Του Γ. Αγγέλη
Η πρόσφατη απόφαση της Μέρκελ για την “ακύρωση” της Συνόδου Κορυφής του Νοεμβρίου έχει προκαλέσει “πονοκέφαλο” στην Ευρωζώνη, λόγω της συνεπακόλουθης αναβολής αποφάσεων για το Ταμείο Ανάκαμψης και της προβλεπόμενης εκκίνησης από 1/1/2021. Παράλληλα, η αδυναμία αυτή δημιουργεί ερωτηματικά για το πώς θα “κινηθεί” η ΕΚΤ και η κυρία Λαγκάρντ για να αποφύγει η Ε.Ε. τις συνέπειες μιας τέτοιας “αναβολής”.
Οι επόμενοι 2-3 μήνες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που διατυπώθηκαν στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, θα είναι οι πλέον δύσκολοι από τον Μάρτιο και μετά.
Η Ευρωζώνη βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στις συνέπειες της υποτροπής της πανδημίας, με οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπό τη γερμανική προεδρία δεν φαίνεται ικανό να αντιμετωπίσει.
Σύνοδος Κορυφής
Η τελευταία συνάντηση, πέραν των συζητήσεων για τη στάση της Τουρκίας και τη βρετανική χαοτική στάση εν όψει του Brexit, απέτυχε στο βασικό της θέμα, ήτοι στην προώθηση των αποφάσεων για το Ταμείο Ανάκαμψης με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, έτσι ώστε το Ταμείο να είναι σε θέση εκκίνησης από 1/12021.
Η αδυναμία αυτή εκδηλώθηκε με την ενημέρωση από πλευράς Μέρκελ ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν μπορεί να προχωρήσει στη σύγκληση Συνόδου του Συμβουλίου τον Νοέμβριο, μια συνάντηση “εργασίας” για το Ταμείο που είχε προγραμματιστεί να γίνει στο Βερολίνο.
Επισήμως, η πρόεδρος της Ε.Ε. απέδωσε την απόφασή της στον κίνδυνο κορονοϊού, αλλά βασική αιτία της ακύρωσης αυτής –όπως διέρρευσαν πηγές του επιτελείου της– είναι η διαφαινόμενη πλέον αδυναμία να υπάρξει συμφωνία για την έγκαιρη δρομολόγηση του Ταμείου Ανάκαμψης.
Και αυτό λόγω των διαφωνιών τόσο μεταξύ των χωρών-μελών όσο και μεταξύ των θεσμών που θα πρέπει να συμφωνήσουν για να “τρέξει” το Ταμείο το 2021, ήτοι μεταξύ του Συμβουλίου, της Κομισιόν και του Ευρωκοινοβουλίου.
Η επόμενη συνάντηση των ηγετών της Ε.Ε. για το θέμα αυτό, το οποίο χαρακτηρίζεται ζήτημα ύπαρξης για την Ε.Ε., θα γίνει τον Δεκέμβριο, με όλες τις πιθανότητες ανοιχτές μέχρι τότε. Αυτό, όμως, σημαίνει ότι είναι αδύνατο να δρομολογηθεί η λειτουργία του Ταμείου έγκαιρα από τον Ιανουάριο. Και αυτό σημαίνει ότι θα καθυστερήσει η “δωρεάν” χρηματοδότηση των χωρών-μελών, ιδιαίτερα αυτών του ευρωπαϊκού Νότου, μαζί και η Ελλάδα, από την Ε.Ε. μέσω των ευρωομολόγων, που τώρα αρχίζει σταδιακά να εκδίδει η Κομισιόν. Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει καθυστέρηση στην εκταμίευση προκαταβολών και πρώτης δόσης μέσα στο 2021, που αφορά ποσά που υπερβαίνουν το 3%-4% του ΑΕΠ. Για την Ιταλία και την Ισπανία τα ποσά αυτά είναι πολλαπλάσια και κινούνται στα επίπεδα των 60-70 δισ. ευρώ.
Ο σώζων εαυτόν…
Η βασική “τάση” που κυριαρχεί πλέον μέσα σε αυτό το πλαίσιο “μη συμφωνίας” είναι κάθε χώρα να ετοιμάζεται με τα δικά της δεδομένα να αντιμετωπίσει την κατάσταση, η οποία μέχρι και τις αρχές του 2021 εκτιμάται ότι θα είναι χειρότερη από τον Μάρτιο.
Η Γερμανία, όπως και άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, έχουν ήδη ανακοινώσει έκτακτα προγράμματα που αφορούν κυρίως τη στήριξη της απασχόλησης, την ενίσχυση της αντοχής των συστημάτων υγείας και την επιβίωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, αφενός για το επικίνδυνο τρίμηνο και αφετέρου για το 2021 συνολικά…
Η “απόφαση” της κυρίας Μέρκελ ερμηνεύθηκε πολιτικά ως απογοήτευση από την αδυναμία επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των τριών θεσμικών φορέων της Ε.Ε. και ως μήνυμα για τους επικεφαλής των θεσμών για το ενδεχόμενο να καταρρεύσει ολόκληρο το πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής που έχει παρουσιαστεί μέχρι σήμερα ως “σωσίβιο” για την Ε.Ε. παράλληλα με την παρέμβαση της ΕΚΤ στο πλαίσιο της νομισματικής πολιτικής.
Στο σημείο αυτό αξίζει να παρατηρηθεί ότι, μέσα σε αυτό το περιβάλλον αδυναμίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι εκπρόσωποι της ΕΚΤ (Λαγκάρντ, Φίλιπ Λέιν, Όλι Ρεν) βγήκαν με καθησυχαστικές δηλώσεις για να διαβεβαιώσουν τις αγορές ότι η ΕΚΤ θα αντιμετωπίσει κάθε ανάγκη για τη σταθερότητα του Ευρωσυστήματος, ακόμα και αν αυτή χρειάζεται να υπερβεί κάποια από τα υφιστάμενα όρια. Ήδη, άλλωστε, το δ.σ. της ΕΚΤ έχει προειδοποιήσει τις αγορές ότι επίκειται αναθεώρηση του τρόπου που τίθεται ο στόχος για το ανεκτό όριο πληθωρισμού, γεγονός που σημαίνει ότι θα ακολουθήσει το παράδειγμα της Fed, αυξάνοντας έστω και έμμεσα τον στόχο του πληθωρισμού…
Κίνδυνοι για Ελλάδα
Το μεγάλο ερώτημα, όμως, μετά την αποτυχημένη ως προς τον βασικό στόχο της –δηλαδή το Ταμείο Ανάκαμψης– τελευταία Σύνοδο Κορυφής είναι το τι ακριβώς θα κάνει η ΕΚΤ για να διασφαλίσει την επιβίωση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ε.Ε. στο μεταξύ μέχρι να βρει τον δρόμο της η Ε.Ε. Οι επόμενες συναντήσεις του Διοικητικού και του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ πρέπει να δώσουν απαντήσεις τόσο ως προς την επέκταση της διάρκειας του PEPP όσο και ως προς το μέγεθός του.
Και τα δύο αυτά ερωτήματα αφορούν, βέβαια, άμεσα και την Ελλάδα, καθώς μέσω του PEPP τα ελληνικά ομόλογα, αν και non investment grade ως διαβάθμιση επενδυτικής αξιολόγησης, συμμετέχουν στο αγοραστικό αντικείμενο της ΕΚΤ, το ίδιο όπως και τα άλλα κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης… Τυχόν έξοδος από αυτό το πλαίσιο προστασίας θα ανέτρεπε σε μεγάλο βαθμό τη στάση των επενδυτών έναντι του ελληνικού χρέους.
