Ανακοπή. Εκπρόσωπος – μισθωτός αλλοδαπής ναυτιλιακής εταιρείας δεν ευθύνεται, για τις οφειλές της εταιρείας που εκπροσωπεί, για το προ της έναρξης εφαρμογής του ν. 4321/2015 διάστημα, εφόσον αποδεικνύει ότι δεν ασκούσε πράξεις διοίκησης αυτής.
ΔΠΑ 8523/2020, 34ο Τμήμα
Ο νομοθέτης, προβαίνοντας σε νέες ουσιαστικές σταθμίσεις σχετικά με τη διασφάλιση της είσπραξης των ασφαλιστικών εσόδων, διεύρυνε τον κύκλο των προσώπων που ευθύνονται για την καταβολή των εισφορών, με τις διατάξεις του άρθρου 31 του ν. 4321/2015, οι οποίες ορίζουν ρητώς, ως αλληλεγγύως ευθυνόμενους, όλους όσοι διατέλεσαν «νόμιμοι εκπρόσωποι, πρόεδροι, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων» κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους, κατ’ αναλογία άλλωστε της διεύρυνσης της ευθύνης των προσώπων αυτών (πλην του νομίμου εκπροσώπου) για την καταβολή των φόρων, με τη νέα ρύθμιση του ΚΦΔ. Οι διατάξεις όμως του άρθρου 31 του ν. 4321/2015, με την οποία το πρώτον μεταξύ των ευθυνόμενων προσώπων ρητώς περιλαμβάνεται και ο νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας ή της νομικής οντότητας, ανεξαρτήτως της έννοιάς τους, δεν εφαρμόζονται αναδρομικώς, εφόσον δεν προσδίδεται ρητώς αναδρομική ισχύς των διατάξεών του (πρβλ. ΣτΕ 2978/2006 επτ., ΣτΕ 692/2010).
Αναφορικά με αλλοδαπή ναυτιλιακή εταιρεία, για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών που βεβαιώθηκαν σε βάρος της ευθύνεται αλληλεγγύως ο διοικητής της στην Ελλάδα, το πρόσωπο δηλαδή που έχει την εξουσία διοίκησης και εκπροσώπησής της. Επομένως, όταν επισπεύδεται διοικητική εκτέλεση σε βάρος προσώπου ως αλληλεγγύως ευθυνόμενου εκπροσώπου αλλοδαπής ναυτιλιακής εταιρείας για οφειλές που βεβαιώθηκαν σε βάρος της, το πρόσωπο αυτό, όταν τελεί σε εργασιακή εξάρτηση έναντι της εταιρείας, δύναται, βάσει των ορισμών του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος, να ανταποδείξει ενώπιον του δικαστηρίου ότι δεν ασκεί πράγματι τη διοίκηση των εταιρικών υποθέσεων, κατά την έννοια του άρθρου 115 παρ. 2 του ΚΦΕ, διότι εκπροσωπεί τυπικά μόνο την εταιρεία, κατ’ ουσίαν ως μισθωτός – εντολοδόχος ή αντίκλητος αυτής, και να απαλλαγεί από την ευθύνη καταβολής των εισφορών. Διότι, σε διαφορετική περίπτωση, θα παρείχετο στα πρόσωπα που πράγματι διοικούν την εταιρεία (και που κατά τεκμήριο ωφελούνται από τη δράση της), η ευχέρεια να μεθοδεύσουν την απαλλαγή τους από κάθε ευθύνη (πρβλ. ΣτΕ 1183/2018 σκ. 5), για τις φορολογικές και τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις αυτής έναντι του Δημοσίου και του ΙΚΑ ΕΤΑΜ αντιστοίχως, την οποία, μέσω καταστρατήγησης των ανωτέρω διατάξεων, ανεπίτρεπτα θα μετέθεταν σε μισθωτό αυτής. Μια τέτοια υπόθεση όμως προδήλως βρίσκεται εκτός νομοθετικής βούλησης.
Ο ορισθείς ως εκπρόσωπος – μισθωτός αλλοδαπής ναυτιλιακής εταιρείας δεν ευθύνεται, για τις οφειλές της εταιρείας που εκπροσωπεί, για το προ της έναρξης εφαρμογής του ν. 4321/2015 διάστημα, εφόσον αποδεικνύει, με κάθε νόμιμο μέσο, ότι πέραν της εκπροσώπησης της εταιρείας κατ’ εντολή του εργοδότη, δεν ασκούσε πράξεις διοίκησης αυτής. Δεδομένης όμως της δυσχέρειας της απόδειξης αρνητικού γεγονότος (ΣτΕ 4605/2012, πρβλ. και ΣτΕ 263/2000, 1339/1965), στον καθ’ ου ασφαλιστικό φορέα επιρρίπτεται το βάρος να αποδείξει ότι ουσιαστική διοίκηση στην εταιρεία ασκούσε, κατά τον κρίσιμο χρόνο, ο ανακόπτων, ώστε να στοιχειοθετηθεί η πρόσθετη ευθύνη που του απέδωσε για τις οφειλές της ανωτέρω εταιρείας, δεν βαρύνεται δε ο ανακόπτων με την απόδειξη του αρνητικού γεγονότος της μη άσκησης από μέρους του εν τοις πράγμασι εξουσίας νόμιμης εκπροσώπησης, κατά το επίμαχο χρονικό διάστημα (πρβλ. ΣτΕ 4605/2012 σκ. 8).
Στην προκειμένη περίπτωση, το Δικαστήριο συνεκτιμώντας ότι ο ανακόπτων ανέλαβε την σχετική εξουσία νόμιμης εκπροσώπησης για εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα, όπως δέχτηκε και η Διοίκηση (σχ. η προσβαλλόμενη ατομική ειδοποίηση), ότι ο ίδιος παραιτήθηκε ακολούθως, τόσο από την θέση του νομίμου εκπροσώπου όσο και από την υπαλληλική του θέση, στην ανωτέρω εταιρεία, όπως προβάλλεται και δεν αμφισβητείται και ότι ο ανωτέρω, ως μισθωτός κατά τον κρίσιμο χρόνο στην αναφερθείσα εταιρεία, τελούσε υπό καθεστώς εργασιακής εξάρτησης ως προς τον εργοδότη του, όπως ομοίως προβάλλεται και δεν αμφισβητείται, κρίνει ότι δεν αποδεικνύεται προσηκόντως από τον καθ’ ου ασφαλιστικό φορέα ότι κατά το ένδικο χρονικό διάστημα την διοίκηση της οφειλέτριας αλλοδαπής ναυτιλιακής εταιρείας είχε ο ανακόπτων, η δε εκ μέρους του νόμιμη εκπροσώπησή της ήταν αμιγώς τυπική, όπως βάσιμα προβάλλεται. Λαμβανομένου, περαιτέρω υπόψη ότι ο κρίσιμος χρόνος κατά τον οποίο ο ανακόπτων δεν ασκούσε πράξεις ουσιαστικής διοίκησης αυτής δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 31 του ν. 4321/2015, αυτός δεν ευθύνεται για τις ασφαλιστικές οφειλές της (πρβλ. ΔΕΠειρ 629/2019 σκ. 10).
Για τον λόγο αυτό η κρινόμενη ανακοπή πρέπει να γίνει δεκτή ως βάσιμη.
