Ποτέ ώς τώρα δεν έχει συμβεί τόσο πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κίνας, να κινηθούν με αποφασιστικότητα την ίδια στιγμή για να περιορίσουν την ισχύ μιας μεμονωμένης βιομηχανίας. Η Κίνα επέβαλε προ ημερών πρόστιμο ύψους 2,8 δισ. δολαρίων στον κινεζικό κολοσσό του Ιντερνετ, την Alibaba, την οποία κατηγόρησε για μονοπωλιακή συμπεριφορά. Παράλληλα έδωσε εντολή σε θυγατρική του ίδιου ομίλου να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση και προειδοποίησε τις υπόλοιπες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας να συμμορφωθούν με τους κανόνες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να παρουσιάσει κανονισμούς που επιβάλλουν περιορισμούς σε όσες τεχνολογίες ενισχύονται από την τεχνητή νοημοσύνη. Και στις ΗΠΑ η κυβέρνηση Μπάιντεν στελεχώνει επιτροπές κατά των μονοπωλίων που θα αναλάβουν να ασχοληθούν συγκεκριμένα με τις Amazon, Facebook και Google.
Σε όλον τον κόσμο, οι κυβερνήσεις κινούνται ταυτοχρόνως για να περιορίσουν την ισχύ των εταιρειών τεχνολογίας με τη διαδικασία του κατεπείγοντος και σε τέτοια κλίμακα που δεν έχει γνωρίσει ποτέ κανένας άλλος κλάδος ώς τώρα. Τα κίνητρά τους διαφέρουν. Στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη επικρατεί ανησυχία πως οι τεχνολογικοί κολοσσοί εξαφανίζουν κάθε ανταγωνισμό, διαχέουν παραπληροφόρηση και εκθέτουν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Στη Ρωσία και σε άλλες χώρες, το ζητούμενο είναι να φιμωθούν τα κινήματα διαμαρτυρίας και να ενισχυθεί ο πολιτικός έλεγχος επί της οικονομίας, στην Κίνα είναι ένας συνδυασμός των μεν και των δε. Χώρες και επιχειρήσεις βρίσκονται εδώ και χρόνια σε μια σχέση ανταγωνισμού διεκδικώντας την κυριαρχία. Τώρα, όμως, οι τελευταίες αυτές κινήσεις των κυβερνήσεων ανά τον κόσμο έχουν φέρει τον κλάδο σε σημείο καμπής, από το οποίο θα προκύψει το πώς θα λειτουργεί εφεξής το Ιντερνετ σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ θα αλλάξει τη ροή των ψηφιακών δεδομένων. Η Αυστραλία ψήφισε νόμο με τον οποίο υποχρεώνει τις Google και Facebook να καταβάλλουν ποσοστά σε εκδοτικούς οίκους για το περιεχόμενο που δημοσιεύουν. Η Βρετανία στελεχώνει τώρα τη δική της εξειδικευμένη ρυθμιστική αρχή που θα αστυνομεύει τον συγκεκριμένα κλάδο. Η Ινδία διευρύνει τις εξουσίες των Αρχών σε ό,τι αφορά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Ρωσία εξαφάνισε σχεδόν το Τwitter και τέλος η Βιρμανία και η Καμπότζη επέβαλαν αυστηρούς περιορισμούς στο Ιντερνετ. Η Κίνα έθεσε πέρυσι αυστηρότερους κανόνες στις ψηφιακές τράπεζες και ενίσχυσε τη νομοθεσία κατά της μονοπωλιακής συμπεριφοράς. Φέτος, όμως, άρχισε να επιβάλλει αυστηρούς κανόνες σε εταιρείες όπως οι Alibaba, Tencent και ByteDance. «Δεν έχει προηγούμενο αυτός ο αγώνας που γίνεται παράλληλα σε παγκόσμιο επίπεδο», επισημαίνει ο Ντάνιελ Κρέιν, καθηγητής Νομικής και ειδικός επί θεμάτων μονοπωλίων στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Στις ΗΠΑ τον 19ο αιώνα υπήρξαν κινήσεις με σκοπό τη διάσπαση των καρτέλ και των μονοπωλίων που είχαν σχηματισθεί στον τομέα του χάλυβα, του πετρελαίου και των σιδηροδρόμων αλλά ήταν πολύ πιο περιορισμένες, όπως, άλλωστε, και οι ρυθμίσεις που επιβλήθηκαν μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Οπως τονίζει ο κ. Κρέιν, το θεμελιώδες ερώτημα τώρα που τίθεται σε παγκόσμιο επίπεδο είναι «νιώθουμε άνετα όταν έχουν τόση ισχύ εταιρείες όπως η Google;». Σε όλες αυτές τις αντιπαραθέσεις διακυβεύεται η εξουσία. Οι 10 μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας έχουν εξελιχθεί σε κλειδοκράτορες του εμπορίου, της χρηματοδότησης, της ψυχαγωγίας και των επικοινωνιών και έχουν άθροισμα κεφαλαιοποίησης άνω των 10 τρισ. δολαρίων. Αν το μεταφράσουμε σε όρους ΑΕΠ, αποτελούν την τρίτη σε μέγεθος οικονομία στον κόσμο. Και όμως, οι κυβερνήσεις ναι μεν συμφωνούν πως έχει επεκταθεί υπερβολικά η ισχύς των τεχνολογικών κολοσσών, αλλά δεν έχουν συντονίσει τις πολιτικές τους για την αντιμετώπισή τους. Οσες εφάρμοσαν, σε ορισμένες περιπτώσεις συγκρούονταν μεταξύ τους και δημιούργησαν γεωπολιτικές εντάσεις.
Τον περασμένο μήνα η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει δασμούς σε όσες χώρες θεσπίσουν πρόσθετους φόρους για τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας. Το συμπέρασμα σύμφωνα με πολλούς ερευνητές είναι πως ενδέχεται να μην επιβιώσει το Ιντερνετ τουλάχιστον όπως σχεδιάστηκε σε αρχική φάση, ως ένας ψηφιακός χώρος χωρίς σύνορα στον οποίο εκτίθενται ελεύθερα όλες οι ιδέες. Το αποτέλεσμα είναι ένα μωσαϊκό από διαφορετικούς κανόνες που αναλόγως με το πού βρίσκεται ο χρήστης θα έχει και διαφορετική πρόσβαση στο Ιντερνετ και στο περιεχόμενό του, διαφορετική προστασία των προσωπικών του δεδομένων και διαφορετικές ελευθερίες.
Στο μεταξύ, οι τεχνολογικοί κολοσσοί αντεπιτίθενται. Στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. έχουν δαπανήσει εκατομμύρια σε ομάδες πίεσης που προωθούν τα συμφέροντά τους. Ορισμένες από τις τεχνολογικές εταιρείες έχουν μάλιστα αντιληφθεί την κλίμακα της δύναμης που έχουν αποκτήσει και κατά καιρούς έχουν ταχθεί υπέρ της θέσπισης ρυθμίσεων, ενώ παράλληλα προειδοποιούν για τις επιπτώσεις ενός κατακερματισμένου Ιντερνετ. Σχολιάζοντας σχετικά ο Νικ Κλεγκ, αντιπρόεδρος πολιτικής και επικοινωνιών του Facebook, τόνισε πως «οι αποφάσεις που θα λάβουν οι κυβερνήσεις στο μέλλον θα έχουν βαθύτατο αντίκτυπο στο Ιντερνετ, στις διεθνείς συμμαχίες και στην παγκόσμια οικονομία».
