Οι υπουργοί Οικονομικών του Eurogroup στην τελευταία συνάντησή τους στις αρχές της εβδομάδας, χωρίς εκπλήξεις αυτή την φορά (από την Ιταλία), συμφώνησαν σε μία… αθόρυβη μετάλλαξη του ESM σε έναν Θεσμό ανάλογο του ΔΝΤ, τουλάχιστον όσον αφορά το δημόσιο χρέος.
Ο ESM θα είναι πλέον “καταστατικά” αρμόδιος για να αξιολογεί το χρέος των κρατών μελών και να κρίνει την βιωσιμότητά του αλλά και τις δημοσιονομικές προϋποθέσεις υπό τις οποίες αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Δεν θα έχει την άμεση δυνατότητα να επιβάλει “μνημονιακές” συμφωνίες όπως έγινε με την Ελλάδα, αλλά αυτό θα εντέλλεται να το κάνει η Κομισιόν. Και αφού αυτό προηγηθεί τότε ο ESM θα επαναξιολογεί την βιωσιμότητα του χρέους. Και βέβαια θα είναι αυτό που θα χρηματοδοτεί το πρόγραμμα αυτής της συμφωνίας.
Είχε βέβαια αποσυρθεί η πρόταση ορισμένων βορειοευρωπαϊκών χωρών που είχαν ζητήσει την αυτοματοποιημένη αναδιάρθρωση του χρέους όταν αυτό κρίνεται από τον ESM μη βιώσιμο…
Τώρα υπό το νέο καθεστώς η αξιολόγηση του χρέους από τον ESM θα υποχρεώνει έμμεσα την ενδιαφερόμενη χώρα να ζητήσει την στήριξη του -με δανειακά εργαλεία ανάλογα εκείνων του ΔΝΤ- και θα ακολουθεί η αναδιάρθρωση του χρέους με βάση κανόνες που θυμίζουν εκείνους που οδήγησαν στην τελευταία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
Παράλληλα βέβαια αποφασίσθηκε ομόφωνα η επίσπευση της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αναδιάρθρωσης και Εκκαθάρισης Τραπεζών, από την 1/1/2022 (αντί του 2024), με την ανάθεση στον ESM του ρόλου του χρηματοδότη του Ταμείου καθώς αυτό δεν θα έχει προλάβει να συγκεντρώσει τους απαραίτητους πόρους.
Το εντυπωσιακό και ταυτόχρονα ανησυχητικό σε σχέση με τις αλλαγές στον ρόλο του ESM είναι ότι η Ευρωζώνη αποφασίζει να δώσει ένα τόσο καθοριστικό ρόλο παρέμβασης σε ένα διακρατικό και όχι σε ένα ευρωπαϊκό θεσμό, όπως π.χ. η Κομισιόν. Είναι φανερό ότι η ομάδα των ισχυρών επιθυμεί να κρατήσει τον πολιτικό και οικονομικό έλεγχο της Ευρωζώνης καθώς όπως και στο Eurogroup ο ESM, το ευρωπαϊκό ΔΝΤ, κυριαρχείται πολιτικά και οικονομικά από την ομάδα των ισχυρών της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης.
Η “νομιμοποίηση” των αποφάσεων και της πολιτικής αυτής θα περνά μέσω της Κομισιόν η οποία ως Ευρωπαϊκός Κοινοτικός Θεσμός θα καλείται να εισηγείται τις σχετικές αποφάσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο.
Για την Ελλάδα οι αλλαγές αυτές ενδέχεται να αποδειχθούν εξαιρετικά κρίσιμες καθώς κάποια στιγμή μετά την εξάντληση της πανδημίας θα αρθούν οι “εξαιρέσεις” που έχουν ενεργοποιηθεί από την ΕΚΤ και οι οποίες καλύπτουν συγκυριακά και το ελληνικό δημόσιο χρέος. Το πρόγραμμα αγοράς τίτλων δημόσιου και ιδιωτικού χρέους PEPP που έχει ενεργοποιηθεί μετά τον Μάρτιο κάποια στιγμή θα πάψει να βρίσκεται σε χρήση, όπως εξ αρχής έχει τονισθεί από την ΕΚΤ. Και τότε θα επανέλθει η ισχύς της πολύ χαμηλής διαβάθμισης της αξιολόγησης του δημόσιου χρέους, γεγονός που θα είναι πλέον στην πλήρη αρμοδιότητα του ESM. To ίδιο πρόβλημα θα έχουν και όλες οι υπερχρεωμένες οικονομίες της Ευρωζώνης όπως πχ. η Ιταλία η οποία είχε βάλει βέτο στην μετάλλαξη του ESM τον περασμένο Μάρτιο και μέχρι την παραμονή του Eurogroup υπήρχε ανοικτό ενδεχόμενο να εμποδίσει και πάλι τις αλλαγές αυτές, λόγω της ανησυχίας για το τι θα συμβεί μετά την πανδημίας και πως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εις βάρος της δεδομένου ότι είναι πολύ κοντά στην υποβάθμισή της σε non investment grade, θέση που ήδη βρίσκεται η Ελλάδα.
Βέβαια οι αλλαγές αυτές θα πρέπει να περάσουν και από τα εθνικά κοινοβούλια, γεγονός που σύμφωνα με τις τρέχουσες πολιτικές εκτιμήσεις ίσως οδηγήσει και σε ανατροπή της κυβέρνησης συνασπισμού στην Ιταλία.
Σε κάθε περίπτωση η ετοιμότητα του νέου ESM, ενός ευρωπαϊκού ΔΝΤ, που θα είναι εκτός της αρμοδιότητας του Ευρωκοινοβουλίου στην μετά covid περίοδο, σε μία Ευρώπη με κατακόρυφα αυξημένο το δημόσιο χρέος, αντιμετωπίζεται από τις μεγάλες οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου σαν ένα πεδίο που θα επιτρέπει παρεμβάσεις στην εσωτερική τους εθνική οικονομική κυριαρχία. Και όχι άδικα.
https://www.capital.gr/diethni/3499754/se-ti-afora-tin-ellada-i-katastatiki-enisxusi-tou-esm
