Ποιές είναι οι αλλαγές στο σύστημα απόκτησης άδειας οδήγησης, πως θα γίνονται αντικαταστάσεις και ανανεώσεις διπλωμάτων, αλλά και μεταβιβάσεις οχημάτων. Ιδρύεται νέο σώμα εξεταστών οδήγησης, έμφαση στην οδηγική συμπεριφορά και ψηφιοποίηση των διαδικασιών.
Νέο σώμα εξεταστών οδήγησης, αναθεωρημένα εγχειρίδια θεωρητικής εκπαίδευσης, δοκιμασίες οδήγησης με την παρουσία του εκπαιδευτή στο όχημα παράλληλα με την ύπαρξη καμερών και μικροφώνων είναι οι βασικές αλλαγές, τις οποίες σχεδιάζει το υπουργείο Μεταφορών αναφορικά με το σύστημα απόκτησης άδειας οδήγησης.
Την ίδια στιγμή πρώτη προτεραιότητα παραμένει η ψηφιοποίηση των διαδικασιών και στο πλαίσιο αυτό αναμένεται να αλλάξει σύντομα και το κεντρικό σύστημα αδειών οδήγησης, το οποίο …θόλωσε επανειλημμένως φέτος την εικόνα της ψηφιακής αναβάθμισης του Δημοσίου με τις απανωτές βλάβες του που γύρισαν το υπουργείο δεκαετίες πίσω με την επιστροφή του χειρόγραφου συστήματος σε άδειες και διπλώματα. Ταυτόχρονα θα προχωρήσει και σε αναθεώρηση του Προεδρικού Διατάγματος για την ίδρυση και λειτουργία σχολών οδηγών ικανοποιώντας ορισμένα πάγια αιτήματα του κλάδου μεταξύ των οποίων τη δυνατότητα να μη χάνουν το σήμα της σχολής μετά τη συνταξιοδότησή τους.
Στο υπουργείο εκτιμούν ότι το συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο είναι απαρχαιωμένο δεδομένου ότι χρονολογείται από το 2002 και χρειάζεται αλλαγή. Οσον αφορά τις εξετάσεις οδήγησης, έχει «κλειδώσει» η ύπαρξη οπτικοακουστικού συστήματος κατά τη διάρκεια της διαδικασίας χωρίς ωστόσο μετάδοση σε πραγματικό χρόνο. Σε κάθε περίπτωση οι νέες συστάσεις θα δίνουν έμφαση και στο κομμάτι της οδηγικής συμπεριφοράς. Έχει αποφασιστεί ότι οι εκπαιδευτές οδήγησης θα βρίσκονται εντός του οχήματος και όχι εκτός όπως όριζε ο προηγούμενος νόμος. Ωστόσο το δίλημμα φαίνεται έχει μεταφερθεί σε άλλο …επίπεδο και συγκεκριμένα στο αν ο εκπαιδευτής θα βρίσκεται στο μπροστινό ή στο πίσω κάθισμα του οχήματος.
Για το ζήτημα αυτό μάλιστα το υπουργείο, όπως επεσήμανε σε πρόσφατη διαδικτυακή εκδήλωση του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου ο υφυπουργός Μεταφορών, Γιάννης Κεφαλογιάννης, έχει ζητήσει ήδη και τις απόψεις της Πανευρωπαικής Ομοσπονδίας Σχολών Οδήγησης. Στην τελική απόφαση για το ζήτημα θα παίξει σημαντικό ρόλο και ο χρόνος που θα απαιτηθεί για τη δημιουργία του νέου Σώματος Εξεταστών Οδήγησης, εγχείρημα, το οποίο έχει αποφασιστεί να «τρέξει» πριν την ψήφιση του νομοσχεδίου για την αναμόρφωση του συστήματος εκπαίδευσης και εξέτασης για την απόκτηση άδειας οδήγησης, το οποίο αρχικά επρόκειτο να κατατεθεί στη Βουλή έως το τέλος της χρονιάς, αλλά όπως φαίνεται θα πάρει νέα παράταση.
Η ανανέωση του σώματος εξεταστών θα κινηθεί στη λογική της ευρύτερης δυνατής προσέλευσης από τον δημόσιο τομέα. Η πρόσκληση που θα γίνει θα αφορά και τους σημερινούς εξεταστές. Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα μητρώο εξεταστών, οι οποίοι θα αξιολογηθούν από το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και θα καταρτιστούν με ειδική εκπαίδευση και σεμινάρια.
Αναφορικά με τα εγχειρίδια θεωρητικής εκπαίδευσης, θα συσταθεί ομάδα εργασίας στο υπουργείο προκειμένου να αντιμετωπίσει και τις απαιτήσεις των υποψηφίων που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, έχουν μαθησιακές δυσκολίες ή είναι αλλοδαποί. Το πιθανότερο είναι να φτιαχτούν δύο εγχειρίδια, ένα το οποίο θα απευθύνεται στο γενικό πληθυσμό και ένα δεύτερο για τις υπόλοιπες κατηγορίες.
Παράλληλα σε στενή συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα συνεχιστούν οι προσπάθειες ψηφιοποίησης του συνόλου των διαδικασιών. Ηδη έχει ολοκληρωθεί και λειτουργεί το σύστημα της προσωρινής άδειας που δίνει τη δυνατότητα οδήγησης 2 – 3 μέρες μετά την επιτυχή εξέταση για δίπλωμα χωρίς να απαιτείται η αναμονή για την έκδοση της κανονικής άδειας. Έως τα τέλη Οκτωβρίου είχαν εκδοθεί 115.000 προσωρινές άδειες οδήγησης. Το επιτυχημένο μοντέλο θα εφαρμοστεί προσεχώς και για τις αντικαταστάσεις αδειών και σταδιακά και στις ανανεώσεις.
Αρχικά θα λειτουργήσει για τις απλές αντικαταστάσεις από απώλεια ή αλλαγή από παλιό σε κανούριο, για τις οποίες δεν απαιτούνται ιατρικές εξετάσεις αλλά απλώς η υποβολή αίτησης για αντικατάσταση του διπλώματος. Το σύστημα είναι σχεδόν έτοιμο να λειτουργήσει πιλοτικά εντός του έτους. Από τον πολίτη θα απαιτείται η υποβολή ηλεκτρονικής αίτησης, η ηλεκτρονική πληρωμή του παραβόλου και, η αποστολή φωτογραφίας και η ψηφιακή υπογραφή και το δίπλωμα θα αποστέλλεται στη διεύθυνση που θα έχει δώσει.
Στη συνέχεια το μοντέλο θα συμπεριλάβει και τις ανανεώσεις, οι οποίες απαιτούν και ιατρικές εξετάσεις και αποτελούν μία πιο σύνθετη διαδικασία. Στόχος, σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, είναι το σύστημα να λειτουργήσει όπως η άυλη συνταγογράφηση και τα ψηφιακά παραπεμπτικά, να μπορεί κανείς να καταθέτει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά από το σπίτι ή το γραφείο του και στη συνέχεια να παραλαμβάνει με ασφάλεια το δίπλωμά του ώστε να ελαχιστοποιηθεί η παρουσία πολιτών και επαγγελματικών στα γκισέ.
Στην κατεύθυνση της συνολικής ψηφιοποίησης της διαδικασίας, θα δημιοργηθεί και η ψηφιακή καρτέλα του υποψήφιου οδηγού, το λεγόμενο ψηφιακό ΔΕΕ, το οποίο δε θα απαιτεί φυσική παρουσία αλλά η ταυτοποίηση θα γίνεται με κάποιον αριθμό ή ένα QR code. Ηδη προχωρεί η συνεργασία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης με την Περιφέρεια Αττικής για την πιλοτική εφαρμογή των ηλεκτρονικών ραντεβού με στόχο το σύνολο των διαδικασιών για τον προγραμματισμό της θεωρητικής και πρακτικής εξέτασης οδήγησης να γίνεται απολύτως απομακρυσμένα χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία του υποψηφίου.
Ταυτόχρονα θα προχωρήσουν και οι ψηφιακές μεταβιβάσεις τόσο μεταχειρισμένων οχημάτων που διαθέτουν πινακίδες κυκλοφορίας όσο και καινούριων οχημάτων που χρειάζονται ταξινόμηση.
Τι θα γίνει με τα δίκυκλα έως 125 κ. εκ.
Δυνατότητα οδήγησης δικύκλου έως 125 κ.εκ. Με το δίπλωμα του αυτοκινήτου και χωρίς την απαίτηση έκδοσης ξεχωριστής άδειας οδήγησης αναμένεται να θεσπίσει το υπουργείο Μεταφορών, αλλά υπό αυστηρές προϋποθέσεις, οι οποίες όπως φαίνεται θα περιλαμβάνουν και πρακτικές εξετάσεις.
Ύστερα από το αλαλούμ που προκάλεσε η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση, αλλά και τις διαμαρτυρίες των εκπαιδευτών οδήγησης, οι οποίοι προειδοποιούσαν αφενός τον σοβαρό κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων αλλά και τη σημαντική πρόσθετη απώλεια στο εισόδημά τους, το υπουργείο προσανατολίζεται να δοθεί αυτή η δυνατότητα αλλά με τις εξής βασικές προυποθέσεις:
- Οι πρακτικές εξετάσεις να παραμείνουν ως υποχρέωση για τους μελλοντικούς οδηγούς μοτοσικλέτας ακόμα και αν έχουν δίπλωμα οδήγησης αυτοκινήτου.
- Ο οδηγός να έχει μία εύλογη ηλικία, η οποία θα αποφασιστεί.
- Ο οδηγός να διαθέτει εμπειρία καθώς θα οριστεί ο αριθμός των ετών που θα πρέπει να κατέχει ήδη δίπλωμα οδήγησης αυτοκινήτου.
Στο υπουργείο ήδη εξετάζουν το ζήτημα στη βάση των καλών διεθνών πρακτικών εντός της Ευρωπαικής Ενωσης, αλλά όπως όλα δείχνουν δεν οδηγούμαστε στην πλήρη ισοδυναμία των διπλωμάτων, όπως συμβαίνει π.χ. Στην Ιταλία με στελέχη του υπουργείου να επισημαίνουν ότι «το πλαίσιο που θα θεσμοθετηθεί θα είναι ένα από τα πιο αυστηρά της Ε.Ε.».
Η ακτινογραφία των σχολών οδηγών στην Ελλάδα
Περίπου 2.200 Σχολές Οδηγών με 3.800 – 3.900 απασχολούμενους εκπαιδευτές οδήγησης λετουργούν σήμερα στην Ελλάδα διάσπαρτες σε ολόκληρη την επικράτεια με την πλειονότητά τους να λειτουργούν ως ατομικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την μελέτη για το μέλλον του κλάδου, την οποία εκπόνησε η ICAP για λογαριασμό του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, η μία στις δύο Σχολές Οδηγών βρίσκονται σε Αττική και Θεσσαλονίκη, ενώ μόνο το 2019 χορηγήθηκαν 149.823 άδειες οδήγησης όλων των κατηγοριών, αυξημένες κατά 4,7% σε σχέση με το 2018.
Για το 2021 – 2022 και υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα θα επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, εκτιμάται ότι ο αριθμός των εκπαιδευόμενων υποψήφιων οδηγών και οδηγών θα αυξηθεί κατά 3% με 4%. Από την πρωτογενή έρευνα στις Σχολές Οδηγών προέκυψε ότι το βασικότερο πρόβλημα του κλάδου είναι η διακοπή των εξετάσεων. Η αποχή των εξεταστών και η μη διεξαγωγή εξετάσεων (π.χ. λόγω της κρίσης δημόσιας υγείας του COVID-19) προκαλεί σημαντικές οικονομικές απώλειες στις σχολές οδηγών, λειτουργεί αποτρεπτικά στην απόφαση των υποψήφιων οδηγών να ξεκινήσουν μαθήματα για άδεια οδήγησης και επιφέρει απώλειες δημοσίων εσόδων στο κράτος (από τη μη είσπραξη παράβολων).
Στα κυριότερα προβλήματα του κλάδου συγκαταλέγονται και οι παραπλανητικές διαφημίσεις (παραπλανητικές πρακτικές – ψευδείς πληροφορίες) από μέρους ορισμένων Σχολών Οδηγών, το ασταθές θεσμικό πλαίσιο, η υπερφορολόγηση καθώς και τα φαινόμενα φοροδιαφυγής που δημιουργούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού στον κλάδο. Άλλα προβλήματα που αναδείχτηκαν από την έρευνα είναι η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, η έλλειψη διαφάνειας στον τρόπο διεξαγωγής των πρακτικών εξετάσεων των υποψήφιων οδηγών και η ελλιπής κατάρτιση εξεταστών και ορισμένων εκπαιδευτών οδήγησης. Άλλο ένα πρόβλημα που αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη του κλάδου είναι η έλλειψη ψηφιοποίησης των διαδικασιών σχετικά με τις άδειες οδήγησης και τέλος ο μεγάλος αριθμός εκπαιδευτών οδήγησης (μεγάλη παραγωγή).
Οι δράσεις που προτείνονται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου περιλαμβάνουν την εποπτεία και την αξιολόγηση των εξεταστών (συγκρότηση σώματος εξεταστών, επανεκπαίδευση, επαναδιαπίστευση κ.ά.) και την ανάγκη ύπαρξης σταθερού θεσμικού πλαισίου που θα διασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία του κλάδου.
Ως σημαντική δράση αξιολόγησαν οι εκπαιδευτές οδήγησης τη σωστή ενημέρωση των υποψήφιων οδηγών σχετικά με τη θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση ώστε να καθίσταται δυσκολότερη η παραπλάνησή τους, τον εμπλουτισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών (αμυντική οδήγηση, οικολογική οδήγηση, εξ’ αποστάσεως θεωρητική εκπαίδευση κ.ά.), την καθιέρωση κατώτατης/ ελάχιστης τιμής για τις υποχρεωτικές ώρες θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης, τα επιδοτούμενα προγράμματα οδικής συμπεριφοράς και ασφάλειας στα σχολεία της χώρας, τη συνεχή κατάρτιση και επιμόρφωση των εκπαιδευτών οδήγησης καθώς και τη δημιουργία σύγχρονων ιστοσελίδων για την προβολή των υπηρεσιών των Σχολών Οδηγών με ταυτόχρονη παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
