ΑΡΙΘΜΟΣ 828/2020
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
– Καταδολίευση δανειστών. Αγωγή διάρρηξης. Στοιχεία αγωγής.
– Aπό τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 939, 941, 942 και 943 του ΑΚ συνάγεται ότι, με αυτές χορηγείται στους δανειστές ένδικο βοήθημα προς διάρρηξη των επιβλαβών γι’ αυτούς απαλλοτριωτικών πράξεων του οφειλέτη τους, εφόσον η υπολειπόμενη περιουσία δεν επαρκεί για την ικανοποίηση των εναντίον του απαιτήσεών τους. Στην αγωγή διάρρηξης ενάγων είναι εκείνος, που έχει την ιδιότητα του δανειστή, κατά το χρόνο που επιχειρείται η απαλλοτριωτική δικαιοπραξία, δηλαδή εκείνος που έχει απαίτηση υφιστάμενη κατά τον ανωτέρω χρόνο, έστω και αν η απαίτησή του τελεί υπό αναβλητική αίρεση ή προθεσμία. Απαιτείται δηλαδή μέχρι το χρόνο της απαλλοτρίωσης να έχουν συντελεσθεί τα παραγωγικά γεγονότα της απαίτησής του, επιπλέον δε, πρέπει αυτή να έχει καταστεί ορισμένη, απαιτητή και ληξιπρόθεσμη έως τη συζήτηση της αγωγής. Εξάλλου, για τη διάρρηξη της απαλλοτριωτικής πράξης, απαιτείται: 1) να έγινε αυτή από τον οφειλέτη με πρόθεση βλάβης του δανειστή, η οποία θεωρείται ότι υπάρχει, όταν αυτός γνωρίζει ότι, με την απαλλοτρίωση του περιουσιακού του στοιχείου, θα περιέλθει σε τέτοια οικονομική κατάσταση, ώστε η περιουσία, που του απομένει να μην αρκεί για την ικανοποίηση του δανειστή, 2) να υπάρχει βλάβη των δανειστών, η οποία υφίσταται, όταν η υπολειπόμενη περιουσία του οφειλέτη δεν αρκεί για την ικανοποίησή τους, και 3) γνώση του τρίτου (προς τον οποίο έγινε η απαλλοτρίωση), της πρόθεσης του απαλλοτριώσαντος προς βλάβη του δανειστή του, που τεκμαίρεται ότι υπάρχει, όταν ο τρίτος έχει μία από τις ιδιότητες και συγγενικές σχέσεις, που αναφέρονται στο άρθρο 941 παρ. 2 του ΑΚ, εφόσον όμως δεν παρήλθε έτος από την απαλλοτρίωση μέχρι την άσκηση της αγωγής, επιτρεπομένης ανταποδείξεως, ενώ το στοιχείο της γνώσης δεν απαιτείται σε απαλλοτρίωση από χαριστική αιτία (δωρεά) κατά το άρθρο 942 του ΑΚ (ΑΠ 28/2017, ΑΠ 778/2015). Στην περίπτωση δε, κατά την οποία ο τρίτος αποκτά απευθείας από τον οφειλέτη και με αντάλλαγμα, απαιτείται, για τη σχετική διάρρηξη, ο τρίτος να γνώριζε θετικώς ότι ο οφειλέτης απαλλοτριώνει προς βλάβη των δανειστών του (άρθρο 941 παρ. 1 ΑΚ). Ο τρίτος δηλαδή πρέπει να γνωρίζει ό,τι και ο οφειλέτης, προκειμένου να στοιχειοθετηθεί ο δόλος του και επιπλέον τον δόλο του οφειλέτη, δηλαδή την πρόθεσή του να βλάψει τους δανειστές του, η γνώση του δε αυτή ως προς το δόλο του οφειλέτη, δηλαδή την πρόθεσή του να βλάψει τους δανειστές του, πρέπει να είναι θετική και δεν αρκεί υπαίτια άγνοια, έστω και από βαριά αμέλεια αυτού. Η γνώση του τρίτου πρέπει να υπάρχει κατά το χρόνο, που επιχειρείται η απαλλοτριωτική δικαιοπραξία, ενώ η τυχόν επιγενόμενη κακή πίστη του δεν βλάπτει (ΑΠ 1349/2018, ΑΠ 1092/2013, ΑΠ 1798/2007).
