ΑΡΙΘΜΟΣ 775/2020
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
– Ακύρωση της διαθήκης που συντάχθηκε υπό το κράτος απειλής. Η διαθήκη, η οποία δεν προσβλήθηκε ούτε ως πλαστή, παρέχει πλήρη απόδειξη. Παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου.
– Κατά τη διάταξη του άρθρου 1782 ΑΚ, η διάταξη της διαθήκης είναι ακυρώσιμη, αν είναι προϊόν απειλής, που ασκήθηκε παράνομα ή αντίθετα προς τα χρηστά ήθη. Όπως δε προκύπτει από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 150, 151 και 1782 παρ. 1 ΑΚ για την ακύρωση της διαθήκης που συντάχθηκε υπό το κράτος απειλής, απαιτείται η απειλή να ασκήθηκε παράνομα ή αντίθετα προς τα χρηστά ήθη και στις συγκεκριμένες συνθήκες, να προξενεί φόβο σε γνωστικό άνθρωπο και επιπλέον να εκθέτει σε σπουδαίο και άμεσο κίνδυνο τη ζωή, τη σωματική ακεραιότητα, την ελευθερία, την τιμή, την περιουσία αυτού που απειλήθηκε ή των προσώπων που συνδέονται μαζί του στενότατα, να ήταν δε, τέτοια ώστε συνεπεία της απειλής προέβη ο διαθέτης στη σύνταξη της διαθήκης. Η απειλή μπορεί να συντελεστεί με οποιοδήποτε μέσο ή τρόπο και σε οποιοδήποτε χρόνο (είτε πριν είτε κατά τη σύνταξη της τελευταίας διάταξης) και να υφίσταται εξακολουθητικώς και μετά τη σύνταξη της διαθήκης, μέχρι το θάνατο του διαθέτη, ώστε να μη μπορεί αυτός να την ανακαλέσει, υπάρχει δε τέτοια απειλή και όταν κάποιος απειλεί ασθενή ότι θα τον εγκαταλείψει μόνο (του) κατά τις τελευταίες ημέρες της ζωής του. Περαιτέρω, κατ’ άρθρ. 1719 αρ. 3ΑΚ, ανίκανοι να συντάσσουν διαθήκη, είναι όσοι κατά το χρόνο της σύνταξης της δεν έχουν συνείδηση των πράξεων τους ή βρίσκονται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής τους. Στη διάταξη αυτή προβλέπονται δύο περιπτώσεις ανικανότητας, ήτοι: α) Η εξέλιξη συνείδησης, των πράξεων, η οποία υπάρχει όταν το πρόσωπο, από αίτιο νοσηρό ή μη, δεν έχει τη δύναμη ή να διαγνώσει το περιεχόμενο και την ουσία της πράξης που επιχειρεί και β) ο αποφασιστικός περιορισμός της λειτουργίας της, βούλησης από ψυχική ή διανοητική διαταραχή. Τέτοια κατάσταση (περιορισμού της λειτουργίας της βούλησης λόγω διανοητικής διαταραχής) είναι και η γεροντική άνοια, όταν από αυτή προκαλείται μόνιμη διαταραχή της λειτουργίας του νου, σε βαθμό που αποκλείει την ύπαρξη λογικής κρίσης. Η απλή νοητική μείωση, που συνοδεύει συχνά τη γήρανση, είναι φαινόμενο απολύτως φυσιολογικό και η επίκληση και η απόδειξη της δεν δικαιολογεί, από μόνη της, ανικανότητα προς σύνταξη διαθήκης.
– Η διαθήκη, η οποία δεν προσβλήθηκε ούτε ως πλαστή, παρέχει πλήρη απόδειξη, σύμφωνα με τα άρθρα 438 και 440 ΚΠολΔ (ΑΠ 964/2005, ΑΠ 88/2003, ΕφΑθ 4588/2009, ΕφΑθ 306/2008), για όσα βεβαιώνονται σε αυτήν, ήτοι για την ικανότητα της διαθέτιδας να συντάξει διαθήκη κατά το άρθρο 1719 εδάφιο 3 ΑΚ (ΑΠ 1337/2015).
