Πρόταση της Κομισιόν για θέσπιση κανονισμού – Υιοθετείται μία ευρωπαϊκή προσέγγιση για την κοινοχρησία δεδομένων – Στόχος οι επιχειρήσεις και οι πολίτες να διατηρήσουν τον έλεγχο των δεδομένων
Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος
Για την καλύτερη αξιοποίηση του δυναμικού των συνεχώς αυξανόμενων δεδομένων σε ένα αξιόπιστο ευρωπαϊκό πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την Τετάρτη, 25-11-2020, νέους κανόνες για τη διακυβέρνηση των δεδομένων.
Ο κανονισμός θα διευκολύνει την κοινοχρησία δεδομένων σε ολόκληρη την ΕΕ και μεταξύ τομέων, με σκοπό τη δημιουργία πλούτου για την κοινωνία, την αύξηση του ελέγχου και της εμπιστοσύνης τόσο των πολιτών όσο και των επιχειρήσεων όσον αφορά τα δεδομένα τους, αλλά και την προσφορά ενός εναλλακτικού ευρωπαϊκού μοντέλου ως προς την πρακτική χειρισμού δεδομένων των μεγάλων τεχνολογικών πλατφορμών.
Ο όγκος των δεδομένων που παράγονται από δημόσιους φορείς, επιχειρήσεις και πολίτες αυξάνεται συνεχώς. Αναμένεται να πενταπλασιαστεί μεταξύ 2018 και 2025. Οι νέοι κανόνες θα επιτρέψουν την αξιοποίηση αυτών των δεδομένων και θα προετοιμάσουν το έδαφος για τομεακούς ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων προς όφελος της κοινωνίας, των πολιτών και των επιχειρήσεων.
Στη στρατηγική δεδομένων της Επιτροπής του Φεβρουαρίου 2020, έχουν προταθεί εννέα τέτοιοι χώροι δεδομένων, που καλύπτουν ένα φάσμα από τη βιομηχανία έως την ενέργεια και από την υγεία έως την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Για παράδειγμα, θα συμβάλουν στην πράσινη μετάβαση βελτιώνοντας τη διαχείριση της κατανάλωσης ενέργειας, θα καταστήσουν πραγματικότητα την εφαρμογή εξατομικευμένης ιατρικής και θα διευκολύνουν την πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες.
Υλοποιώντας την εξαγγελία που περιλαμβάνεται στη στρατηγική δεδομένων, ο κανονισμός θα δημιουργήσει τη βάση για έναν νέο ευρωπαϊκό τρόπο διακυβέρνησης των δεδομένων, ο οποίος θα συνάδει με τις αξίες και τις αρχές της ΕΕ, όπως η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (ΓΚΠΔ), η προστασία των καταναλωτών και οι κανόνες ανταγωνισμού. Προσφέρει ένα εναλλακτικό μοντέλο ως προς τις πρακτικές χειρισμού δεδομένων των μεγάλων τεχνολογικών πλατφορμών, οι οποίες μπορούν να αποκτήσουν μεγάλο βαθμό δύναμης στην αγορά λόγω των επιχειρηματικών μοντέλων τους που συνεπάγονται τον έλεγχο μεγάλου όγκου δεδομένων.
Αυτή η νέα προσέγγιση προτείνει ένα μοντέλο που βασίζεται στην ουδετερότητα και τη διαφάνεια των διαμεσολαβητών δεδομένων, οι οποίοι είναι οι διοργανωτές κοινοχρησίας ή συγκέντρωσης δεδομένων, με σκοπό την αύξηση της εμπιστοσύνης. Για να διασφαλιστεί η εν λόγω ουδετερότητα, ο διαμεσολαβητής κοινοχρησίας δεδομένων δεν μπορεί να συναλλάσσεται όσον αφορά τα δεδομένα για δικό του λογαριασμό (π.χ. πωλώντας τα σε άλλη εταιρεία ή χρησιμοποιώντας τα για την ανάπτυξη του δικού του προϊόντος με βάση τα εν λόγω δεδομένα) και θα πρέπει να συμμορφώνεται με αυστηρές απαιτήσεις.
Ο κανονισμός περιλαμβάνει:
- σειρά μέτρων για την αύξηση της εμπιστοσύνης στην κοινοχρησία δεδομένων, δεδομένου ότι η έλλειψη εμπιστοσύνης αποτελεί επί του παρόντος μείζον εμπόδιο και έχει ως αποτέλεσμα το υψηλό κόστος
- δημιουργία νέων κανόνων της ΕΕ για την ουδετερότητα που θα επιτρέπουν στους καινοτόμους διαμεσολαβητές δεδομένων να λειτουργούν ως αξιόπιστοι διοργανωτές της κοινοχρησίας δεδομένων
- μέτρα για τη διευκόλυνση της περαιτέρω χρήσης ορισμένων δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή του δημόσιου τομέα. Για παράδειγμα, η περαιτέρω χρησιμοποίηση των δεδομένων υγείας θα μπορούσε να προωθήσει την έρευνα για την εξεύρεση θεραπειών για σπάνιες ή χρόνιες ασθένειες
- μέσα για να αποκτήσουν οι Ευρωπαίοι τον έλεγχο της χρήσης των δεδομένων που παράγουν, καθιστώντας ευκολότερη και ασφαλέστερη για τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες την οικειοθελή διάθεση των δεδομένων τους για το ευρύτερο κοινό καλό υπό σαφείς προϋποθέσεις
Δηλώσεις
Η εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Επιτροπής αρμόδια για μια «Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή», Margrethe Vestager, δήλωσε: «Δεν χρειάζεται να ανταλλάσσετε όλα τα δεδομένα. Αλλά εάν το πράξετε και τα δεδομένα είναι ευαίσθητα, θα πρέπει να μπορείτε να το κάνετε με τρόπο που να επιτρέπει τα δεδομένα να είναι αξιόπιστα και προστατευμένα. Θέλουμε να δώσουμε στις επιχειρήσεις και τους πολίτες τα εργαλεία για να διατηρήσουν τον έλεγχο των δεδομένων. Και να οικοδομήσουμε την εμπιστοσύνη στο ότι ο χειρισμός των δεδομένων γίνεται σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αξίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα.»
Ο Επίτροπος αρμόδιος για την Εσωτερική Αγορά, Thierry Breton, δήλωσε: «Καθορίζουμε σήμερα μια πραγματικά ευρωπαϊκή προσέγγιση για την κοινοχρησία δεδομένων. Ο νέος μας κανονισμός θα επιτρέψει να υπάρχει εμπιστοσύνη και θα διευκολύνει τη ροή δεδομένων μεταξύ τομέων και κρατών μελών, δίνοντας ταυτόχρονα το πηδάλιο σε όσους παράγουν δεδομένα. Με τον ολοένα αυξανόμενο ρόλο των βιομηχανικών δεδομένων στην οικονομία μας, η Ευρώπη χρειάζεται μια ανοικτή αλλά κυρίαρχη ενιαία αγορά δεδομένων. Συνδυαζόμενος με τις κατάλληλες επενδύσεις και βασικές υποδομές, ο κανονισμός μας θα βοηθήσει την Ευρώπη να καταστεί η υπ’ αριθμόν ένα ήπειρος δεδομένων στον κόσμο.»
Ιστορικό
Η συγκεκριμένη πρόταση αποτελεί το πρώτο παραδοτέο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής δεδομένων, η οποία αποσκοπεί στην απελευθέρωση του οικονομικού και κοινωνικού δυναμικού δεδομένων και τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, με παράλληλο σεβασμό των κανόνων και των αξιών της ΕΕ (για παράδειγμα στον τομέα της προστασίας των δεδομένων και του σεβασμού της διανοητικής ιδιοκτησίας και του εμπορικού απορρήτου). Η στρατηγική θα βασιστεί στο μέγεθος της ενιαίας αγοράς ως χώρου όπου τα δεδομένα μπορούν να κυκλοφορούν εντός της ΕΕ και μεταξύ τομέων σύμφωνα με σαφείς, πρακτικούς και δίκαιους κανόνες πρόσβασης και περαιτέρω χρησιμοποίησης.
Η εν λόγω πρόταση υποστηρίζει επίσης την ευρύτερη διεθνή κοινοχρησία δεδομένων, υπό προϋποθέσεις που διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό δημόσιο συμφέρον και τα έννομα συμφέροντα των παρόχων δεδομένων.
Το 2021 αναμένεται να ακολουθήσουν πιο εξειδικευμένες προτάσεις σχετικά με τους χώρους δεδομένων, οι οποίες θα συμπληρωθούν από μια νομοθετική πράξη περί δεδομένων για την προώθηση της κοινοχρησίας δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων, καθώς και μεταξύ επιχειρήσεων και κυβερνήσεων.
