Κυβερνητικός πονοκέφαλος οι ανατιμήσεις – «Καπέλο» στη μεγαβατώρα για επιχειρήσεις – Οι παρενέργειες του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, η στάση των μεγάλων παραγωγών και το πάγωμα τιμών από την Protergia
Κόκκινο συναγερμό από τις παρενέργειες του χρηματιστηρίου ενέργειας προκαλεί στην κυβέρνηση αλλά και σε ολόκληρη την αγορά, η εκτίναξη των τιμών της χονδρεμπορικής ρεύματος, η οποία έχει επιβαρύνει τα τιμολόγια της μέσης τάσης και μέσα στο Δεκέμβριο, οι καταναλωτές αναμένεται να δουν ανατιμήσεις και στα οικιακά τιμολόγια.
Υπολογίζεται ότι το κόστος για τα τιμολόγια των επιχειρήσεων (Μέση Τάση) έχει ήδη επιβαρυνθεί με 70 ευρώ την Μεγαβατώρα, από 55 έως 60 ευρώ που ήταν προ της εφαρμογής του νέου τρόπου λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού (Target Model). Mάλιστα, οι προμηθευτές ενέργειας επισημαίνουν ότι και με αυτές τις ανατιμήσεις είναι ζήτημα αν μπορούν να είναι βιώσιμες οι επιχειρήσεις.
Σε ότι αφορά τα τιμολόγια της χαμηλής τάσης που είναι οι μικρές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, οι πάροχοι ενέργειας επίσης ενεργοποιούν ο ένας μετά τον άλλο, τις ρήτρες αναπροσαρμογής που προβλέπουν τα συμβόλαια με βάση την τιμή χονδρεμπορικής (ΟΤΣ-Οριακή Τιμή Συστήματος). Πρόκειται για διόλου αμελητέες αλλαγές τιμολογίων, οι οποίες σύμφωνα με στελέχη της αγοράς προμήθειας εκτιμάται ότι θα φέρουν αυξήσεις από 10 έως 20% συνολικά στα νέα τιμολόγια.
Την άποψη ότι όσα τιμολόγια έχουν ρήτρες αναπροσαρμογής ενεργοποιούνται εξέφρασε την Παρασκευή μιλώντας σε δημοσιογράφους και ο Πρόεδρος της ΡΑΕ κ. Αθανάσιος Δραγούμας.
Ένα μήνα μετά την λειτουργία του target model, όπου η αγορά ενέργειας από ρυθμιζόμενη λειτουργεί με χρηματιστηριακούς όρους, οι τιμές στην χονδρεμπορική αγορά ρεύματος έχουν ανέβει στα ύψη, με αποτέλεσμα την παρέμβαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) αλλά και του υπουργείου Περιβάλλοντος, το οποίο κατηγορεί τους παραγωγούς για τεχνητό και μη δεοντολογικό «μπιτάριμσα» τιμών.
Οι τελευταίοι υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά τους δεν είναι καταχρηστική, στηρίζεται στις αρχές του συστήματος και ότι συνδέεται με το προφίλ της αγοράς. Όπως αναφέρουν οι τιμές είναι υψηλές γιατί παρατηρείται μεγάλη ζήτηση για ισχύ ενώ η προσφορά είναι περιορισμένη από την στιγμή που δεν υπάρχουν πολλές ευέλικτες μονάδες.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι πέραν των τηλεδιασκέψεων που πραγματοποιήθηκαν την περασμένη εβδομάδα με τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας και τον κ. Κωστή Χατζηδάκη, κατά τις οποίες η πολιτική ηγεσία ζήτησε εξηγήσεις σε υψηλούς τόνους για όσα συμβαίνουν στην αγορά, παρέμβαση υπήρξε για το θέμα και από το Μαξίμου. Το γραφείο του πρωθυπουργού είναι πλήρως ενημερωμένο για ότι συμβαίνει στην αγορά από αρχές Νοέμβρη και αποδέκτης επιστολών από επιχειρήσεις του κλάδου, με τις οποίες ζητούν την παρέμβασή του.
Δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά τις επαφές και την ενόχληση του κυβερνητικού επιτελείου για όσα διαδραματίζονται στο χρηματιστήριο ενέργειας, η Protergia της εταιρείας Μυτιληναίος με περισσότερους από 250.000 πελάτες έσπευσε να ανακοινώσει ότι παγώνει για όλο το 2021 τα τιμολόγια ρεύματος.
Πρόκειται για μια κίνηση που η εταιρεία δικαιολόγησε ως μέτρο στήριξης του Target Model, βάζοντας ταυτόχρονα «πλάτη» και στην προσπάθεια της κυβέρνησης να προστατευθούν οι καταναλωτές από τις στρεβλώσεις του χρηματιστηρίου ενέργειας.
Στην αγορά πάντως επισημαίνουν ότι η κίνηση Μυτιληναίου δείχνει την αποφασιστικότητα της εταιρείας να μεγιστοποιήσει το μερίδιο αγοράς στο retail και επισημαίνουν με νόημα ότι με βάση τους κανονισμούς της ευρωπαϊκής αλλά και εθνικής νομοθεσίας, δεν μπορείς να πουλάς ενέργεια κάτω του κόστους.
Η στρέβλωση στην αγορά εξισορρόπησης
Το πρόβλημα εντοπίζεται στην αγορά εξισορρόπησης, μία από τις τέσσερις νέες αγορές του χρηματιστηρίου ενέργειας μέσα από την οποία οι θερμικοί παραγωγοί (ΔΕΗ, Μυτιληναίος, ΗΡΩΝ, Elpedison) αποζημιώνονται για την ηλεκτρική ισχύ που παρέχουν στο σύστημα αλλά και για τις εφεδρείες που παρέχουν. Την αγορά αυτή έχει σχεδιάσει και λειτουργεί ο ΑΔΜΗΕ.
Σήμερα, το κόστος από την λειτουργία της αγοράς εξισορρόπησης που επωμίζεται ο τομέας της προμήθειας υπολογίζεται σε 70 εκατ. ευρώ, όταν σε ετήσια βάση πέρσι ανήλθε σε 200 εκ. ευρώ.
Ο κλάδος, περιμένει ότι οι ανοδικές τάσεις θα συνεχιστούν και αυτή την εβδομάδα, που εκτιμάται ότι το κόστος εξισορρόπησης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να φτάσει τα 30 ευρώ από 8 ευρώ που ήταν την πρώτη εβδομάδα και 23 ευρώ που ήταν την προηγούμενη.
Στελέχη της αγοράς προμήθειας αναφέρουν ότι αν συνεχίσει να παράγεται τόσο υψηλό επίπεδο τιμών, το κόστος αυτό θα υπερβεί τα 800 εκ. ευρώ σε ετήσια βάση (δηλαδή τετραπλάσιο από την προηγούμενη χρονιά).
Την παρέμβαση του υπουργείου και της ΡΑΕ για να προστατευτούν οι καταναλωτές από την κλιμάκωση των τιμολογίων ρεύματος, ζήτησε την περασμένη εβδομάδα και η Ήρων του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.
Όπως αναφέρει σε σχετική επιστολή, οι τιμές στην αγορά εξισορρόπησης έχουν τεράστια επιβάρυνση στο κόστος της προμήθειας και κινδυνεύουν να δημιουργήσουν συνθήκες ντόμινο στα οικιακά τιμολόγια, τις μεσαίες επιχειρήσεις αλλά και την βιομηχανία.
Η διοίκηση της εταιρείας κάνει λόγο «για ακραία αύξηση του κόστους που δεν οφείλεται μόνο σε λόγους σπανιότητας του αγαθού αλλά και στην δυνατότητα που δυστυχώς επιτρέπει το θεσμικό πλαίσιο-απουσία κατάλληλων μηχανισμών παρακολούθησης και κυρώσεων-για πιθανή άσκηση αθέμιτων πρακτικών από παίκτες που συγκεντρώνουν την δύναμη να τις εφαρμόσουν».
Η εταιρεία, η οποία δραστηριοποιείται στην παραγωγή ενέργειας αλλά και στην προμήθεια, αποδίδει τις στρεβλώσεις στην αγορά σε μια σειρά από παράγοντες όπως είναι η απουσία κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου (μηχανισμού παρακολούθησης του target model και κυρώσεων), την δημιουργία αξιόπιστων αποτελεσμάτων εκκαθάρισης της αγοράς εξισορρόπησης κ.α . Επίσης σε μία σειρά από ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς όπως είναι η έλλειψη ρευστότητας στην προθεσμιακή αγορά και στις ενδοημερήσιες, η απουσία αυξημένου ανταγωνισμού καθώς δεν μπορούν να συμμετάσχουν στην αγορά εξισορρόπησης αυξημένοι πόροι όπως αυτοί της ζήτησης των μονάδων αποθήκευσης και των κατανεμόμενων ΑΠΕ, στους τεχνικούς περιορισμούς της Πελοποννήσου που επιτρέπουν φαινόμενα χειραγώγησης της αγοράς από παίκτες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή αλλά και στις αδυναμίες του αλγόριθμου επίλυσης του ενεργειακού προγραμματισμού, λαμβάνοντας υπόψη και τις εφεδρείες που πρέπει να τηρούνται.
Πώς διαψεύστηκαν οι προσδοκίες της κυβέρνησης
Το ΥΠΕΝ αλλά και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έχουν στηρίξει τις ελπίδες τους δημόσια στην νέα δομή της αγοράς για να βελτιωθεί ο ανταγωνισμός και να μειωθεί το ενεργειακό κόστος. Εδώ και τέσσερις εβδομάδες τις ελπίδες τους έχει διαψεύσει, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η αγορά εξισορρόπησης.
Στην επίμαχη αγορά έχει παρατηρηθεί εξωφρενικά υψηλό κόστος και ο λόγος είναι ότι οι τιμές των προσφορών που υποβάλλουν οι θερμικοί παραγωγοί για την παροχή ενέργειας εξισορρόπησης, ανέρχονται σε επίπεδα υπερπολλαπλάσια του πραγματικού οριακού μεταβλητού τους κόστους. Οι προσφορές αυτές για την παροχή ενέργειας εξισορρόπησης φτάνουν ακόμη και τα 4.000 ευρώ ανά MWh ενώ τα αντίστοιχα κόστη τους κυμαίνονται στα επίπεδα των 50-100 ευρώ ανά MWh.
Μάλιστα, η λειτουργία του νέου χρηματιστηρίου προβλέπει αποζημίωση των μονάδων ακόμα και για καθοδική ενέργεια, δηλαδή ακόμα και όταν οι θερμικές μονάδες καλούνται να παρέχουν λιγότερη ενέργεια από αυτήν για την οποία πληρώθηκαν στην προημερήσια αγορά – αφού την οικονομική αυτή διαφορά αντί να την επιστρέφουν όπως η λογική επιβάλλει, την πληρώνονται εκ νέου.
Οι κανονισμοί της νέας αγοράς, λένε στον κλάδο της προμήθειας δίνει τη δυνατότητα στους θερμικούς παραγωγούς να αποκομίζουν υπερκέρδη από αυτή τη δραστηριότητα καθώς τα ελάχιστα και μέγιστα όρια που έχουν θεσπιστεί για τις τιμές των προσφορών είναι 4.240 ευρώ για ανοδική ενέργεια και -4.240 ευρώ για καθοδική αντίστοιχα.
Τα όρια αυτά, είναι προφανές ότι δεν έχουν κανένα νόημα σε μια τόσο «ρηχή» αγορά, όπως η θερμική παραγωγή, η οποία παρουσιάζει χαρακτηριστικά ολιγοπωλιακής δομής καθώς συμμετέχουν τέσσερις μόνο επιχειρηματικοί όμιλοι σε αυτή, οι οποίοι είναι ακόμα λιγότεροι σε περιόδους απουσίας συγκεκριμένων μονάδων παραγωγής λόγω συντηρήσεων ή βλαβών όπως συμβαίνει σήμερα με τις μονάδες της Elpedison και της Ήρων.
Για το θέμα η ΡΑΕ έχει αρχίσει να διερευνά την συμπεριφορά των παραγωγών για να εξετάσει τις «γκρίζες» ζώνες του συστήματος. Τις προηγούμενες μέρες ο κ. Δραγούμας άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο επιβολής προστίμων εφόσον διαπιστωθούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού. Η ΡΑΕ εμφανίζεται πάντως να εξετάζει την αλλαγή στα όρια υποβολής προσφορών αλλά και σε τροποποιήσεις στον αλγόριθμο.
Οι προμηθευτές ενέργειας τονίζουν πάντως ότι οι όποιες παρεμβάσεις γίνουν στην λειτουργία του συστήματος, πρέπει να έχουν αναδρομικό χαρακτήρα. Εάν, όπως λένε τεθούν όρια στις προσφορές που κάνουν οι θερμικοί παραγωγοί, τότε θα πρέπει να υπολογιστούν από την έναρξη του target model και να αποζημιωθούν οι προμηθευτές για την χασούρα που έχουν υποστεί τις τελευταίες εβδομάδες.
