Πρόσφατα το ΣτΕ εξέδωσε τις υπ’ αριθμ.2163-4/2020 και 2323-5/2020 αποφάσεις του, οι οποίες φαίνεται ότι αλλάζουν όσα μέχρι τώρα ισχύουν για τη χορήγηση έντοκων δανείων και την επιβολή χαρτοσήμου.
Πιο συγκεκριμένα, το ΣτΕ έκρινε ότι η χορήγηση μη τραπεζικών δανείων έναντι ανταλλάγματος (τόκων) από πρόσωπα, που διενεργούν κατά τρόπο ανεξάρτητο οικονομική δραστηριότητα, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ΦΠΑ και συνεπώς απαλλάσσεται των τελών χαρτοσήμου.
Ειδικότερα, παρ’ όλο που η επιβολή τελών χαρτοσήμου στα έντοκα δάνεια από πρόσωπα υποκείμενα στο ΦΠΑ έχει καταργηθεί από 01.01.1987, η σχετική ερμηνευτική εγκύκλιος ΠΟΛ 44/1987 συμπεριέλαβε τα δάνεια εν γένει στις συναλλαγές εκείνες, οι οποίες αποτελούν αντικείμενο του περί χαρτοσήμου νόμου.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΣτΕ, ερμηνεύοντας τις οικείες διατάξεις του ΦΠΑ σε συνδυασμό με τις διατάξεις της Κοινοτικής Οδηγίας περί ΦΠΑ, έκανε δεκτό ότι η συστηματική χορήγηση εντόκων δανείων από υποκείμενο στο φόρο, που ενεργεί υπό την ιδιότητά του αυτή, στα πλαίσια επιχειρηματικής δραστηριότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από τη βούληση κερδοφορίας των επενδυθέντων κεφαλαίων, συνιστά παροχή υπηρεσιών με αντάλλαγμα, υποκείμενη στο πεδίο εφαρμογής του ΦΠΑ και εμπίπτει στην εν γένει έννοια της χορήγησης πιστώσεων (απαλλασσόμενη σύμφωνα με το άρθρο 22 του Κώδικα ΦΠΑ). Το ίδιο ισχύει ακόμα και εάν η χορήγηση γίνεται σε ευκαιριακή βάση, εφόσον ο δανειστής ενεργεί ως υποκείμενος στο φόρο, στα πλαίσια άλλης οικονομικής δραστηριότητας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την υπαγωγή συναλλαγής σε ΦΠΑ είναι ο τόκος να αποτελεί αντάλλαγμα, ενώ ο δανειστής θα πρέπει να ασκεί κατά τρόπο ανεξάρτητο οικονομική δραστηριότητα. Σε αυτή την περίπτωση, η πράξη αυτή εμπίπτει στο πεδίο του ΦΠΑ και συνεπώς δεν επιβάλλονται τέλη χαρτοσήμου (ούτε στο κεφάλαιο ούτε και στους τόκους).
Η θέση, που διατυπώνεται με τις αποφάσεις του ΣτΕ, αναμένεται να υιοθετηθεί και από τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και από τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (Δ.Ε.Δ.), κατά την εξέταση όμοιων υποθέσεων. Αναμένεται, επίσης, να δούμε αν η Διοίκηση θα υιοθετήσει τη θέση των εν λόγω αποφάσεων.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, και μέχρι να γίνει αυτό, εταιρείες, που λαμβάνουν έντοκα δάνεια με τις ανωτέρω προϋποθέσεις, θα μπορούν να υποβάλλουν δήλωση με επιφύλαξη για την απόδοση του χαρτοσήμου. Περαιτέρω, οι ανωτέρω αποφάσεις ανοίγουν τον δρόμο για τη διεκδίκηση ποσών τελών χαρτοσήμου, τα οποία έχουν ήδη αποδοθεί, ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.
Τέλος, θεωρούμε ότι οι εν λόγω αποφάσεις θα μπορούν να εφαρμοστούν σε κάθε μορφής χορήγησης δανείων (όπως το cash pooling), με αποτέλεσμα να απαλλάσσονται από τα τέλη χαρτοσήμου ως εμπίπτουσες στο πεδίο εφαρμογής του ΦΠΑ.
Αναμένουμε με ενδιαφέρον τη στάση της Φορολογικής Διοίκησης, που θα καθορίσει και τη στάση των εταιρειών, οι οποίες έχουν επιβαρυνθεί με υπέρογκα ποσά τελών χαρτοσήμου.
* Η κα Μάρθα Παπασωτηρίου είναι Partner-Head of Tax στην Andersen Tax Greece
https://www.capital.gr/arthra/3517977/pote-ta-entoka-daneia-apallassontai-apo-xartosimo
