Η σύναξη των καπεταναίων στην Μονή της Αγίας Λαύρας η ορκωμοσία τους από τον μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανό η εναρκτήρια και νικηφόρα μάχη κατά των Τούρκων στα Καλάβρυτα, όπου είχαμε δύο νεκρούς έναν εργάτη κι έναν τσαγκάρη…
Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
Στις 17 Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα, έγινε μία πολύ σημαντική και καθοριστική σύσκεψη των καπεταναίων της περιοχής υπό τον μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανό. Εκεί αποφασίστηκε η έναρξη της επαναστάσεως και αμέσως μετά έγινε και η ορκωμοσία τους στο ιερό λάβαρο για να αγωνιστούν «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία».
Μετά την αναχώρησή τους από την Αγία Λαύρα, οι οπλαρχηγοί είχαν πλέον σαν κύριο μέλημα τους την στρατολόγηση αγωνιστών. Οι Ζαΐμηδες και ο Φωτήλας πήγαν στα Νεζερά και την Κερπινή, ο Χαραλάμπης και ο Θεοχαρόπουλος στη Ζαρούχλα και ο Λόντος στα Βούρα ή Διακοφτό. Παντού υπάρχει αναβρασμός και ξεσηκωμός και οι Επαναστάτες άρχισαν να χτυπούν τον δυνάστη όπου τον έβρισκαν.
Στις 18 Μαρτίου Φωτήλας, Ζαΐμηδες και Χονδρογιανναίοι επιτίθενται στους φοροεισπράκτορες που μετέφεραν χρήματα από τα Καλάβρυτα στην Τριπολιτσά, ο Σολιώτης καθάρισε μία ομάδα Αλβανών και οι Πετμεζαίοι σκότωσαν σε ενέδρα 18 Τούρκους στην Ακράτα.
Η πρώτη σοβαρή μάχη έγινε στις 21 Μαρτίου στα Καλάβρυτα όπου συγκεντρώθηκαν 600 ένοπλοι αγωνιστές με τους οπλαρχηγούς Φωτήλα, Χαραλάμπη, Θεοχαρόπουλο, Σολιώτη, Παπαδόπουλο, Πετμεζά, οι οποίοι επιτέθηκαν εναντίον των Τούρκων. Μετά από αντίσταση πέντε ημερών, ο βοεβόδας των Καλαβρύτων Ιμπραήμ Πασάς Αρναούτογλου αναγκάσθηκε να παραδοθεί. Στη μάχη αυτή έχουμε και τους πρώτους νεκρούς του αγώνα. Δύο ΄Ελληνες νεκροί και τρείς τραυματίες. Οι ηττημένοι Τούρκοι αναγκάστηκαν και παρέδωσαν στους Έλληνες 100 όπλα με τα οποία εξοπλίσθηκαν και άλλοι αγωνιστές που ήταν άοπλοι.Η ορκωμοσία των αγωνιστών στην Ιερά Μονή της Αγίας Λαύρας ενώπιον του μητροπολίτου Παλαιών Πατρών Γερμανού
Η καθιερωμένη και γνωστή ιστορία, δεν έτυχε να ασχοληθεί και να αναφέρει ποίοι ήταν οι πρώτοι νεκροί ήρωες των πρώτων μαχών. Ανατρέχοντας σε μαρτυρίες που έχουν διασωθεί, δύο μόνο αναφέρονται ως οι πρώτοι πεσόντες στον πρώτο αγώνα κατά των «απίστων». Ο ένας ονομάζεται Βασίλειος Ορκουλάτος, φτωχός εργάτης από το Αργοστόλι της Κεφαλληνίας και η θυσία του συνέβη ανήμερα της 25ης Μαρτίου. Πολυάριθμοι ένοπλοι Τούρκοι είχαν έλθει από το Ρίο και προσπάθησαν να λεηλατήσουν την πόλη των Πατρών και να ενθαρρύνουν την έξοδο στους αποκλεισμένους στο φρούριο στρατιώτες τους. Μόλις έφτασαν στην συνοικία της Αγίας Τριάδος πυρπόλησαν ένα ρακοπωλείο και η πυρκαϊά που εκδηλώθηκε πήρε τεράστιες διαστάσεις. Τότε ομάδες ένοπλων Ελλήνων εξόρμησαν κατά των επιδρομέων και τους καταδίωξαν στην συνοικία Τάσι, όπου βρισκόταν η Καζάρτα, δηλαδή ο στρατώνας τους και η δίοδος προς το φρούριο. Στην καταδίωξη τους και την συμπλοκή σκοτώθηκε ο Κεφαλλονίτης Βασίλειος Ορκουλάτος, ο πρώτος νεκρός στον ιερό απελευθερωτικό αγώνα.
Ως δεύτερος κατά σειρά –χρονολογικώς- νεκρός θεωρείται και αναγράφεται ο Παναγιώτης Καρατζάς, ένας φτωχός σανδαλοποιός – τσαγκάρης, ο οποίος διακρίθηκε όχι μόνο για την γενναιότητα του αλλά και για την ευφυΐα του. Έκανε τότε στη μάχη εκείνη υπονόμους, κατασκεύαζε φουρνέλα και ανατίναζε διόδους των αποκλεισμένων στο φρούριο Τούρκων και τους απέκοβε την ύδρευση.
Σε μία από τις επιχειρήσεις του, ο γενναίος Παν. Καρατζάς σκοτώθηκε, αλλά κατόρθωσε και παρέλυσε κάθε τουρκική αντίσταση και τα κανόνια του φρουρίου σύρθηκαν από τους ενόπλους του Μητροπολίτου Γερμανού και του Ανδρέα Λόντου και μεταφέρθηκαν στις εξόδους της πόλεως των Πατρών και την παραλία, απειλώντας και εκφοβίζοντας κάθε εκ των έξω Οθωμανική επιδρομή. Από την ημέρα εκείνη ο απελευθερωτικός αγώνας γενικεύθηκε σε όλη την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα.Στρατολόγηση αγωνιστών, όλοι έτρεχαν με ενθουσιασμό να καταταγούν στις ομάδες των οπλαρχηγών για να πάρουν μέρος στον μεγάλο απελευθερωτικό αγώνα.
Τα λάβαρα που είχαν υψωθεί, το πέτασμα της Αγίας Λαύρας, η κοκκινόμαυρη σημαία με τον σταυρό και το πρώτο αίμα των αγωνιστών που χύθηκε, ενέπνεαν πλέον και οδηγούσαν τους Έλληνες στον αγώνα για την λευτεριά. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός απηύθυνε τότε την προκήρυξη της Ελευθερίας στην Ελλάδα (η δεύτερη μετά από εκείνην που εξέδωσε ο Υψηλάντης) προς τους προξένους των ξένων κρατών:
-«Ημείς, το Ελληνικόν ΄Εθνος των Χριστιανών, βλέποντες ότι μας καταφρονεί το Οθωμανικόν γένος και σκοπεύει τον όλεθρο εναντίον μας, πότε μ’ έναν, πότε μ’ άλλον τρόπον, απεφασίσαμεν σταθερώς ή να αποθάνωμεν όλοι ή να ελευθερωθώμεν, και τούτου ένεκα βαστούμεν τα όπλα ανά χείρας ζητούντες τα δικαιώματα μας. ΄Οντες λοιπόν βέβαιοι ότι όλα τα Χριστιανικά Βασίλεια γνωρίζουν τα δίκαιά μας και όχι μόνον δεν θέλουν μας εναντιωθούν, αλλά να θέλουν να μας συνδράμουν και ότι έχουν εις μνήμην ότι οι ένδοξοι πρόγονοί μας εφάνησαν ποτέ οφέλιμοι εις την ανθρωπότητα, δια τούτο ειδοποιούμεν την εκλαμπρότητα σας και σας παρακινούμεν να προσπαθήσετε να είμεθα υπό την εύνοιαν και προστασίαν του μεγάλου τούτου κράτους».
Η προκήρυξη αυτή ελήφθη από τους προξένους στις 26 Μαρτίου 1821. Ο αγώνας για την απελευθέρωση του Ελληνικού ΄Εθνους είχε πλέον αρχίσει…
