Τη διαγραφή απαιτήσεων του Δημοσίου και των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, λόγω της απαλλαγής του οφειλέτη από τα χρέη σε περίπτωση πτώχευσης, προβλέπει υπουργική απόφαση που δημοσιεύθηκε σε εφαρμογή του νέου πτωχευτικού κώδικα. Η απαλλαγή αφορά τόσο τους ιδιώτες όσο και τα νομικά πρόσωπα και χορηγείται 36 μήνες από την κήρυξη της πτώχευσης από το δικαστήριο, αφού προηγουμένως ρευστοποιηθεί το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη. Ο νέος πτωχευτικός κώδικας και η δυνατότητα ενός φυσικού ή νομικού προσώπου να καταφύγει στην πτώχευση προκειμένου να απαλλαγεί από τα χρέη του ενεργοποιήθηκε στις αρχές του 2021. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε περιπτώσεις επιχειρήσεων ή ιδιωτών που έχουν κάνει αίτηση για πτώχευση με βάση το νέο καθεστώς, αλλά σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, η κορύφωση του κύματος της πανδημίας και τα αλυσιδωτά προβλήματα στην οικονομία θα οδηγήσουν σε αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους σημαντικό αριθμό φυσικών και νομικών προσώπων, οι οποίοι μπορούν να ζητήσουν την απαλλαγή τους από τα χρέη μέσω της πτώχευσης.
Οπως προβλέπει ο νέος πτωχευτικός κώδικας, σε πτώχευση κηρύσσεται ο οφειλέτης που βρίσκεται σε παύση πληρωμών, δηλαδή εφόσον αδυνατεί να εκπληρώσει τις ληξιπρόθεσμες χρηματικές υποχρεώσεις του κατά τρόπο γενικό και μόνιμο. Τεκμαίρεται ότι ο οφειλέτης βρίσκεται σε παύση πληρωμών όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, προς πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του για περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών και εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ. Η επιλεκτική εκπλήρωση ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων δεν αίρει την παύση πληρωμών, η οποία μπορεί να συνίσταται και στην αδυναμία εκπλήρωσης ακόμα και μιας σημαντικής ληξιπρόθεσμης οφειλής. O οφειλέτης μπορεί επίσης να επικαλεστεί «επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης» των υποχρεώσεών του και να ζητήσει να κηρυχθεί σε πτώχευση.
Η πτώχευση αποσκοπεί στη συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών του οφειλέτη με τη ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας του ή τμήματος αυτής. Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας που ανήκει στον οφειλέτη κατά την κήρυξη της πτώχευσης, οπουδήποτε και αν βρίσκεται. Αρμόδιο πτωχευτικό δικαστήριο είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου ο οφειλέτης έχει το κέντρο των κύριων συμφερόντων του, ή στην περίπτωση φυσικού προσώπου χωρίς εμπορική ιδιότητα, την κύρια κατοικία του, όπως αυτή προκύπτει από την τελευταία φορολογική δήλωση του οφειλέτη πριν από την κατάθεση αίτησης πτώχευσης. Με την απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση, το πτωχευτικό δικαστήριο διορίζει εισηγητή, δικαστή και σύνδικο της πτώχευσης και διατάσσει τη σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας.
Οταν ο οφειλέτης είναι φυσικό πρόσωπο από την κήρυξη της πτώχευσης μέχρι και την απαλλαγή του, στην πτωχευτική περιουσία ανήκει το μέρος του ετήσιου εισοδήματός του, αφαιρουμένων των φόρων και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης που υπερβαίνει το ποσό των ετήσιων ευλόγων δαπανών διαβίωσης ή το δωδεκαπλάσιο του ακατάσχετου, όποιο είναι υψηλότερο εκ των δύο.
Τα ετήσια εισοδήματα του οφειλέτη εξαιρούνται της πτωχευτικής περιουσίας ανεξαρτήτως ύψους, όταν, έπειτα από αίτησή του, το πτωχευτικό δικαστήριο διαπιστώσει ότι η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει την κύρια κατοικία του οφειλέτη ή και άλλα πάγια περιουσιακά του στοιχεία που υπερβαίνουν σε αξία το 10% των συνολικών του υποχρεώσεων και η ελάχιστη αξία τους δεν υπολείπεται των 100.000 ευρώ, με εξαίρεση όσων έχουν αποκτηθεί στη διάρκεια των 12 μηνών που προηγούνται της υποβολής της αίτησης πτώχευσης.
Δεν λαμβάνονται υπόψη για τη χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας
Ειδικά σε ό,τι αφορά τις οφειλές προς το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, όπως προβλέπει η υπουργική απόφαση, «οι οφειλές αυτές παύουν να βαρύνουν τον οφειλέτη, ο οποίος απαλλάσσεται από κάθε ευθύνη για την καταβολή τους». Οι οφειλές στις οποίες εκτείνεται η απαλλαγή:
- α. Δεν λαμβάνονται υπόψη για τη χορήγηση στον οφειλέτη αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής.
- β. Δεν υπόκεινται σε συμψηφισμό με απαιτήσεις του οφειλέτη έναντι του Δημοσίου.
- γ. Δεν λαμβάνονται υπόψη για την άσκηση ποινικής δίωξης για το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο.
- δ. Δεν επιβάλλονται από τη φορολογική διοίκηση εις βάρος του οφειλέτη μέτρα διασφάλισης καθώς και μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξή τους, με εξαίρεση την αναγγελία στην πτώχευση και την αναγκαστική εκτέλεση σε τυχόν ακίνητο επί του οποίου έχει εγγραφεί υποθήκη του Δημοσίου για τις εν λόγω οφειλές ή σε τυχόν περιουσιακό στοιχείο του οφειλέτη που αποκτήθηκε σε χρόνο πριν από την κήρυξη σε πτώχευση αλλά είχε αποκρυβεί στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας.
- ε. Δεν επιβάλλονται από τη φορολογική διοίκηση εις βάρος του οφειλέτη διοικητικά μέτρα λόγω μη καταβολής αυτών.
Αντίστοιχα ο e-ΕΦΚΑ προχωράει μέσω του κέντρου είσπραξης ασφαλιστικών οφειλών στον χαρακτηρισμό των οφειλών ως διαγραπτέων. Ο χαρακτηρισμός οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές μισθωτής απασχόλησης ως διαγραπτέες δεν επηρεάζει τα ασφαλιστικά δικαιώματα των μισθωτών, ενώ αντίθετα o χαρακτηρισμός οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές μη μισθωτής απασχόλησης ως διαγραπτέες συνεπάγεται την ακύρωση του χρόνου ασφάλισης και των ασφαλιστικών δικαιωμάτων των μη μισθωτών ασφαλισμένων. Για την απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη προς το Δημόσιο ή αντίστοιχα για τη διαγραφή των χρεών προς τον ΕΦΚΑ είναι να συντρέχουν οι συγκεκριμένες εκ του νόμου προϋποθέσεις περί απαλλαγής:
- α. Να έχει ολοκληρωθεί η ρευστοποίηση και διανομή της πτωχευτικής περιουσίας ή να έχει περατωθεί με άλλο τρόπο η πτώχευση (π.χ. με κήρυξη της παύσης εργασιών).
- β. Να μην υφίσταται περιουσιακό στοιχείο του οφειλέτη επί του οποίου να έχει εγγραφεί υποθήκη του Δημοσίου για τις οφειλές που εμπίπτουν στην απαλλαγή ή έχει ολοκληρωθεί η αναγκαστική εκτέλεση επ’ αυτού.
- γ. Να μην υφίσταται περιουσιακό στοιχείο του οφειλέτη που να είχε αποκτηθεί σε χρόνο πριν από την κήρυξη σε πτώχευση αλλά απεκρύβη στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας ή έχει ολοκληρωθεί η αναγκαστική εκτέλεση επ’ αυτού.
- δ. Για τις οφειλές που εμπίπτουν στην απαλλαγή δεν υπάρχουν άλλοι οφειλέτες ή ευθυνόμενα πρόσωπα πέραν του απαλλασσόμενου οφειλέτη.
