Το «πράσινο φως» που δόθηκε στην μετεξέλιξη του ESM σε ένα «ευρωπαϊκό ΔΝΤ» με ενισχυμένες αρμοδιότητες, θα έχει αντίκτυπο στις χώρες με αυξημένο δημόσιο χρέος, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Ενισχυμένες αρμοδιότητες αποκτά πλέον ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) καθώς οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για την καταστατική τροποποίησή του, μετά την άρση του ιταλικού βέτο που είχε παγώσει επί μήνες την όλη διαδικασία.
Βάσει της συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Eurogroup, ο ESM θα έχει πλέον την αρμοδιότητα να αξιολογεί το χρέος των κρατών – μελών, να κρίνει την βιωσιμότητά του αλλά και τις δημοσιονομικές προϋποθέσεις υπό τις οποίες αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Η αξιολόγηση του χρέους από τον ESM θα υποχρεώνει έμμεσα την ενδιαφερόμενη χώρα να ζητήσει την στήριξη του, με δανειακά εργαλεία ανάλογα εκείνων του ΔΝΤ.
Με τον τρόπο αυτό, ο ESM μετασχηματίζεται σε ένα «ευρωπαϊκό ΔΝΤ», με ότι αυτό συνεπάγεται για τις ισορροπίες δυνάμεων ανάμεσα στους Βόρειους και του υπερχρεωμένους Νότιους.
Υπενθυμίζεται ότι, σε αντίθεση με την Κομισιόν ή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο ESM δεν αποτελεί θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά διακρατικό θεσμικό όργανο των χωρών μελών της Ευρωζώνης που λειτουργεί στο πλαίσιο της Ε.Ε. και σε συνεργασία με αυτό.
Παρά το γεγονός ότι οι όποιες αλλαγές αυτές θα πρέπει να περάσουν πρώτα από τα εθνικά κοινοβούλια, η εξέλιξη αυτή προκαλεί ανησυχία στον ευρωπαϊκό Νότο, δεδομένου ότι μετά τη λήξη της πανδημίας το δημόσιο χρέος στην Ευρώπη θα είναι εκ νέου κατακόρυφα αυξημένο.
Κρίσιμη εξέλιξη για την Ελλάδα
Η σημασία αυτής της μετεξέλιξης θα γίνει περισσότερο ορατή στην «μετά Covid» εποχή, οπότε και θα επανέλθει μια σχετική «κανονικότητα» στην οικονομία, με άρση των «εξαιρέσεων» που ίσχυσαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Κάτι που αφορά σε σημαντικό βαθμό τη χώρα μας.
Το πρόγραμμα αγοράς τίτλων δημόσιου και ιδιωτικού χρέους PEPP που έχει ενεργοποιηθεί μετά τον Μάρτιο κάποια στιγμή θα πάψει να ισχύει, κάτι που ήταν αναμενόμενο. Η αξιολόγηση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας, όπως και της κάθε υπερχρεωμένης χώρας, θα είναι πλέον στην αρμοδιότητα του ESM.
Η αξιολόγηση της βιωσιμότητας του χρέους και οι προϋποθέσεις που θα συνοδεύουν μια θετική Έκθεση στην κατεύθυνση αυτή, αποτελεί μείζον θέμα για την Αθήνα που παραμένει για τους Οίκους Αξιολόγησης σε non investment grade διαβάθμιση.
Από την στιγμή όμως που θα αρχίσει η απόσυρση του PEPP και θα επανέλθουν σε ισχύ οι «κανονικές» προϋποθέσεις, με την Ελλάδα να είναι ακόμα σε non investment grade βαθμίδα, ο ρόλος του ESM θα είναι πλέον ο καθοριστικός, καθώς θα αποφασίζει για την βιωσιμότητα του χρέους και τις προϋποθέσεις που θα την διασφαλίζουν.
