Πώς κατάφερε να «κερδίσει» την ΕΕ ο Ερντογάν. Η εμμονή της Μέρκελ για «θετική ατζέντα», ο εγκλωβισμός της Ελλάδας στον διάλογο και οι διαρροές για το τηλεφώνημα Μπάιντεν, ώστε να μην επιβληθούν κυρώσεις κατά της Αγκυρας.
Συνεδριάζουν σήμερα με τηλεδιάσκεψη οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ, οι οποίοι θα καθορίσουν την ατζέντα των συζητήσεων της Συνόδου Κορυφής της 25ης-26ης Μαρτίου. Ένα από τα πολυαναμενόμενα θέματα είναι η Τουρκία και το κατά πόσο θα πρέπει να προταθούν κυρώσεις λόγω της συμπεριφοράς της κυρίως απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Διπλωματικές πηγές από τις Βρυξέλλες επιμένουν ότι το θέμα των κυρώσεων έχει κλείσει εδώ και καιρό καθώς, κατά την ηγεσία της ΕΕ, η Τουρκία δείχνει να έχει κάνει βήματα καλής θέλησης τις τελευταίες εβδομάδες.
Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχαν τριμερή τηλεδιάσκεψη με τον Τούρκο πρόεδρο, την οποία φρόντισαν να διαδώσουν σε όλα τα μεγάλα διεθνή δίκτυα με φωτογραφικό και οπτικό υλικό.
Πηγές από την Κομισιόν ανέφεραν στο Euro2day.gr ότι ο κ. Ερντογάν ζήτησε να έχει Τούρκους αξιωματούχους παρόντες στη Σύνοδο Κορυφής, όταν θα εξετάζεται το θέμα της χώρας του. Γνωρίζοντας βέβαια πολύ καλά ότι κάτι τέτοιο δεν γίνεται θεσμικά, αντιπρότεινε μια σύνοδο κορυφής ΕΕ-Τουρκίας. Οι πληροφορίες λένε ότι απέσπασε θετική απάντηση, ενώ έλαβε διαβεβαιώσεις ότι εάν συνεχίσει τους χαμηλούς, κατά την ΕΕ, τόνους, δεν υφίσταται θέμα κυρώσεων. Μεγάλος υποστηρικτής μιας τέτοιας συνόδου είναι η Γερμανίδα καγκελάριος, που σπρώχνει την πορτογαλική προεδρία να την πραγματοποιήσει στο τέλος Ιουνίου (εαν υπάρξει χαλάρωση των μέτρων και μπορεί να πραγματοποιηθεί δια ζώσης).
Μετά την τηλεδιάσκεψη, Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξέδωσαν ανακοίνωση λέγοντας ότι συζήτησαν με τον κ. Ερντογάν «τι ακολούθησε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των επικείμενων συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού, καθώς και την πορεία των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας».
Παράλληλα, «η πλευρά της ΕΕ υπογράμμισε τη σημασία της διαρκούς αποκλιμάκωσης και της περαιτέρω ενίσχυσης της οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ώστε να καταστεί δυνατή μια πιο θετική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας», έλεγε η ανακοίνωση.
Θέσαμε το ερώτημα σε υψηλά ιστάμενο παράγοντα της Κομισιόν, τι εννοεί η ανακοίνωση περί «διαρκούς αποκλιμάκωσης» αφού η Τουρκία πράττει ακριβώς το αντίθετο στα Ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό και η απάντηση ήταν η εξής:
«Τα μέτωπα που έχει ανοίξει η Τουρκία είναι πολλά. Προφανώς ο κ. Ερντογάν έχει επιλέξει την γραμμή του διαλόγου σε προσφυγικό, Συρία και την ευρύτερη περιοχή, ενώ έχει αφήσει έξω τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό».
«Προφανώς στην ΕΕ, σε αυτή τη χρονική στιγμή, υπερέχει το προσφυγικό, η Συρία και η γεωπολιτική στρατηγική της ευρύτερης περιοχής. Τις αξιώσεις της ελληνικής και της κυπριακής κυβέρνησης, η ΕΕ θέλει τα τις σπρώξει σε απευθείας διάλογο».
Το αξιοπερίεργο είναι ότι μια μέρα πριν την τηλεδιάσκεψη των τριών, διαρροές στο πρακτορείο Reuters, επικαλούμενο τέσσερις αξιωματούχους των Βρυξελλών, έκαναν λόγο για «πάγωμα των σχεδίων για επιβολή νέων κυρώσεων κατά ανώτερων στελεχών της κρατικής Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου (TPAO), εκτιμώντας ότι οι διπλωματικές προσπάθειες της Άγκυρας για ύφεση με τις Βρυξέλλες δίνουν αποτελέσματα.
Υπενθυμίζεται ότι τέτοιες κυρώσεις συμπεριλαμβάνονταν στη λίστα που εξετάστηκε στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, ως απάντηση στις «μη εγκεκριμένες ερευνητικές δραστηριότητες» της Τουρκίας για φυσικό αέριο στην ανατολική Μεσόγειο.
Φαίνεται πως η συζήτηση για την πιθανότητα αυτή κλείνει προτού καν ανοίξει. Σύμφωνα με τις διαρροές που επικαλείται το πρακτορείο, ο «εποικοδομητικός» τόνος του προέδρου της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα, η υποστήριξη μιας πιο συμβιβαστικής γραμμής προς την Άγκυρα από την καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και οι πρώτες, εδώ και 5 χρόνια, διερευνητικές επαφές μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας φαίνεται να έχουν αλλάξει μερικώς το κλίμα στις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας.
Με άλλα λόγια, η Τουρκία αντιλαμβάνεται και η ΕΕ αποδέχεται ότι το να δείχνει η Άγκυρα ότι βρίσκεται σε διάλογο και συναντήσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο είναι μια «θετική ατζέντα». Παρά το γεγονός ότι αυτά που ζητούνται από τη γείτονα χώρα, όπως αποστρατικοποίηση νησιών, συνομοσπονδία στην Κύπρο, εμπλοκή στο φυσικό αέριο κ.ά. είναι απαράδεκτα, προκλητικά και σε παράβαση του διεθνούς αλλά και ευρωπαϊκού δικαίου.
Αυτό όμως που πρέπει να προβληματίσει την Αθήνα και τη Λευκωσία είναι το γεγονός ότι το πρακτορείο Reuters, στο ίδιο τηλεγράφημα, έγραφε ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν φέρεται επίσης να έχει καλέσει τις Βρυξέλλες να μην προχωρήσουν σε κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Με τη δικαιολογία ότι είναι χώρα-μέλος του NATO και υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, και δείχνει τάσεις συμβιβασμού.
«Η εργασία για την ένταξη νέων Τούρκων αξιωματούχων στη λίστα των κυρώσεων έχει σταματήσει και δεν μιλούμε πλέον για οικονομικές κυρώσεις», ανέφερε διπλωμάτης της ΕΕ. Έτερος διπλωμάτης σημειώνει ότι η εργασία αυτή «στην πραγματικότητα δεν ξεκίνησε ποτέ» και «πλέον προκρίνεται η διπλωματική οδός». Αυτή την άποψη εξέφρασε προ μηνών στο Euro2day.gr υψηλά ιστάμενος αξιωματούχος της ΕΕ.
Πάντως εάν η πρωτοβουλία Μπάιντεν ευσταθεί, τότε όλοι οι «πανηγυρισμοί» που γίνονταν στην Αθήνα ότι με την εκλογή του ο κ. Μπάιντεν θα σκληρύνει τη στάση προς την Τουρκία γιατί «κατανοεί» τις ελληνικές θέσεις, ρίχνεται στις καλένδες.
Η Ελλάδα φαίνεται πως έχει αυτοεγκλωβιστεί στη δέσμευση για έναν αέναο διάλογο με την Τουρκία και δεν «μέτρησε» σωστά ότι αυτό είναι αρκετό για τις περισσότερες χώρες της ΕΕ, ώστε να κάνουν τα στραβά μάτια.
Η Τουρκία πάντως κινείται γρήγορα. Μετά την τηλεδιάσκεψη του κ. Ερντογάν με τους προέδρους της ΕΕ και της Κομισιόν, ήρθαν οι συναντήσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου με τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ και τον γενικό γραμματέα του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ. Η ιδέα Μέρκελ περί θετικής ατζέντας με την Τουρκία φαίνεται να προκρίνεται ενώ το καρότο της υπόθεσης αναμένεται να είναι το ότι η ΕΕ έχει μέτρα που μπορούν να παρθούν κατά της Τουρκίας, εάν υπάρξει μεταστροφή κλίματος.
Κάποιος βεβαίως μπορεί να διερωτηθεί για ποια θετική ατζέντα μιλάμε, καθώς οι προκλήσεις της Τουρκίας κατά της Ελλάδας και της Κύπρου υπήρξαν στο παρελθόν σταθερά και μεθοδικά κλιμακούμενες. Αυτό θα πρέπει λογικά να απαντήσουν οι ΥΠΕΞ Ελλάδας και Κύπρου κ.κ. Δενδιας και Χριστοδουλίδης σήμερα και οι κ.κ. Μητσοτάκης και Αναστασιάδης την Παρασκευή, εάν η Τουρκία καταφέρει να βγει αλώβητη από τη Σύνοδο Κορυφής της 25ης-26ης Μαρτίου.
Η ανακοίνωση σχετίζεται με τη διασύνδεση των ηλεκτρικών συστημάτων Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, για την οποία υπογράφηκε μνημόνιο κατανόησης στη Λευκωσία στις 8 Μαρτίου. Και μπορεί η νέα πρόκληση της Άγκυρας να είναι «άκυρη», η ΕΕ φαίνεται απλά να τη θεωρεί ως ακόμα έναν πονοκέφαλο στη μακρόσυρτη λίστα των διαφορών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
