Της Ελευθερίας Κούρταλη
Η δημιουργία εθνικών bad banks και η ανάπτυξη δευτερογενών αγορών NPLs με τη βοήθεια της σύστασης ενός ευρωπαϊκού κόμβου δεδομένων, είναι μεταξύ των βασικών δράσεων που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο σχέδιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος των κόκκινων δανείων των ευρωπαϊκών τραπεζών που παρουσίασε σήμερα. Η Κομισιόν θα βοηθήσει τα κράτη που θέλουν να δημιουργήσουν εθνική bad bank, κάτι το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει στη σύσταση ενός πανευρωπαϊκού δικτύου εταιρειών διαχείρισης ενεργητικού, ενώ τάσσεται κατά της δημιουργίας μίας πανευρωπαϊκής bad bank. Η στρατηγική που προτείνει, η οποία περιλαμβάνει και δράσεις πολιτικής στα πλαίσια αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και ανάκτησης χρεών (πέραν της εξωδικαστικής ανάκτησης των εγγυήσεων), στοχεύει να διασφαλίσει ότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις της ΕΕ θα συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση που χρειάζονται καθ ‘όλη τη διάρκεια της κρίσης.
Κατά την Κομισιόν οι τράπεζες μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κρίσης της πανδημίας, διατηρώντας τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Αυτό είναι το κλειδί για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης της ΕΕ. Δεδομένης της επίδρασης του κορονοϊού στην οικονομία της ΕΕ, ο όγκος των NPLs αναμένεται να αυξηθεί σε ολόκληρη την ΕΕ, αν και ο χρόνος και το μέγεθος αυτής της αύξησης είναι ακόμα αβέβαιο. Ανάλογα με το πόσο γρήγορα η οικονομία της ΕΕ ανακάμψει από την κρίση, η ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών -και με τη σειρά της, η δανειοδοτική τους ικανότητα – θα μπορούσε να επιδεινωθεί.
Σημειώνεται πως ο επικεφαλής του SSM, Αντρέ Ενρία έχει προειδοποιήσει πως σε ένα σοβαρό αλλά εύλογο σενάριο, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες της ευρωζώνης θα μπορούσαν να αγγίξουν το 1,4 τρισ. ευρώ, πολύ υψηλότερα από τα επίπεδα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Όπως δήλωσε ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Κομισιόν κατά την παρουσίαση του σχεδίου, η ιστορία δείχνει ότι είναι καλύτερο να αντιμετωπίσουμε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια νωρίς και αποφασιστικά, ειδικά αν θέλουμε οι τράπεζες να συνεχίσουν να υποστηρίζουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Για αυτό το λόγο, όπως τόνισε, η Κομισιόν αναλαμβάνει τώρα προληπτική και συντονισμένη δράση. Η σημερινή στρατηγική θα συμβάλει στην ταχεία και βιώσιμη ανάκαμψη της Ευρώπης, βοηθώντας τις τράπεζες να “ξεφορτώσουν” αυτά τα δάνεια από τους ισολογισμούς τους και να διατηρήσουν τη ροή των πιστώσεων.
Από τη μεριά της, η νέα Επίτροπος χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, η ιρλανδή Μάρεντ ΜακΓκίνες, η οποία και είναι επικεφαλής του όλου εγχειρήματος, υπογράμμισε πως πολλές επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν υποστεί σημαντική οικονομική πίεση λόγω της πανδημίας. Η εξασφάλιση ότι οι ευρωπαίοι πολίτες και οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να λαμβάνουν υποστήριξη από τις τράπεζές τους είναι ύψιστη προτεραιότητα για την Επιτροπή. “Σήμερα προτείνουμε μια σειρά μέτρων τα οποία, ενώ διασφαλίζουν την προστασία του δανειολήπτη, μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της αύξησης των NPLs όπως εκείνη που είδαμε μετά την τελευταία οικονομική κρίση”, πρόσθεσε η Επίτροπος.
Οι δράσεις και οι τέσσερις στόχοι του σχεδίου
Προκειμένου να δοθούν στα κράτη μέλη και στον χρηματοπιστωτικό τομέα τα απαραίτητα εργαλεία για την αντιμετώπιση της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων εγκαίρως, η Επιτροπή προτείνει μια σειρά δράσεων με τέσσερις βασικούς στόχους:
1) Περαιτέρω ανάπτυξη των δευτερογενών αγορών των NPLs: Αυτό θα επιτρέψει στις τράπεζες να “ξεφορτωθούν” τα NPLs από τους ισολογισμούς τους, διασφαλίζοντας παράλληλα την περαιτέρω ενίσχυση της προστασίας των δανειοληπτών. Ένα βασικό βήμα σε αυτήν τη διαδικασία είναι η έγκριση της πρότασης της Επιτροπής για τους διαχειριστές και τους αγοραστές πιστώσεων, η οποία συζητείται επί του παρόντος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Αυτοί οι κανόνες θα ενισχύσουν την προστασία των δανειοληπτών στις δευτερογενείς αγορές
Η Επιτροπή συστήνει τη δημιουργία ενός κεντρικού κόμβου ηλεκτρονικών δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια της αγοράς. Ένας τέτοιος κόμβος θα λειτουργούσε ως “αποθήκη” δεδομένων που θα στηρίξει την αγορά NPL προκειμένου να επιτρέψει μια καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων (πωλητές πιστώσεων, αγοραστές πιστώσεων, διαχειριστές πιστώσεων, εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (AMC) και ιδιωτικές πλατφόρμες NPL) έτσι ώστε τα NPL αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικό τρόπο. Μετά από δημόσια διαβούλευση, η Επιτροπή θα διερευνήσει πολλές εναλλακτικές λύσεις για τη δημιουργία κόμβου δεδομένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα καθορίσει την καλύτερη στρατηγική. Μία από τις επιλογές θα μπορούσε να είναι η δημιουργία του κόμβου δεδομένων με την επέκταση της αρμοδιότητας του υφιστάμενου Ευρωπαϊκού DataWarehouse (ED).
2) Μεταρρύθμιση της νομοθεσίας της ΕΕ περί αφερεγγυότητας και ανάκτησης χρεών: Αυτό θα συμβάλει στη σύγκλιση των διαφόρων πτωχευτικών πλαισίων σε ολόκληρη την ΕΕ, διατηρώντας παράλληλα υψηλά πρότυπα προστασίας των καταναλωτών. Η σύγκλιση θα αυξήσει την νομική ασφάλεια και θα επιταχύνει την ανάκτηση της αξίας προς όφελος τόσο του πιστωτή όσο και του οφειλέτη. Η Επιτροπή καλεί το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να καταλήξουν γρήγορα σε συμφωνία σχετικά με τη νομοθετική πρόταση για τους ελάχιστους κανόνες εναρμόνισης σχετικά με την ταχεία εξωδικαστική αναγκαστική εκτέλεσης εμπράγματων ασφαλειών (AECE), την οποία πρότεινε η Επιτροπή το 2018.
3) Στήριξη της σύστασης και της συνεργασία εθνικών εταιρειών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (AMC), δηλαδή εθνικών bad banks, σε επίπεδο ΕΕ: Οι εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων είναι οχήματα που παρέχουν ανακούφιση στις τράπεζες επιτρέποντάς τους να αφαιρέσουν NPLs από τους ισολογισμούς τους. Αυτό βοηθά τις τράπεζες να εστιάσουν εκ νέου στο δανεισμό σε βιώσιμες εταιρείες και νοικοκυριά αντί να διαχειρίζονται τα NPLs. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στη δημιουργία εθνικών AMC – εάν το επιθυμούν – και θα διερευνήσει πώς θα μπορούσε να ενισχυθεί η συνεργασία με τη δημιουργία ενός δικτύου εθνικών AMC της ΕΕ.
Ενώ οι εθνικές bad banks είναι πολύτιμες επειδή επωφελούνται από την εγχώρια εμπειρογνωμοσύνη, ένα δίκτυο εθνικών AMC της ΕΕ θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα στις εθνικές οντότητες να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές, να επιβάλλουν δεδομένα και πρότυπα διαφάνειας και να συντονίζουν καλύτερα τις δράσεις. Το δίκτυο των AMC θα μπορούσε επιπλέον να χρησιμοποιήσει τον κεντρικό κόμβο δεδομένων για να συντονιστούν και να συνεργαστούν έτσι οι εθνικές bad banks μεταξύ τους, προκειμένου να ανταλλάξουν πληροφορίες για επενδυτές, οφειλέτες και διαχειριστές. Η πρόσβαση σε πληροφορίες σε αγορές NPL θα απαιτήσει την τήρηση όλων των σχετικών κανόνων προστασίας δεδομένων σχετικά με τους οφειλέτες.
4) Προληπτικά μέτρα: Ενώ ο τραπεζικός τομέας της ΕΕ βρίσκεται συνολικά σε πολύ πιο υγιή θέση από ό, τι μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, τα κράτη μέλη εξακολουθούν να έχουν διαφορετικές “απαντήσεις” στο μέτωπο της οικονομικής πολιτικής. Δεδομένων των ειδικών συνθηκών της τρέχουσας κρίσης στον τομέα της υγείας, οι αρχές έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν προληπτικά μέτρα δημόσιας στήριξης, όπου απαιτείται, για να διασφαλίσουν τη συνεχή χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας βάσει της οδηγίας για την ανάκαμψη και εξυγίανση των τραπεζών της ΕΕ και τα πλαίσια κρατικών ενισχύσεων.
Σημειώνεται πως η Κομισιόν δεν προκρίνει τη δημιουργία μίας πανευρωπαϊκής bad bank καθώς πολλοί παράγοντες θα καθιστούσαν δύσκολο ένα τέτοιο εγχείρημα. Αυτοί περιλαμβάνουν την διαφορετικότητα των χαρτοφυλακίων NPL μεταξύ των κρατών μελών και τους διαφορετικούς εθνικούς κανόνες σχετικά με την αναδιάρθρωση, την αφερεγγυότητα και την επιβολή εγγυήσεων. Το κόστος της δημιουργίας μίας ευρωπαϊκής Εταιρείας Διαχείρισης Ενεργητικού (AMC) θα μπορούσε επίσης να είναι πολύ υψηλό.
Ωστόσο, οι εθνικές AMC θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη συνολική στρατηγική για την αντιμετώπιση της αναμενόμενης αύξησης των NPL λόγω COVID-19. Εάν σχεδιαστούν σωστά και συνοδεύονται από υποστηρικτικά μέτρα πολιτικής, οι εθνικές bad banks μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στις προσπάθειες των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της πρόκλησης των NPLs, ενώ αποφέρουν οφέλη και σε επίπεδο εθνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Επιπλέον, σημαντικές συνέργειες θα μπορούσαν να υλοποιηθούν εάν ένας μεγάλος αριθμός κρατών μελών δημιουργήσουν bad banks.
