Αστικό δικαστήριο στη Χάγη απέδωσε ευθύνες στην Ολλανδία για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα προ 20ετίας, επιδικάζοντας αποζημιώσεις σε συγγενείς θυμάτων. Απόφαση-προηγούμενο για τις ειρηνευτικές αποστολές.
Ποιος φέρει ευθύνη και ποιος καταβάλλει αποζημιώσεις για τα δεινά που υφίστανται οι κάτοικοι περιοχών, οι οποίοι θα έπρεπε να είχαν προστατευθεί από δυνάμεις που συμμετέχουν σε διεθνείς ειρηνευτικές αποστολές; Σε αυτό το καίριο ερώτημα, που έχει απασχολήσει στο παρελθόν ορισμένα δικαστήρια, απάντησε χθες αστικό δικαστήριο στη Χάγη. Σε αυτό είχε προσφύγει η ένωση «Μητέρες της Σρεμπρένιτσα», στην οποία ανήκουν χιλιάδες συγγενείς θυμάτων της θηριωδίας που εκτυλίχθηκε πριν από 20 σχεδόν χρόνια.
Το όνομα Σρεμπρένιτσα έχει γίνει συνώνυμο ενός από τα χειρότερα εγκλήματα πολέμου στην Ευρώπη μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τον Ιούλιο του 1995 σερβικές δυνάμεις επιτέθηκαν στη μικρή βοσνιακή πόλη εξοντώνοντας 8000 Βόσνιους μουσουλμάνους, άνδρες και αγόρια. Η Σρεμπρένιτσα αποτελούσε τμήμα ενός προστατευόμενου θύλακα των Ηνωμένων Εθνών στο πεδίο ευθύνης των ολλανδών κυανοκράνων. Όταν δέχθηκαν επίθεση από τα σερβικά στρατεύματα οι Ολλανδοί κυανόκρανοι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους χωρίς να προβάλουν αντίσταση, προσφέροντας έτσι χείρα βοηθείας στον εκτοπισμό περισσότερων από 300 αγοριών και ανδρών, που είχαν αναζητήσει καταφύγιο στον ολλανδικό στρατιωτικό καταυλισμό.
Ευθύνες για εγκλήματα πολέμου τρίτων
Το ολλανδικό δικαστήριο απέδωσε την ευθύνη του εκτοπισμού στο ολλανδικό κράτος, επιδικάζοντας αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων. Ήταν η πρώτη φορά που ένα κράτος που συμμετέχει σε ειρηνευτική αποστολή του ΟΗΕ καθίσταται συνυπεύθυνο για εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν τρίτοι.
Η συγκεκριμένη υπόθεση δεν είναι η πρώτη που εξετάζεται ενώπιον δικαστηρίου, προκειμένου να διακριβωθούν τυχόν ευθύνες συμμετεχόντων σε διεθνείς ειρηνευτικές αποστολές. Αντίστοιχες προσφυγές είχαν κατατεθεί -χωρίς επιτυχία- εις βάρος της γερμανικής κυβέρνησης για το νατοϊκό βομβαρδισμό της γέφυρας του Βαρβαρίν στον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίουου το 1999 και για μία αεροπορική επίθεση στην Κουντούζ του Αφγανιστάν το 2009. Η Ολλανδία αναλαμβάνει ρόλο πρωτοπόρου στο συγκεκριμένο πεδίο, σχολιάζει στην DW ο Αντρέας φον Αρνώ, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου. Όπως εξηγεί, η συγκεκριμένη απόφαση συνάδει μεν με την ολλανδική νομολογία αναφορικά με τον ζήτημα της Σρεμπρένιτσα, ωστόσο δεν ήταν απολύτως αναμενόμενη. Ο γερμανός καθηγητής επισημαίνει ότι σε τέτοιες περιπτώσεις υφίσταται μία γενικευμένη τάση των δικαστηρίων να μην καθιστούν υπόλογο το κράτος.
Το Σεπτέμβριο του 2013 ένα άλλο ολλανδικό δικαστήριο είχε δικαιώσει τους συγγενείς τριών ανδρών που είχαν πέσει θύματα των σερβικών δυνάμεων στη Σρεμπρένιτσα. Τα θύματα είχαν καταφύγει σε ολλανδικό φυλάκιο, όπου δεν έγιναν όμως δεκτοί. Το δικαστήριο είχε και τότε αποφανθεί ότι οι τρεις άνδρες δεν έπρεπε να είχαν αφεθεί στο έλεος των σερβικών δυνάμεων. Η διαφορά της χθεσινής υπόθεσης από εκείνη του 2013 έγκειται στο ότι οι «Μητέρες της Σρεμπρένιτσα» διέκριναν ευρύτερες ευθύνες στην πλευρά του ολλανδικού κράτους, διεκδικώντας από το δικαστήριο να αποδώσει στην Ολλανδία ευθύνη για την ίδια τη σφαγή. Επομένως γι΄ αυτές η χθεσινή απόφαση συνιστά μόνο μερική επιτυχία.
Μερική δικαίωση για τις «Μητέρες της Σρεμπρένιτσα»
Μία από τις ενάγουσες θεωρεί θετικό το γεγονός ότι αποδόθηκε δικαιοσύνη για μία ομάδα θυμάτων, «αλλά πώς να εξηγήσει κανείς σε μια μητέρα ότι η Ολλανδία είναι υπεύθυνη για το θάνατο του γιου της στη μία πλευρά του φράχτη, αλλά δεν είναι για τον γιο που δολοφονήθηκε στην άλλη πλευρά;
