Γιώργος Παλαιτσάκης
Εκατομμύρια μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες και μισθωτοί εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα που επλήγησαν οικονομικά το 2020 από την επιδημία του κορονοϊού δικαιούνται φέτος απαλλαγή από τα τεκμήρια διαβίωσης, σύμφωνα με νομοθετικές ρυθμίσεις που κατατέθηκαν πρόσφατα στη Βουλή από την κυβέρνηση.
Για τους φορολογούμενους αυτούς, ως ετήσιο ατομικό και οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα θα λαμβάνεται υπόψη το δηλούμενο, έστω κι αν είναι χαμηλότερο από αυτό που προσδιορίζουν τα τεκμήρια διαβίωσης. Η εξέλιξη αυτή θα έχει πολλές πολύ περισσότερες θετικές οικονομικές συνέπειες για αρκετούς από τους δικαιούχους της συγκεκριμένης απαλλαγής.
Συγκεκριμένα, πολλοί πληττόμενοι οικονομικά από την επιδημία του κορονοϊού και απαλλασσόμενοι από τα τεκμήρια διαβίωσης φορολογούμενοι όχι μόνο δεν θα υποχρεωθούν να καταβάλουν υπέρογκα ποσά φόρων, βάσει των εξωπραγματικών τεκμαρτών εισοδημάτων που προσδιορίζουν τα τεκμήρια, αλλά θα καταστούν για πρώτη φορά δικαιούχοι κοινωνικών επιδομάτων και άλλων κρατικών παροχών, χορηγουμένων βάσει εισοδηματικών κριτηρίων.
Απώλειες
Οι φορολογούμενοι αυτοί, στη συντριπτική τους πλειονότητα, έχουν υποστεί σημαντικές εισοδηματικές απώλειες κατά τη διάρκεια του 2020 και τα πραγματικά φορολογητέα εισοδήματα που θα εμφανίσουν στις φετινές φορολογικές δηλώσεις θα είναι μειωμένα κατά πολύ σε σύγκριση με τα εισοδήματα που δήλωσαν πέρυσι για το 2019. Αν ληφθεί υπόψη και η απαλλαγή τους από τον προσδιορισμό των εισοδημάτων με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης, τότε στις φετινές δηλώσεις τα ετήσια οικογενειακά εισοδήματα των φορολογουμένων αυτών, με βάση τα οποία θα κριθεί εάν είναι δικαιούχοι κοινωνικών επιδομάτων και άλλων παροχών του κράτους, χορηγουμένων με εισοδηματικά κριτήρια, θα είναι τόσο χαμηλά ώστε πολλοί από αυτούς να καταστούν για πρώτη φορά δικαιούχοι αυτών των παροχών.
Υπολογίζεται ότι εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι, που θα θεωρηθούν πληττόμενοι οικονομικά από την επιδημία του κορονοϊού και μέχρι πέρυσι δεν ελάμβαναν κανένα κοινωνικό επίδομα επειδή τα πραγματικά ή τα τεκμαρτά ετήσια φορολογητέα εισοδήματά τους ήταν υψηλότερα από τα ανώτατα όρια ετήσιων εισοδημάτων μέχρι τα οποία αναγνωρίζεται το δικαίωμα είσπραξης των επιδομάτων αυτών και έτσι δεν πληρούσαν τα προβλεπόμενα εισοδηματικά κριτήρια, θα καταστούν ξαφνικά φέτος δικαιούχοι τέτοιων επιδομάτων. Κι αυτό θα συμβεί επειδή τα πραγματικά τους εισοδήματα μειώθηκαν σημαντικά το 2020, ενώ παράλληλα τα πολύ πιο υψηλά τεκμαρτά τους εισοδήματα δεν θα «μετρούν» λόγω απαλλαγής τους από τα τεκμήρια διαβίωσης, οπότε, με βάση τις φετινές φορολογικές τους δηλώσεις, θα φανούν ως έχοντες πολύ χαμηλά ετήσια εισοδήματα, κατώτερα από τα εισοδηματικά όρια που έχουν νομοθετηθεί για τη χορήγηση των επιδομάτων.
Ποιοι απαλλάσσονται
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τις νομοθετικές ρυθμίσεις που κατέθεσε πρόσφατα στη Βουλή το υπουργείο Οικονομικών, δικαιούχοι απαλλαγής από τη φορολόγηση με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης είναι οι εξής φορολογούμενοι:
* Οσοι ασκούν ατομικές εμπορικές και βιοτεχνικές επιχειρήσεις, ατομικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών και ελευθέρια επαγγέλματα και κατά τη διάρκεια του 2020 είτε αναγκάστηκαν από το κράτος να αναστείλουν τη λειτουργία των καταστημάτων ή των εγκαταστάσεων παραγωγής ή των γραφείων τους, στο πλαίσιο επιβολής μέτρων αντιμετώπισης της εξάπλωσης του κορονοϊού SARS-COV2, είτε θεωρούνται απλά «πληττόμενοι» οικονομικά από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της επιδημίας του κορονοϊού.
* Οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις και στους ελεύθερους επαγγελματίες των παραπάνω περιπτώσεων, εφόσον οι συμβάσεις εργασίας τους τέθηκαν σε αναστολή για οποιοδήποτε χρονικό κατά την διάρκεια του 2020.
* Οι εργαζόμενοι που εντάχθηκαν το 2020 στο πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, ανεξαρτήτως χρονικού διαστήματος.
* Οι ναυτικοί των οποίων η σύμβαση ναυτολόγησης ανεστάλη για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα μέσα στο 2020.
* Οι ιδιοκτήτες εκμισθούμενων ακινήτων που υποχρεώθηκαν από το κράτος να εισπράξουν ενοίκια μειωμένα και υπέβαλαν δηλώσεις COVID, οι οποίες έγιναν αποδεκτές από το σύστημα TAXISnet για έναν ή περισσότερους από τους μήνες της περιόδου Μαρτίου- Δεκεμβρίου 2020.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1
«Μικρότερη» δήλωση
Εγγαμος εργαζόμενος σε ιδιωτική επιχείρηση με δύο εξαρτώμενα ανήλικα τέκνα, με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα 36.000 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί σε μηνιαίο εισόδημα 3.000 ευρώ, και με τεκμαρτό εισόδημα βάσει τεκμηρίων διαβίωσης 32.000 ευρώ για το 2019 (λόγω διαμονής σε σπίτι 100 τ.μ. και κατοχής δύο μεγάλων Ι.Χ. αυτοκινήτων 2.200 και 2.300 κ.εκ.) δεν είχε δικαίωμα είσπραξης επιδόματος τέκνων από τον ΟΠΕΚΑ το 2020. Ο λόγος είναι ότι το ετήσιο εισόδημά του για το 2019 -τόσο το δηλωθέν όσο και το τεκμαρτό- ήταν υψηλότερο από το ανώτατο εισοδηματικό όριο καταβολής του επιδόματος αυτού στις οικογένειες με δύο εξαρτώμενα τέκνα, το οποίο ανέρχεται σε 30.000 ευρώ. Το 2020, λόγω αναστολής της λειτουργίας της επιχείρησης στην οποία εργάζεται, για έξι μήνες συνολικά, η σύμβαση εργασίας του ανεστάλη και λάμβανε, αντί των κανονικών μισθών του και των επιδομάτων εορτών και αδείας, αποζημιώσεις ειδικού σκοπού 534 ευρώ το μήνα. Ως εκ τούτου, το ετήσιο φορολογητέο εισόδημά του μειώθηκε το 2020 και περιορίστηκε στα 21.204 ευρώ (18.000 ευρώ εισόδημα για 6 μήνες + 534 ευρώ Χ 6 για τους υπόλοιπους 6 μήνες). Εξαιτίας της σημαντικής αυτής μείωσης του ετήσιου εισοδήματός του για το 2020 και της απαλλαγής του από τα τεκμήρια διαβίωσης, θα καταστεί φέτος, με βάση τη φορολογική δήλωση που θα υποβάλει για το 2020, δικαιούχος είσπραξης επιδομάτων τέκνων συνολικού ύψους 672 ευρώ σε ετήσια βάση ή 112 ευρώ σε διμηνιαία βάση ή 56 ευρώ σε μηνιαία βάση!
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2
Απενεργοποίηση φάκας
Εγγαμος μισθωτός εργαζόμενος σε ιδιωτική επιχείρηση, με σύζυγο μη εργαζόμενη, χωρίς τέκνα και με ετήσιο δηλωθέν εισόδημα 12.000 ευρώ διαμένει με ενοίκιο σε διαμέρισμα 80 τετραγωνικών μέτρων και διαθέτει κι ένα Ι.Χ. αυτοκίνητο 1.600 κυβικών εκατοστών παλαιότητας 5 ετών. Ο εργαζόμενος αυτός δεν είχε δικαίωμα είσπραξης επιδόματος ενοικίου το 2020, με βάση τη φορολογική δήλωση που υπέβαλε για το 2019, καθώς το όριο ετήσιου εισοδήματος μέχρι το οποίο εγκρίνεται η χορήγηση του επιδόματος αυτού σε έγγαμο χωρίς τέκνα είναι 10.500 ευρώ. Για τον φορολογούμενο αυτόν τα τεκμήρια διαβίωσης προσδιορίζουν τεκμαρτό εισόδημα 12.600 ευρώ, λίγο μεγαλύτερο από το δηλωθέν. Το 2020, λόγω αναστολής λειτουργίας της επιχείρησης στην οποία εργάζεται για 8 μήνες συνολικά, η σύμβαση εργασίας του ανεστάλη και λάμβανε, αντί των κανονικών μισθών του, αποζημιώσεις ειδικού σκοπού 534 ευρώ ανά μήνα. Ως εκ τούτου, το ετήσιο εισόδημά του μειώθηκε το 2020 και περιορίστηκε στα 10.272 ευρώ (534 ευρώ Χ 8 μήνες + 1.000 ευρώ Χ 6 μήνες μαζί με επιδόματα εορτών και αδείας). Εξαιτίας της μείωσης του ετήσιου εισοδήματός του για το 2020 κάτω από τα 10.500 ευρώ, αλλά και εξαιτίας της απαλλαγής του από τα τεκμήρια, τα οποία του «ανεβάζουν» το ετήσιο εισόδημα στα 12.600 ευρώ, θα καταστεί για πρώτη φορά φέτος, με βάση τη φορολογική δήλωση που θα υποβάλει, δικαιούχος είσπραξης επιδόματος ενοικίου 105 ευρώ σε μηνιαία βάση ή 1.260 ευρώ σε ετήσια βάση.
