] σε […] κράτος μέλος», χωρίς η διάταξη αυτή να προβλέπει εξαιρέσεις ή επιφυλάξεις σχετικά με αυτούς τους «πελάτες περιαγωγής» ούτε, κατά μείζονα λόγο, επιφυλάξεις σχετικά με το αν οι πελάτες αυτοί υπάγονταν μέχρι τότε σε άλλο τιμολόγιο. Περαιτέρω, ο αυτόματος χαρακτήρας της μεταβάσεως από το ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής σε όλους τους πελάτες επιβεβαιώνεται από το γράμμα των διατάξεων του άρθρου 6ε, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012.
Στη συνέχεια, το Δικαστήριο έκρινε ότι βεβαίως, σκοπός του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012 στην αρχική του μορφή, ήταν να καθορίσει, σε επίπεδο Ένωσης, το ανώτατο όριο τιμής λιανικής μέσω ενός ρυθμιζόμενου τιμολογίου, της λεγόμενης «ευρωχρεώσεως», ο εν λόγω δε κανονισμός προέβλεπε ότι το τιμολόγιο αυτό εφαρμοζόταν αυτομάτως, από 1ης Ιουλίου 2012, σε όλους τους υπάρχοντες πελάτες περιαγωγής, πλην εκείνων που είχαν ήδη επιλέξει αυτοβούλως τιμή περιαγωγής διαφορετική από εκείνη που θα ίσχυε για αυτούς εάν δεν είχαν προβεί στην επιλογή αυτή.
Εντούτοις, κατά το Δικαστήριο, όλες αυτές οι διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012 στην αρχική του μορφή σχετικά με την αυτόματη εφαρμογή της ευρωχρεώσεως όχι μόνον καταργήθηκαν, αλλά, επιπλέον, ανταποκρίνονταν σε διαφορετική ratio legis, σύμφωνα με την οποία ο πελάτης μπορούσε να επωφεληθεί από άλλο τιμολόγιο το οποίο ήταν χαμηλότερο από την ευρωχρέωση. Αντιθέτως, στην περίπτωση της ΠΜΧΕ, αποκλείεται, κατ’ αρχήν, η διαφορά τιμών μεταξύ του άλλου τιμολογίου περιαγωγής εντός της Ένωσης και του ρυθμιζόμενου τιμολογίου περιαγωγής.
Επομένως, σύμφωνα με το Δικαστήριο, χωρίς να αποκλείεται ότι η αυτόματη μετάβαση στην ΠΜΧΕ θα μπορούσε, σε ορισμένες περιπτώσεις, λόγω ενδεχόμενης αναπροσαρμογής της συμβάσεως περιαγωγής, να έχει ως συνέπεια την κατάργηση ορισμένων πλεονεκτημάτων που συνδέονται με τις ατομικές ανάγκες ενός πελάτη, η βούληση του νομοθέτη της Ένωσης να ευνοήσει την αυτόματη εισαγωγή της ΠΜΧΕ έναντι όλων των πελατών είναι αναμφισβήτητη.
Επιπλέον, το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι μολονότι η αυτόματη μετάβαση στην ΠΜΧΕ για όλους τους πελάτες περιαγωγής είναι απολύτως σύμφωνη με τον σκοπό του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012 «να δημιουργηθεί μια εσωτερική αγορά υπηρεσιών κινητών επικοινωνιών και, εντέλει, να μην υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ εθνικών τιμολογίων και τιμολογίων περιαγωγής», αντιθέτως, η απαίτηση ενεργοποιήσεως της ΠΜΧΕ μέσω ρητής δηλώσεως βουλήσεως («opt‑in») ενδέχεται να αντιβαίνει στον σκοπό αυτόν σε περιπτώσεις στις οποίες το άλλο τιμολόγιο εξακολουθεί να έχει υψηλότερες χρεώσεις από το εθνικό τιμολόγιο.
Το Δικαστήριο πρόσθεσε ότι τα καθεστώτα «opt‑in» και «opt‑out» προκαλούν ισοδύναμη ταλαιπωρία στους πελάτες, στο μέτρο που αμφότερα συνίστανται στο να καλούνται οι πελάτες να εκδηλώσουν τη βούλησή τους στον πάροχο υπηρεσιών περιαγωγής. Εντούτοις, ο νομοθέτης της Ένωσης έκρινε ότι το σύστημα αυτόματης μεταβάσεως στην ΠΜΧΕ είναι το σύστημα που, ιδίως εκ του λόγου ότι, σε ένα σύστημα παρεκκλίσεων («opt‑out»), η σιωπή ισοδυναμεί με έγκριση της ΠΜΧΕ, επιτρέπει να επιτευχθεί αποτελεσματικότερα ο σκοπός του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012, ο οποίος συνίσταται στην υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς κινητών επικοινωνιών χωρίς διαφοροποίηση μεταξύ εθνικών τιμολογίων και τιμολογίων περιαγωγής.
Εκ των ανωτέρω, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το άρθρο 6α και το άρθρο 6ε, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 531/2012 έχουν την έννοια ότι, από τις 15 Ιουνίου 2017, οι πάροχοι υπηρεσιών περιαγωγής ήταν υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν αυτομάτως σε όλους τους πελάτες τους το ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής που προβλέπεται, μεταξύ άλλων, στο άρθρο 6α του κανονισμού αυτού, ανεξαρτήτως του αν οι πελάτες αυτοί είχαν προηγουμένως επιλέξει ρυθμιζόμενο τιμολόγιο περιαγωγής ή άλλο τιμολόγιο, εκτός και αν είχαν δηλώσει ρητώς, πριν από την καταληκτική ημερομηνία της 15ης Ιουνίου 2017, ότι επιλέγουν τη μεταφορά τους σε αυτό το άλλο τιμολόγιο, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται συναφώς στο άρθρο 6ε, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, του εν λόγω κανονισμού.
Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.
Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA
