ΣΟΦΙΑ ΣΠΙΓΓΟΥ
Ενα βήμα πιο κοντά στην ολοκλήρωση του πολυαναμενόμενου νομοσχεδίου για τη συνεπιμέλεια βρίσκεται το υπουργείο Δικαιοσύνης.
Το πόρισμα της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής κατατέθηκε πριν από λίγες ημέρες, και τα βασικά του σημεία αλλά και τις προτεινόμενες διατάξεις αποκαλύπτει σήμερα ο Ελεύθερος Τύπος. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, την περασμένη Τετάρτη πραγματοποιήθηκε συνάντηση των εκπροσώπων όλων των κομμάτων στο υπουργείο Δικαιοσύνης, προκειμένου να ενημερωθούν για το πόρισμα της Επιτροπής.
Κομματική συναίνεση
Στόχος της κυβέρνησης είναι η εξασφάλιση της συναίνεσης όλων των κομμάτων του Κοινοβουλίου, καθώς πρόκειται για ένα εξαιρετικά ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα, που το επιθυμητό θα ήταν να μην «ευτελιστεί» σε κόντρες εντός της Βουλής. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πάντως ότι η πλειοψηφία των κομμάτων «βλέπει» θετικά τις προτεινόμενες αλλαγές, με εξαίρεση την Ελληνική Λύση, που φέρεται να έχει διαφωνίες σε κάποια ζητήματα.
Για πρώτη φορά μετά από περίπου 40 χρόνια από την τελευταία μεγάλη αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου, επαναπροσδιορίζεται η φιλοσοφία του νομοθέτη, σε περίπτωση διάστασης μεταξύ γονέων, από τη μονοδιάστατη άσκηση της γονικής μέριμνας επιμέλειας κυρίως από τον έναν γονέα στην από κοινού πλέον άσκηση και από τους δύο γονείς. Καθιερώνεται η αρχή της μη διάκρισης για οποιονδήποτε λόγο μεταξύ των γονέων, καθώς επίσης και η έννοια της γονεϊκής αποξένωσης. Στις αλλαγές που αναμένεται να φέρει το νομοσχέδιο, το οποίο επισημαίνεται πως δεν έχει φτάσει στην τελική του μορφή και ενδέχεται να υπάρξουν αλλαγές, καθιερώνεται ελάχιστο μαχητό τεκμήριο επικοινωνίας κατά το 1/3 του συνολικού κατανεμόμενου χρόνου και αξιοποιούνται κατά τα στάδια ως μεθοδολογικά εργαλεία η κοινή συμφωνία των γονέων, η δυνατότητά τους να προσφύγουν από κοινού σε ειδικευμένο διαμεσολαβητή και σε τελικό στάδιο, εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία, η προσφυγή στο δικαστήριο, ώστε να αποφεύγεται η εξαρχής αντιδικία που επιδρά αρνητικά στην ομαλή ψυχοσωματική ανάπτυξη του τέκνου.
Ισόχρονη παρουσία
Εξαιρετικής σημασίας κρίνεται η αναμόρφωση του άρθρου 1511, όπου το δικαστήριο καλείται να αποφασίσει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας. Στο σκεπτικό της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής αναφέρεται ότι «το συμφέρον του τέκνου, που εξυπηρετείται πρωτίστως από την ισόχρονη και ουσιαστική παρουσία και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του τέκνου, καθώς επίσης από την αποτροπή αποξένωσής του από καθέναν απ’ αυτούς, πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν καλείται αυτό να αποφασίσει».
Στη δεύτερη παράγραφο, αναμένεται να προστεθεί ότι η απόφαση του δικαστηρίου θα πρέπει να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού, εκτός από τις ήδη αναφερόμενες διακρίσεις του φύλου, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών, της ιθαγένειας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσίας.
Η γνώμη του παιδιού
Σχετικά με την 3η παράγραφο του άρθρου, που αναφέρεται στη γνώμη του τέκνου, το νέο νομοσχέδιο εξετάζει ότι η προσθήκη αυτή πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται «εφόσον κριθεί από το δικαστήριο ότι δεν αποτελεί προϊόν καθοδήγησης υποβολής». Στο άρθρο 1512 που αναφέρεται σε περιπτώσεις διαφωνίας των γονέων, η ισχύουσα νομοθεσία αναφέρει ότι την απόφαση λαμβάνει το δικαστήριο. Η προτεινόμενη ρύθμιση περιλαμβάνει το στάδιο της διαμεσολάβησης, η οποία αν δεν αποδώσει θα οδηγηθεί η υπόθεση σε δικαστική κρίση. Κομβική είναι και η αλλαγή του άρθρου 1513 ΑΚ, όπου μέχρι σήμερα «σε περιπτώσεις διαζυγίου η άσκηση γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο». Η προτεινόμενη ρύθμιση επιβάλλει την «από κοινού και εξίσου άσκηση γονικής μέριμνας», εκτός αν συμφωνηθεί να ανατεθεί σε έναν από αυτούς.
Επικοινωνία
Από τη μέχρι στιγμής επεξεργασία των διατάξεων εξετάζεται το να μπορούν οι γονείς να ρυθμίζουν την επικοινωνία με έγγραφο βέβαιης χρονολογίας για τουλάχιστον 2 χρόνια, όταν υπάρχει διακοπή συμβίωσης, χωρίς να υπάρχει διαζύγιο ή ακύρωση γάμου. Σε περίπτωση διαφωνίας, μπορούν να προσφύγουν στο δικαστήριο. Το δικαστήριο θα μπορεί ανάλογα με την περίπτωση: α) Να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων με εξειδίκευση στον τρόπο άσκησής της στα κατ’ ιδίαν θέματα ή να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας στον έναν γονέα ή σε τρίτο, β) όταν οι συνθήκες ζωής των γονέων και των τέκνων το επιτρέπουν και εφόσον είναι προς το συμφέρον του τέκνου το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει την εναλλασσόμενη διαμονή του, γ) το δικαστήριο μπορεί να διατάξει πραγματογνωμοσύνη να ληφθεί οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μετρό. Μπορεί επίσης να διατάξει διαμεσολάβηση ή την επανάληψή της, ορίζοντας συγχρόνως τον διαμεσολαβητή.
Διαφύλαξη σχέσεων παιδιού με τον άλλον γονέα
Στο άρθρο 1518 ΑΚ, όπου ορίζονται τα της επιμέλειας του προσώπου, θεσπίζεται η υποχρέωση του γονέα να διαφυλάσσει και να ενισχύει τη σχέση του τέκνου με τον άλλον γονέα, τους αδελφούς του, καθώς και με την οικογένεια του άλλου γονέα, ιδίως όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί ή ο άλλος γονέας έχει αποβιώσει. Στο καυτό ζήτημα της μεταβολής του τόπου διαμονής στην προτεινόμενη διάταξη του άρθρου 1519 αναφέρεται ότι «όταν η επιμέλεια ασκείται από τον έναν γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, το θρήσκευμα, για ζητήματα της υγείας του εκτός από τα επείγοντα και εντελώς τρέχοντα, καθώς και ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται και από τους δύο γονείς από κοινού».
Επιπλέον, για τη μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς, ενώ ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλον πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου.
Σημαντική αλλαγή αναμένεται στο άρθρο 1520 ΑΚ, που ορίζει την προσωπική επικοινωνία. Μέχρι σήμερα αναφέρεται ότι «ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο διατηρεί το δικαίωμα της ευρύτερης προσωπικής επικοινωνίας με αυτό». Στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται η συμπλήρωση της φράσης ως εξής: «Στην οποία περιλαμβάνεται τόσο η φυσική παρουσία-επαφή αυτού με το τέκνο όσο και η διαμονή του τέκνου στην οικία του. Ο συνολικός χρόνος που το τέκνο θα επικοινωνεί με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει δεν επιτρέπεται να είναι μικρότερος από το 1/3 υπολογιζόμενος είτε σε ετήσια είτε σε μηνιαία είτε σε εβδομαδιαία βάση, εκτός εάν ο γονέας που δεν διαμένει με το τέκνο επιθυμεί μικρότερο χρόνο επικοινωνίας».
Επιπλέον, εκτός από την υποχρέωση του γονέα να μη διακόπτει την επικοινωνία του παιδιού με τους συγγενείς του, προστίθεται μια ακόμη πρόταση, αφού «οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τρίτους που έχουν αναπτύξει μαζί του κοινωνικοσυναισθηματική σχέση οικογενειακής φύσης, εφόσον με την επικοινωνία εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου». Επιπλέον, τα σχετικά με την επικοινωνία ζητήματα δεν θα καθορίζονται πλέον μόνο από το δικαστήριο, αλλά μπορεί να υπάρξει έγγραφη συμφωνία των γονέων.
Συνέπειες κακής άσκησης της επιμέλειας
Στο άρθρο 1532 που προβλέπονται οι συνέπειες της κακής άσκησης της επιμέλειας, ορίζεται ότι κακή άσκηση γονικής μέριμνας συνιστούν ιδίως: η υπαίτια μη συμμόρφωση προς τις αποφάσεις και πράξεις δικαστικών αρχών που αφορούν στο τέκνο, η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση αποξένωσης του τέκνου από αυτούς, η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει και η με άλλον τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας, η κακή άσκηση και υπαίτια παράλειψη της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας από τον δικαιούχο γονέα, αλλά και η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλει τη διατροφή που επιδικάστηκε στο τέκνο από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε μεταξύ των γονέων.
