Μαρίνα Ξυπνητού
Περισσότερες από 1.000 κλήσεις έλαβε την πρώτη μέρα λειτουργίας του το helpdesk του «Εξοικονομώ – Αυτονομώ», αποδεικνύοντας και στην πράξη πως οι πολίτες που θέλουν να επιδοτηθούν ενεργειακά από το πρόγραμμα που θα βγει στον… αέρα στις 30 Νοεμβρίου είναι χιλιάδες.
Οπως προκύπτει από την προδημοσίευση του οδηγού που περιλαμβάνει τα βασικά σημεία του προγράμματος ύψους 850 εκατ. ευρώ, οι αιτήσεις θα ξεκινήσουν από την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου στις 30/11 και θα ακολουθήσουν οι υπόλοιπες περιοχές της χώρας σταδιακά έως τις 18 Δεκεμβρίου, με τη σκυτάλη να δίνεται στις πολυκατοικίες στις 11 Ιανουαρίου 2021.
Μεταξύ άλλων, στα σημαντικά του προγράμματος είναι πως έχει ανοίξει τόσο η «γκάμα» των επιλέξιμων παρεμβάσεων όσο και των δικαιούχων. Με τους πόρους που έχουν εξασφαλιστεί, νοικοκυριά με εισόδημα έως 20.000 ευρώ θα λάβουν μέγιστο ποσοστό επιχορήγησης 85% και οικογένειες που λαμβάνουν μέχρι 120.000 ευρώ το χρόνο θα επιδοτηθούν με έως και 55%.
Προβλέπεται βασικό ποσοστό επιχορήγησης 65% και επί του βασικού ποσοστού θα υπάρχουν προσαυξήσεις 10% λόγω των δυσμενών επιπτώσεων στα νοικοκυριά και την οικονομία από την πανδημία COVID-19 και σε κτίρια ενεργειακής κατηγορίας Η και Ζ (μονοκατοικίες, μεμονωμένα διαμερίσματα, πολυκατοικίες Τύπου Α), εφόσον επιτευχθεί αναβάθμιση σε τουλάχιστον Β’ ενεργειακή κατηγορία, προστίθεται ενεργειακό premium +10%. Επίσης για Κοζάνη, Αρκαδία και Φλώρινα, που ανήκουν σε λιγνιτικές περιοχές, προσαυξάνεται κατά 10%.
Η επιχορήγηση του προγράμματος θα δοθεί με βάση τα εισοδηματικά κριτήρια του φορολογικού έτους 2019 (εκκαθαρισμένες δηλώσεις φορολογίας). Η επιλεξιμότητα των δαπανών λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2023.
Παρεμβάσεις
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει παρεμβάσεις σε κουφώματα/συστήματα σκίασης/αερισμού, θερμομόνωση, συστήματα θέρμανσης ψύξης, συστήματα ζεστού νερού χρήσης και άλλα συστήματα αυτονόμησης όπως φωτοβολταϊκά συστήματα, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (συσσωρευτές), σημεία επαναφόρτισης ηλεκτροκίνητου οχήματος, συσκευές διαχείρισης ενέργειας (smart home), αναβάθμιση ανελκυστήρα και αναβάθμιση φωτισμού.
Ετερο σημαντικό σημείο είναι πως ο μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός παρεμβάσεων ανά αίτηση δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 50.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ ή τις 100.000 ευρώ ανά ΑΦΜ ωφελούμενου δικαιούχου.
1 Ποιες κατοικίες είναι επιλέξιμες;
Επιλέξιμη κατοικία είναι η μονοκατοικία, η πολυκατοικία καθώς και το μεμονωμένο διαμέρισμα. Μία κατοικία, προκειμένου να κριθεί επιλέξιμη, πρέπει να πληροί σωρευτικά τις ακόλουθες γενικές προϋποθέσεις:
* Υφίσταται νόμιμα.
* Δεν έχει κριθεί κατεδαφιστέα.
* Χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία.
* Εχει καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ.
2 Πώς νοείται η νομιμότητα;
Η νομιμότητα της κατοικίας αποδεικνύεται βάσει οικοδομικής άδειας. Στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης της κατοικίας δεν διαθέτει οικοδομική άδεια ή αυτή δεν ανταποκρίνεται στην τρέχουσα κατάσταση της κατοικίας, θα πρέπει να προσκομισθεί σχετικό νομιμοποιητικό έγγραφο, από το οποίο να προκύπτει ότι η εν λόγω κατοικία υφίσταται νόμιμα (όπως για παράδειγμα υπαγωγή της δηλούμενης κατασκευής ή χρήσης σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών).
3 Πόσες αιτήσεις μπορεί να υποβάλει ο κάθε ενδιαφερόμενος;
Κάθε ωφελούμενος μπορεί να υποβάλει περισσότερες από μία αιτήσεις για διαφορετικές επιλέξιμες κατοικίες. Ομως το συνολικό ποσό της ενίσχυσης (επιχορήγησης, επιδότησης επιτοκίου και ακαθάριστου ισοδύναμου επιχορήγησης – ΑΙΕ) δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 100.000€ στο σύνολο των αιτήσεών του. Διευκρινίζεται ότι στην περίπτωση αίτησης διαμερίσματος σε πολυκατοικία (τύπου Α), το ανωτέρω ποσό περιλαμβάνει και την αναλογία των κοινοχρήστων.
4 Εχω κάνει αίτηση στον Β’ Κύκλο του «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ». Μπορώ να υποβάλω αίτηση στον νέο κύκλο για το ίδιο ακίνητο;
Οχι. Για κάθε επιλέξιμη κατοικία πρέπει να υποβληθεί μία μόνο αίτηση και δεν θα πρέπει να έχει επιχορηγηθεί στο παρελθόν από τον Α’ ή Β’ Κύκλο του Προγράμματος Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον ΙΙ της Προγραμματικής Περιόδου ΕΣΠΑ 2014-2020. Η καταχώριση στο πληροφοριακό σύστημα περισσότερων της μίας αιτήσεων για την ίδια επιλέξιμη κατοικία από το ίδιο πρόσωπο ή άλλον συγκύριο οδηγεί, άνευ ετέρου, στην απόρριψη του συνόλου των αιτήσεων και στην περίπτωση αίτησης που έχει συμπεριληφθεί σε απόφαση υπαγωγής, η τελευταία θα ανακληθεί. Στο ανωτέρω πλαίσιο δεν μπορούν να υποβληθούν περισσότερες της μίας αίτησης για την ίδια πολυκατοικία. Αντίθετα, κατοικία που έχει επιχορηγηθεί παλαιότερα από το Πρόγραμμα Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον Ι της προγραμματικής περιόδου ΕΣΠΑ 2007-2013 δεν έχει τους άνω περιορισμούς και μπορεί να υποβληθεί αίτηση γι’ αυτήν, εφόσον πληρούνται οι γενικές προϋποθέσεις.
5 Είμαι ενοικιαστής σε μια κατοικία. Εχω δικαίωμα υποβολής αίτησης;
Οχι. Δικαίωμα υποβολής αίτησης έχουν μόνο όσοι έχουν εμπράγματο δικαίωμα επί της κατοικίας.
6 Εχω εξοχική κατοικία, την οποία θέλω να αναβαθμίσω ενεργειακά. Μπορώ να υποβάλω αίτηση;
Οχι. Οι εξοχικές και δευτερεύουσες κατοικίες δεν είναι επιλέξιμες για το Πρόγραμμα.
7 Είμαι πλήρης κύριος διαμερίσματος, το οποίο κατά το φορολογικό έτος 2019 είχα παραχωρήσει δωρεάν στην κόρη μου. Θεωρείται επιλέξιμη η κατοικία;
Ναι, εφόσον η κόρη σας έχει δηλώσει το διαμέρισμα ως κύρια κατοικία της (Ε1 φορολογικού έτους 2019). Παράλληλα ο πλήρης κύριος πρέπει να έχει δηλώσει τη δωρεάν παραχώρηση (Ε2 φορολογικού έτους 2019). Επιπλέον, για την κατοικία, πρέπει να πληρούνται οι εξής προϋποθέσεις: να υφίσταται νόμιμα, να μην έχει κριθεί κατεδαφιστέα και να έχει καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ Α’) σε ενεργειακή κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ.
8 Είμαι έγγαμος/η με ατομικό εισόδημα 11.000 ευρώ και ο/η σύζυγός μου έχει εισόδημα 8.500 ευρώ, το δε ακίνητο είναι ιδιοκτησίας του/της. Σε ποια κατηγορία ωφελουμένων εντασσόμαστε;
Εφόσον υπάρχει γάμος, λαμβάνεται υποχρεωτικά υπόψη μόνο το οικογενειακό εισόδημα. Αν δεν υπάρχει γάμος, λαμβάνεται υποχρεωτικά υπόψη μόνο το ατομικό εισόδημα. Ως εισόδημα νοείται το «εισόδημα επιβολής εισφοράς» του τμήματος Γ2 «Εκκ. Ειδ. Εισφοράς Αλληλ.» του εκκαθαριστικού σημειώματος δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου). Για τον υπολογισμό του οικογενειακού εισοδήματος αθροίζονται τα εισοδήματα του υπόχρεου υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, της συζύγου και των τέκνων που έχουν δηλωθεί ως εξαρτώμενα μέλη στην εν λόγω δήλωση και τυχόν υποβάλλουν χωριστή φορολογική δήλωση.
9 Είμαι έγγαμος/η, όμως με τον/τη σύζυγό μου υποβάλαμε χωριστές φορολογικές δηλώσεις για το 2019. Το εισόδημα νοείται ως ατομικό ή ως οικογενειακό;
Εφόσον ο αιτών είναι έγγαμος, ανεξάρτητα αν υπέβαλε ή όχι χωριστή φορολογική δήλωση με τον/τη σύζυγο το εισόδημα νοείται ως οικογενειακό. Το ίδιο ισχύει και για τα Μέλη Συμφώνου Συμβίωσης.
10 Σε περίπτωση που κάποιος/α είναι χήρος/χήρα, το εισόδημα νοείται ως ατομικό ή ως οικογενειακό; Τι συμβαίνει σε περίπτωση μονογονεϊκής οικογένειας με εξαρτώμενα τέκνα;
Σε περίπτωση χηρείας, εφόσον υπάρχουν εξαρτώμενα τέκνα, το «εισόδημα επιβολής εισφοράς» που αναφέρεται στο εκκαθαριστικό της εφορίας θεωρείται ως οικογενειακό εισόδημα. Ομως, αν δεν υπάρχουν εξαρτώμενα τέκνα ή δεν υπάρχουν καθόλου τέκνα, το «εισόδημα επιβολής εισφοράς» που αναφέρεται στο εκκαθαριστικό της εφορίας θεωρείται ως ατομικό εισόδημα.
Τέλος, σε περίπτωση μονογονεϊκής οικογένειας με εξαρτώμενα τέκνα, το εισόδημα του ενδιαφερόμενου συν το τυχόν εισόδημα των τέκνων λογίζεται ως οικογενειακό και βάσει αυτού πραγματοποιείται η κατάταξή του στις κατηγορίες κινήτρων του Προγράμματος.
11 Σε περίπτωση που η κατοικία έχει κτιστεί μεταπολεμικά, δεν έχει οικοδομική άδεια, ούτε και έχει δηλωθεί σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών, αλλά δηλώνεται κανονικά στη φορολογική δήλωση, είναι επιλέξιμη; Ποια δικαιολογητικά πρέπει να προσκομιστούν για την παραπάνω κατοικία;
Η δήλωση της κατοικίας στη φορολογική δήλωση δεν συνεπάγεται ότι το κτίριο υφίσταται νόμιμα. Πρέπει να προσκομισθεί οικοδομική άδεια ή αντίστοιχο σχετικό νομιμοποιητικό έγγραφο (π.χ. εξαίρεση από κατεδάφιση) ότι το κτίριο υφίσταται πλέον νόμιμα. Τα αντίστοιχα/πρόσθετα της οικοδομικής άδειας νομιμοποιητικά έγγραφα που μπορούν να προσκομιστούν αναφέρονται στο Παράρτημα Ι του Οδηγού Εφαρμογής του Προγράμματος.
12 Κτίριο κατοικίας που έχει υπαχθεί στις διατάξεις του άρθρου 15 του Ν. 1337/1983 (νόμος «Τρίτση») είναι επιλέξιμο;
Εφόσον έχουν ολοκληρωθεί η α’ και β’ φάση του Ν. 1337/1983, έχει αποπληρωθεί το σύνολο του προστίμου και δεν έχει απορριφθεί με απόφαση του αρμοδίου κατά περίπτωση οργάνου η αίτηση για την εξαίρεση από την κατεδάφιση, μπορεί να υποβληθεί αίτηση στο Πρόγραμμα, εφόσον βέβαια η κατοικία ικανοποιεί και τους λοιπούς όρους επιλεξιμότητας του Προγράμματος. Σχετική βεβαίωση από την αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης είναι αποδεκτή.
13 Υπό κατασκευή ή ημιτελείς κατοικίες εντάσσονται στο Πρόγραμμα;
Ημιτελείς κατοικίες δεν είναι επιλέξιμες για το Πρόγραμμα. Οταν το Πρόγραμμα αναφέρεται σε «κατοικίες», νοούνται οι αποπερατωμένες και ήδη ηλεκτροδοτημένες.
14 Περίπτωση διαμερισμάτων, τα οποία στην οικοδομική άδεια φαίνονται ως ένα ενιαίο κατάστημα, αλλά στο Ε9 και Ε1 δηλώνονται σαν δύο ξεχωριστές κατοικίες, μπορούν να υπαχθούν στο πρόγραμμα «Eξοικονομώ – Αυτονομώ»;
Σε περίπτωση που υπάρχουν εκκρεμότητες νομιμοποίησης/τακτοποίησης στο ακίνητο, η υποβολή δήλωσης για υπαγωγή σε νόμο τακτοποίησης αυθαιρέτων κατασκευών θα πρέπει να έχει γίνει πριν από την υποβολή της αίτησης στο Πρόγραμμα. Στη συνέχεια μπορεί να υποβληθεί αίτηση στο Πρόγραμμα, εφόσον, βέβαια, πληρούνται τα κριτήρια επιλεξιμότητας του Προγράμματος για τις συγκεκριμένες κατοικίες. Εφόσον οι κατοικίες υπαχθούν στο Πρόγραμμα, πριν την τελική εκταμίευση της επιχορήγησης του έργου θα πρέπει να έχει προσκομιστεί η βεβαίωση περαίωσης της υπαγωγής περί τακτοποίησης αυθαιρέτων κατασκευών, όπου και θα προκύπτει η εξόφληση του συνόλου του ενιαίου ειδικού προστίμου του ακινήτου.
15 Πώς θα ξέρω ότι είμαι στην ενεργειακή κατηγορία Γ και ότι μπορώ να συμμετέχω στο πρόγραμμα;
Οι κατοικίες με ανεπαρκή θερμομόνωση είναι πολύ ενεργοβόρες και εφόσον δεν έχει γίνει ριζική ανακαίνιση, θα βρίσκονται με μεγάλη πιθανότητα σε κατηγορία μικρότερη ή το πολύ ίση της Γ. Σε κάθε περίπτωση, η ενεργειακή κατηγορία θα προκύψει από την ενεργειακή επιθεώρηση και θα καταγράφεται στο Πιστοποιητικό Ενεργειακή Απόδοσης που θα εκδοθεί από τον Ενεργειακό Επιθεωρητή.
16 Οι ιδιώτες που έχουν μπει στον «Τειρεσία» μπορούν να συμμετάσχουν στο συγκεκριμένο πρόγραμμα;
Για τη λήψη του δανείου θα ακολουθείται η προβλεπόμενη διαδικασία πιστοληπτικής αξιολόγησης που διενεργεί η κάθε τράπεζα. Σημειώνεται ότι ο ενδιαφερόμενος έχει τη δυνατότητα κατά το στάδιο προέγκρισης δανείου να κάνει αμετάκλητη δήλωση για μη λήψη δανείου και να προχωρήσει την αίτηση σε κατάσταση «προς υπαγωγή».
Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων δικαιούχων εμπράγματων δικαιωμάτων σε επιλέξιμη κατοικία, η αίτηση υποβάλλεται από έναν εκ των δικαιούχων που να έχει δικαίωμα συμμετοχής, μετά από συναίνεση των υπολοίπων. Αίτηση για υπαγωγή μπορεί να υποβάλει ένας εκ των δικαιούχων εμπράγματων δικαιωμάτων ο οποίος να έχει δικαίωμα συμμετοχής που θα πρέπει να πληροί τα εισοδηματικά κριτήρια της αντίστοιχης κατηγορίας στην οποία ανήκει. Ο αιτών δηλώνει υπεύθυνα την εξασφάλιση της ανωτέρω συναίνεσης, στο πλαίσιο της δήλωσης του Παραρτήματος V-A του Οδηγού. Ως προς το ποσοστό συγκυριότητας, δεν υπάρχει περιορισμός για το ποιο ποσοστό ιδιοκτησίας θα πρέπει να έχει ο αιτών.
Ειδικά για τις περιπτώσεις που κατά το έτος αναφοράς η κατοικία α) ενοικιάζεται/διατίθεται για βραχυχρόνια μίσθωση, β) είναι κενή ή γ) δεν υπήρχε εμπράγματο δικαίωμα επικαρπίας ή πλήρους κυριότητας και έχει αποκτηθεί πρόσφατα, μπορεί να υποβάλει αίτηση στο Πρόγραμμα μόνον ο πλήρης κύριος ή ο επικαρπωτής.
18 Τι θα γίνει σε περίπτωση που το κόστος που αναγράφεται στο Εντυπο Πρότασης Παρεμβάσεων που θα υποβάλω υπερβαίνει τα ανώτατα όρια επιλέξιμων δαπανών ανά κατηγορία δαπάνης που αναφέρονται στον οδηγό εφαρμογής του Προγράμματος;
Ο επιλέξιμος προϋπολογισμός θα προσαρμοστεί στα ανώτατα όρια επιλέξιμων δαπανών του προγράμματος και ο ωφελούμενος θα πρέπει να καταβάλει το επιπλέον κόστος.
Για να θεωρηθεί ολοκληρωμένη η αίτηση θα πρέπει να αναρτηθούν ηλεκτρονικά όλα τα δικαιολογητικά. Σε περίπτωση που υπάρχουν εκκρεμότητες νομιμοποίησης/τακτοποίησης στο ακίνητο, θα πρέπει να διευθετηθούν πριν από την υποβολή της αίτησης. Ειδικά στην περίπτωση βεβαιωμένης, από την αρμόδια υπηρεσία, απώλειας οικοδομικής άδειας, προσκομίζεται η σχετική βεβαίωση απώλειας και άλλο αποδεικτικό έγγραφο (π.χ. συμβόλαιο) από το οποίο να προκύπτει ο αριθμός της άδειας και η επιφάνεια του κτιρίου/κτιριακής μονάδας.
20 Τι συμβαίνει σε περιπτώσεις προσφυγικών ή εργατικών κατοικιών;
Για κτίριο ή τμήμα αυτού που, βάσει ειδικών διατάξεων, έχει ανεγερθεί χωρίς την υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας από την πολεοδομία (π.χ. κτίριο που κατασκευάστηκε από την Πρόνοια) θα πρέπει να προσκομισθεί σχετικό έγγραφο από την αρμόδια υπηρεσία (π.χ. Τμήμα Πρόνοιας της Γενικής Διεύθυνσης Περιφέρειας στο οποίο τηρούνται σήμερα τα στοιχεία).
