Του Λεωνίδα Στεργίου
Εντός του 2021 λήγουν οι αναστολές δόσεων για δάνεια περίπου 4 δισ. ευρώ εκ των 27,6 δισ. ευρώ που εντάχθηκαν σε μορατόριουμ από την έναρξη της πανδημίας μέχρι τα τέλη του 2020. Από τα στοιχεία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών προκύπτει ότι από τις αναστολές που έχουν ήδη λήξει, σχεδόν 3,1 δισ. ευρώ θα αποτελέσουν μέρος της λεγόμενης νέας γενιάς κόκκινων δανείων.
Για τον περιορισμό των κόκκινων δανείων που θα προκύψουν από τα μορατόρια, οι τράπεζες έχουν εντάξει δάνεια ύψους 2,8 δισ. ευρώ σε προγράμματα σταδιακής επαναφοράς δόσης στα προ αναστολής επίπεδα. Πρόκειται για προγράμματα κατά τα οποία ο δανειολήπτης πληρώνει το 50% της δόσης για 12 έως 18 μήνες από τη λήξη της αναστολής, πριν επανέλθει στην κανονική δόση. Ταυτόχρονα, από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι οι τράπεζες έχουν ρυθμίσει συνολικά 28 δισ. ευρώ δάνεια, αλλά μόνο τα 11,4 δισ. αφορούν σε εξυπηρετούμενα δάνεια.
Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προβλέψει ότι τα νέα κόκκινα δάνεια της πανδημίας θα ανέλθουν σε περίπου 8-10 δισ. ευρώ, ενώ περίπου το 1/3 των δανείων που τελούν σε αναστολή πληρωμών κατατάσσεται στην κατηγορία δανείων που εμφανίζουν σημαντική αύξηση κινδύνου. Οι αναστολές πληρωμών, οι οποίες αποτελούσαν περίπου το 1/5 των συνολικών ενήμερων δανείων, αφορούσαν στην πλειονότητά τους (άνω του 50%) δάνεια προς επιχειρήσεις κυρίως πολύ μικρού, μικρού και μεσαίου μεγέθους. Οι κλάδοι τους οποίους αφορούσαν τα δάνεια σε αναστολή πληρωμών ήταν κυρίως αυτοί της εστίασης και παροχής καταλυμάτων, του εμπορίου, της μεταποίησης, των κατασκευών και υπηρεσιών ακίνητης περιουσίας και των μεταφορών.
Ειδικά προγράμματα
Η Εθνική Τράπεζα προσφέρει το πρόγραμμα ΕθνοΓέφυρα, το οποίο προβλέπει τη μείωση της μηνιαίας δόσης κατά 50% για 12 μήνες. Το υπόλοιπο μισό της δόσης επιμερίζεται μέχρι τη λήξη του δανείου. Δηλαδή, όσοι δανειολήπτες είχαν ενταχθεί στα μορατόρια, δηλαδή στην αναστολή δόσεων για εννέα μήνες και η περίοδος αυτή έληξε τέλη του 2020, τότε μπορούν να υπαχθούν στο ΕθνοΓέφυρα, πληρώνοντας μόνο τη μισή μηνιαία δόση μέχρι το τέλος του 2021. Η Τράπεζα υπολογίζει ότι από τα μορατόρια θα προκύψουν νέα κόκκινα δάνεια 300 εκατ. ευρώ. Από τη σημερινή κατάσταση που περιλαμβάνει δάνεια ύψους 3 δισ. ευρώ, για το 40% χρειάστηκε ένα είδος βοήθειας, το οποίο ήταν είτε μέσω σταδιακής επαναφοράς δόσης (600 εκατ. ευρώ) είτε μέσω ένταξης στη “Γέφυρα” 1 και 2 που έρχεται (άλλα 600 εκατ. ευρώ). Στο πρόγραμμα “Γέφυρα 1” (επιδότηση δόσεων για εννέα μήνες) είχαν ενταχθεί κυρίως στεγαστικά δάνεια ύψους 1,4 δισ. ευρώ, δηλαδή δάνεια με εξασφάλιση. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 40% των δανείων που είχαν ενταχθεί σε αναστολές δόσεων (πριν ενταχθούν σε πρόγραμμα επιδότησης). Το σύνολο των αναστολών της ΕΤΕ είχε ανέλθει σε 3,8 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόνο για δάνεια 2 εκατ. ευρώ δεν έχει λήξει η περίοδος της εννεάμηνης αναστολής.
Η Τράπεζα Πειραιώς, πέραν των παγίων προγραμμάτων ρύθμισης, προσφέρει για τα δάνεια των οποίων λήγει η αναστολή το εξής μεταβατικό σχήμα: Καταβολή της μισής δόσης για το σύνολο του 2021 και το 75% της δόσης για το πρώτο εξάμηνο του 2022. Έτσι, θα επανέλθουν στην αποπληρωμή του 100% της δόσης τους το δεύτερο εξάμηνο του 2022, με ισόχρονη επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου τους. Τα νέα κόκκινα δάνεια από τα μορατόρια υπολογίζονται από την Τράπεζα Πειραιώς γύρω στα 800 εκατ. ευρώ. Από ένα σύνολο δανείων σε αναστολή ύψους 5 δισ. ευρώ, τα 500 εκατ. βρίσκονται στη “Γέφυρα” 1, άλλα 1,2 δισ. βρίσκονται σε πρόγραμμα σταδιακής επαναφοράς με στόχο να μεταφερθούν στο πρόγραμμα “Γέφυρα” 2, ενώ για 200 εκατ. έχει εφαρμοστεί πρόγραμμα σταδιακής επαναφοράς.
Εξατομικευμένες λύσεις
Η Alpha Bank προσφέρει εξατομικευμένες βραχυπρόθεσμες λύσεις, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη ώστε να τον στηρίξει στη σταδιακή επαναφορά, ενώ διαθέτει το “Βρίσκουμε Λύσεις” που αποτελεί το πάγιο πρόγραμμα ρύθμισης οφειλών. Η Alpha Bank έχει λάβει προβλέψεις με βάση την εκτίμηση ότι το 18% των μαρατορίων συνολικού ύψους 5,5 δισ. ευρώ ενέχει υψηλό κίνδυνο να γίνει κόκκινο μέσα στο 2021. Για την Alpha Bank, έχουν ήδη λήξει οι εννεάμηνες αναστολές για τα 5,5 δισ. εκ των οποίων σε ποσοστό 63% έχει επανέλθει στην κανονική πληρωμή των δόσεων χωρίς πρόβλημα ή με βοήθεια. Το 10% βρίσκεται σε κάποιο πρόγραμμα επιδότησης (Γέφυρα) και για το υπόλοιπο 10% χρειάστηκε η Τράπεζα να προσφέρει πρόγραμμα σταδιακής επαναφοράς (550 εκατ. ευρώ).
Η Eurobank προσφέρει ένα πάγιο σύστημα ρύθμισης οφειλών για όλα τα είδη δανείων και αναφέρεται σε όλους τους δανειολήπτες. Υπό το σύνθημα “Είμαστε εδώ για να σας βοηθήσουμε”, η Τράπεζα δίνει τη δυνατότητα παροχής λύσεων. Ενδεικτικά, οι έτοιμες λύσεις στα στεγαστικά δάνεια περιλαμβάνουν μείωση δόσης για 18 ή 36 μήνες, αύξηση της διάρκειας του στεγαστικού δανείου, μείωση επιτοκίου και αύξηση διάρκειας. Για τις οφειλές από καταναλωτικά δάνεια και κάρτες, δίνεται η λύση της συγκέντρωσης των οφειλών σε ένα δάνειο με ή χωρίς εξασφάλιση. Στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων του 2020, η Eurobank υπολογίζει τα νέα κόκκινα δάνεια από τα μορατόρια σε περίπου 900-980 εκατ. ευρώ, λαμβάνοντας όμως υπόψη το χειρότερο σενάριο. Από συνολικά μορατόρια 4,9 δισ. ευρώ, εντός του 2020 έληξαν 3,3 δισ. ευρώ, μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2021 έληξαν 0,9 δισ. ευρώ ενώ μέχρι τέλος έτους αναμένονται άλλα 0,7 δισ. Το 20% εντάσσονται σε κάποιο πρόγραμμα επιδότησης (Γέφυρα 1 και 2) και ένα 5% έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα σταδιακής επαναφοράς δόσης που προσφέρει η Τράπεζα (250 εκατ. ευρώ).
Σημειώνεται ότι σε κάθε περίπτωση, ο δανειολήπτης που θέλει να ενταχθεί σε κάποιο είδος ρύθμισης ή σε πρόγραμμα σταδιακής επαναφοράς δόσης, θα πρέπει να επικοινωνήσει με την τράπεζά του και να υποβάλει σχετική αίτηση. Δεν υπάρχει αυτόματο πρόγραμμα σταδιακής επαναφοράς μετά τη λήξη των μορατορίων.
Μέτρα στήριξης
Πρόσθετα προγράμματα που ενεργοποιήθηκαν ή αναμένεται να ενεργοποιηθούν εντός του 2021 είναι:
α) Πρόγραμμα εγγυοδοσίας επενδύσεων, προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ, με διαχειριστή το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (EIF) και με σκοπό την παροχή εγγυήσεων (έως 80%) σε τραπεζικά δάνεια επενδυτικού σκοπού προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις,
β) Τρίτος κύκλος του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19, με προϋπολογισμό 220 εκατ. ευρώ και με σκοπό την παροχή εγγυήσεων τραπεζικών δανείων για κεφάλαιο κίνησης αποκλειστικά προς πολύ μικρές επιχειρήσεις,
γ) Επέκταση του προγράμματος “Γέφυρα” για επιχειρηματικά δάνεια με σκοπό την κρατική επιδότηση τόκων και κεφαλαίου τραπεζικών δανείων προς επιχειρήσεις προϋπολογισμού 300 εκατ. ευρώ.
