Πέραν των πολύ σημαντικών οικονομικό-εμπορικό-στρατιωτικών σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και σειράς Ευρωπαϊκών κρατών (Ισπανία-Ιταλία-Γερμανία-Ουγγαρία κα), οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο εκτιμούν εντελώς διαφορετικά την Τουρκία σε θέματα περιοριστικών μέτρων.
Παρά την κλιμάκωση της εμπρηστικής ρητορικής και των ατελεύτητων προκλήσεων απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο, η Τουρκία για μία ακόμα φορά διέφυγε τον κίνδυνο επιβολής άμεσων επώδυνων , πιεστικών και υπολογίσιμων κυρώσεων από την ΕΕ , ενώ πολλά από τα επόμενα επιμέρους κεφάλαια των Ευρωτουρκικών σχέσεων παραπέμπονται (και αν) μετά από τρεις μήνες ,οπότε αφήνεται μία χρονική περίοδος ,όπου η Άγκυρα θα μπορεί να προκαλεί, αμφισβητεί και παραποιεί καταστάσεις και γεγονότα. Προφανώς “πιθανές’ κυρώσεις και περιορισμοί σε κάποια πρόσωπα του υπουργείου ενέργειας και φυσικών πόρων της Τουρκίας, ως και μέλη του πληρώματος των ερευνητικών πλοίων τύπου “Όρουτς Ρέις ” και “Μπαρμπαρός Χαιρεντίν Πασά ” δεν πτοούν την Άγκυρα, που σύντομα-βάσει πληροφοριών μου- επανέρχεται με νέες προκλητικές κινήσεις σε ανατολική Μεσόγειο και όχι μόνο.
Πρώτο
Πέραν των πολύ σημαντικών οικονομικό-εμπορικό-στρατιωτικών σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και σειράς Ευρωπαϊκών κρατών (Ισπανία-Ιταλία-Γερμανία-Ουγγαρία κα), οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο εκτιμούν εντελώς διαφορετικά την Τουρκία σε θέματα περιοριστικών μέτρων. Η Τουρκία δεν είναι Λευκορωσία, ούτε Μυανμάρ, ούτε Βόρεια Κορέα ,ούτε Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Οι δυτικοί την έχουν αναλύσει και χαρακτηρίσει διαφορετικά. Δεν είναι μόνο οι Τουρκικές κοινότητες στο εξωτερικό. Δεν είναι μόνο οι “δεξαμενές σκέψης” σε κράτη της ΕΕ και στις ΗΠΑ που έχουν ισχυρότατα “παρακλάδια” Τουρκικών σπουδών και προπαγάνδας-παραπληροφόρησης-πληροφοριών , αλλά η Τουρκική “επιθετική διείσδυση” σε όλες τις ηπείρους και ειδικά σε Μέση Ανατολή και Αφρική έχει ανησυχήσει την Δύση , για αυτό και μεταξύ άλλων παρέχουν στην Άγκυρα “διόδους διαφυγής ” και “χάδια” (δεν θέλουν να την “χαστουκίσουν). Η στυγνή αλήθεια είναι ότι η Τουρκία βρίσκεται σε φάση κλιμακωτής εμπλοκής και παρουσίας (και μέσω του G20 ) σε διεθνείς υποθέσεις. εμπλέκεται σε Υπερκαυκασία, Κέρας Αφρικής, νότια Ασία, Γαλλόφωνη Αφρική ) και ανάλογα εκβιάζει καταστάσεις. Χρειάζονται εκατοντάδες σελίδες για να καταγραφεί η μεγάλη και διευρυμένη εμπλοκή, διείσδυση και επιρροή των Τούρκων τα τελευταία χρόνια. Με εμμονικές και χιλιο-επαναλαμβανόμενες θεωρητικολογίες ορισμένων απαρχαιωμένων κύκλων και σκέψεων στην χώρα μας δεν μπορείς να αλλάξεις τα τρέχοντα και ισχύοντα. Απαιτείται διαφορετική προσέγγιση…
Δεύτερο
Η Τουρκία πέραν της ΕΕ είναι κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ. Σε μία χρονική περίοδο ,όπου επί διακυβέρνησης Μπαίντεν-Χάρις στις ΗΠΑ θα αναβαθμιστεί ποικιλοτρόπως το ΝΑΤΟ , είναι πολύ δύσκολο να περιθωριοποιήσεις την “περίεργη”, προβληματική και επαμφοτερίζουσα Τουρκία που είναι στο ανατολικότερο άκρο του συμμαχικού ολοκληρώματος άμυνας και ασφάλειας.. Το ΝΑΤΟ έχει μέλλον , και μπορεί ο Μπαίντεν να προχωρήσει προσεχώς σε “συστάσεις και εσωτερικές κινήσεις” προς την εκκεντρική Τουρκία, αλλά παράλληλα θα της προσφέρει εξόδους από δύσκολες καταστάσεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Νορβηγός ΓΓ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλντεμπεργκ παρενέβη στις εργασίες της συνόδου κορυφής της ΕΕ δύο ώρες πριν την έναρξη , εκθειάζοντας για άλλη μία φορά την Άγκυρα ως σύμμαχο, ισχυρή περιφερειακή οντότητα και “μαχόμενη’ κατά της Ισλαμικής τρομοκρατίας, πέραν του ότι φιλοξενεί εκατομμύρια πρόσφυγες-μετανάστες κλπ. Η παρέμβαση Στόλντεμπεργκ- σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες μου από το ΝΑΤΟ- είχε την καθοδήγηση και κάλυψη διαχρονικών Αμερικανικών κύκλων (διπλωματικών-πολιτικών και στρατιωτικών σε Βέλγιο-Γερμανία-ΗΠΑ-Μ Βρετανία κα). Επηρέασε κάποιες χώρες της ΕΕ πολύ έντονα πριν τις εργασίες της συνόδου κορυφής. Και δεν έγινε σε κάποια δευτερεύουσα συνέντευξη τύπου. Αλλά έγινε στην διάρκεια της συζήτησης με τον σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ, και ας ληφθεί υπόψη ,ότι η Πορτογαλία (με την ισχυρότατη και καθολική Ατλαντική πολιτική της) θα προεδρεύει μετά τη Γερμανία στο πρώτο εξάμηνο του 2021 της ΕΕ. Και κάτι παραπάνω .Ο Επίτροπος Μπορέλ δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί να προκαλέσει, δακτυλοδείξει και επηρεάσει την Άγκυρα στο να αλλάξει την στάση της.
Τρίτο
Η τόσο πολύ εκθειαζόμενη Γαλλία δεν εμφανίστηκε πολύ δυναμικά στη σύνοδο της ΕΕ (παρά τα αναμενόμενα). Ή κυριάρχησαν δεύτερες σκέψεις στον Μακρόν ή η τηλεφωνική επικοινωνία του Τσαβούσογλου με τον Γάλλο ομόλογό του Λε Ντριάν δύο μέρες πριν άφησε κάποια θέματα “ανοικτά” προς συζήτηση ή ο Μακρόν αναμένει τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης Μπάιντεν αναφορικά με την Τουρκική στάση ή δεν επιθυμεί να συγκρουστεί πιο μετωπικά με την Άγκυρα σε Λιβύη, ανατολική Μεσόγειο, δυτική Αφρική .
Προφανώς η στάση του δεν ήταν αυτή η δυναμική , συμμετοχική , υπερκινητική ,καταδικαστική και παρορμητική για περιοριστικά μέτρα κατά της Τουρκίας. Στο ΝΑΤΟ των Μπάιντεν-Μπλίκεν-Σάλιβαν και Χάρις ,αρκετοί σύμμαχοι πριν προβούν σε δικές τους ενέργειες θα παρατηρούν πώς κινούνται οι Αμερικανοί. Τις ΗΠΑ σε πρώτη φάση τις ενδιαφέρουν η προκλητική στάση και συμπεριφορά της Άγκυρας με τη Μόσχα. Το ζήτημα των S400 θα κυριαρχήσει τους πρώτους μήνες του 2021 και μέσα στην επόμενη χρονιά θα λάβουν χώρα πολλά μεταξύ των οπαίων και η περίπτωση επιστροφής της Άγκυρας στο πρόγραμμα των F35..Επίσης κάποιοι που εκτιμούν ότι ορισμένα τριμερή ή τετραμερή συστήματα ασφαλείας θα διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο, καλό θα είναι να είναι προσεκτικοί στις εκτιμήσεις τους.
Επί Μπάιντεν θα βαίνουμε σε μία φάση επιλεκτικής επιστροφής σε θέσεις και αντιλήψεις Κλίντον-Ομπάμα-Κέρι-Σούζαν Ραις, Σαμάνθα Πάουερ κλπ. που ακόμα δεν έχουμε δει τίποτα. Συνεπώς το Παρίσι θα κληθεί να αποφασίσει αν θα συμμετέχει δυναμικά στις Αμερικανό-καθοδηγούμενες επιλογές ενός παγκοσμιοποιημένου ΝΑΤΟ. Η επιλογή του στρατηγού εα Λοιντ Όστιν για υπουργό άμυνας (αν όλα εξελιχθούν ομαλά στην Γερουσία) θα προκαλέσει αλυσιδωτές εξελίξεις…..και θα έχει επιπτώσεις σε Ελλάδα-Τουρκία-Γαλλία κα.
Πως θα κινηθούν λοιπόν η Τουρκία και η Γαλλία ;Οι Γάλλοι δεν έχουν υπολογίσιμες δυνατότητες και η εσωτερική πολιτική κατάστασή τους θα εκτρέψει τα πράγματα….προχωρώντας προς τις προσεχείς εθνικές εκλογές , και είναι κάτι που θα πρέπει να μελετάμε….
Τέταρτο
Στην σύνοδο των Βρυξελλών ούτε που λέχθηκε κουβέντα για εμπάργκο όπλων στην Τουρκία.(αν και είναι κατά βάση διμερές) Το έχουμε επισημάνει και φωτίσει αρκετά ότι πέραν των τραπεζών των δυτικών κρατών που είναι εκτεθειμένες με την ανεμοδαρμένη Τουρκική οικονομία, και είναι φύσει αδύνατο να επιβληθεί εμπάργκο εξοπλισμών σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ. Άλλο η Ρωσία στις κυρώσεις της Κριμαίας , άλλο οι αποφάσεις για την συμπεριφορά της Μόσχας απέναντι σε Κίεβο , Μίνσκ κα, και είναι εντελώς διαφορετικό να αποκόψεις τελείως την Άγκυρα από συγκεκριμένα επιλεκτικά μεγαλόπνοα στρατιωτικά προγράμματα που έχει με την Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία..
Ακόμα και την ίδια την Γαλλία που έχει παρουσία και κέρδη από επικοινωνιακά, διαστημικά και υποστηρικτικά προγράμματα των Τούρκων ,δεν την συμφέρει ,ένα εξοπλιστικό εμπάργκο. Ήταν άλλη η κατάσταση του 1976 με το εμπάργκο των όπλων στην Τουρκία του Αττίλα από τις ΗΠΑ για την εισβολή στο Κύπρο. Και κάτι άλλο. Άλλη η εποχή Κάρτερ και άλλο η τωρινή .Η Ευρώπη δεν έχει εστιαστεί ποτέ σε καθολική απαγόρευση εξοπλισμών. Και ειδικά στην Τουρκία αναφορικά με τις περσινές Τουρκικές επιχειρήσεις ανατολικά του Ευφράτη οι κινήσεις της ΕΕ ήταν ελλιποβαρείς, αχνές και απλά αφορούσαν κάποια ανταλλακτικά για τις μηχανοκίνητες μονάδες της 2ης στρατιάς της Μαλάτειας. Οι περιορισμοί από τους Γερμανούς που τότε επιβλήθηκαν στο αρματικό δυναμικό της Άγκυρας ήταν ολιγοήμεροι.
Πέμπτο
Είναι καιρός να “ανοίξουμε” την ατζέντα των Ελληνοτουρκικών και να μην κινούμαστε εμμονικά , διαχρονικά και αποκλειστικά στο θέμα των κυρώσεων που δύσκολα υιοθετούνται από την ΕΕ και να επιδιώξουμε εναλλακτικές επιλογές απέναντι στην Άγκυρα. Οι επερχόμενες εξελίξεις σε τρείς μήνες απαιτούν αναπροσαρμογή και επαναπροσδιορισμό των θέσεών μας απέναντι στην Τουρκία, με αναζήτηση καλύτερων και πιο διεισδυτικών-εμπεριστατωμένων πληροφοριών και τρόπων επιρροής σχετικά με τους Τουρκικούς ενεργειακούς, στρατιωτικούς, εμπορικούς σχεδιασμούς.
Η συνεχής επικέντρωση σε πακέτα κυρώσεων της ΕΕ , δεν έχει συνδράμει σε αλλαγή της στάσης της Άγκυρας, ενώ επιπρόσθετα έχουμε κουράσει. και αρκετοί εταίροι μας έχουν κουραστεί … Ούτε πρόκειται να διαφοροποιηθεί η θέση της. Είναι δύναμη αναθεωρητική, αναβαθμισμένη περιφερειακά και πολλές φορές πολιτικά επικίνδυνα χαμαιλεοντική. Χωρίς να απαγκιστρωθούμε από τον Ευρωχώρο, εκτιμώ ότι θα πρέπει να προσαρμοστούμε πιο πολύ στο νέο και σύντομα υπό διαμόρφωση Ευρωατλαντικό πλαίσιο, αναμένοντας και τα δήγματα γραφής της κυβέρνησης Μπάιντεν. Και ας ληφθεί υπόψη ότι κάποια κράτη ,όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ θα έχουν προβλήματα και δυσκολίες στις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ(αντιδημοκρατικά καθεστώτα -πόλεμοι κα) .Με ότι αυτό συνεπάγεται…Εισερχόμαστε κλιμακωτά σε διαφορετικό παγκόσμιο, περιφερειακό και υποπεριφερειακό τοπίο…
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
