Της Ελευθερίας Κούρταλη
Οι δημοσιονομικοί κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν τεθεί σε αναστολή για το 2020 και το 2021 για να επιτρέψουν στα κράτη μέλη να στηρίξουν τις οικονομίες τους και είναι απίθανο να αποκατασταθούν πριν από το 2023, σύμφωνα με την Barclays. Ακόμη και στη Γερμανία, όπου η δημοσιονομική πειθαρχία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της οικονομικής πολιτικής, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα μίνι προϋπολογισμό αξίας 60 δισ. ευρώ για το 2021, αυξάνοντας το επιπλέον χρέος που είχε εγγραφεί για το τρέχον έτος στο ρεκόρ των 240 δισ. ευρώ ή περίπου 7% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η “επόμενη ημέρα”, και η επιστροφή στη… δημοσιονομική κανονικότητα της Ε.Ε θα βρει πολλές χώρες σε πολύ δύσκολη θέση, με πρώτη την Ελλάδα.
Κατά την άποψη της βρετανικής τράπεζας, η επέκταση της γενικής ρήτρας διαφυγής έως το 2022 αποτελεί μονόδρομο, τόσο διαδικαστικά όσο και πολιτικά, και είναι πιθανό να ανακοινωθεί μετά την ανακοίνωση των νέων οικονομικών προβλέψεων της Κομισιόν τον Μάιο. Ωστόσο, πρόκειται για μια προσωρινή λύση, καθώς τα επίπεδα χρέους και ελλειμμάτων των κρατών μελών μετά την πανδημία θα εκθέσουν όλους τους περιορισμούς της δημοσιονομικής αρχιτεκτονικής της ΕΕ και θα απαιτήσουν μια πλήρη επανεξέταση της τρέχουσας δέσμης κανόνων.
Τα προκαταρκτικά δημοσιονομικά μεγέθη για το 2020 και οι επίσημες προβλέψεις για το 2021 θα κοινοποιηθούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από το τέλος Απριλίου, με την Barclays να εκτιμά ότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αυξήθηκε πολύ πάνω από το 3% του ΑΕΠ σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ, με μέσο όρο το 7,8% του ΑΕΠ για την ευρωζώνη. Αναμένει μόνο μια μικρή πτώση στο 7,7% του ΑΕΠ το 2021, με τις περισσότερες χώρες να βρίσκονται πολύ πάνω από το όριο του 3%, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Κομισιόν.
Αυτό σημαίνει ότι η δημοσιονομική στήριξη είναι πιθανό να παραμείνει ισχυρή φέτος παρά τη μεγάλη κυκλική βελτίωση. Κατά την Barclays, το 2021, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα της ευρωζώνης θα είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των ελλειμμάτων των κρατών μελών. Για πρώτη φορά, η ΕΕ θα αντιμετωπίσει ένα επιπλέον έλλειμμα που προκύπτει από τα κονδύλια της ΕΕ στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, τα οποία θα εκταμιευθούν μέσω προχρηματοδότησης (RRF), η οποία θα φθάσει στα 40 δισ. ευρώ. Θα περιλαμβάνουν επίσης τα άλλα τμήματα πόρων του Ταμείου (ReactEU και τα άλλα συμπληρωματικά κεφάλαια του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, MFF).
Συνεπώς, ενώ η Barclays θεωρεί ότι η επέκταση της γενικής ρήτρας διαφυγής έως το 2022 είναι ο κατάλληλος δρόμος για την Ε.Ε, αυτό είναι πιθανό να είναι μόνο η πρώτη στάση σε ένα μακρύ ταξίδι. Μετά το 2022, η επανεισαγωγή των δημοσιονομικών κανόνων θα απαιτήσει απότομες προσπάθειες δημοσιονομικής σύσφιξης από σχεδόν όλα τα κράτη μέλη.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της βρετανικής τράπεζας η σωρευτική προσαρμογή χρέους στην οποία θα πρέπει να προχωρήσει η Ελλάδα το 2023-2024 όταν και ενεργοποιηθούν και πάλι οι δημοσιονομικοί κανόνες της Ε.Ε θα είναι η μεγαλύτερη στην περιοχή (13%). Την Ελλάδα ακολουθούν οι Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Βέλγιο και Κύπρος. https://e295c07e0986b033daaf35811c2f6f52.safeframe.googlesyndication.com/safeframe/1-0-38/html/container.html
Πέραν αυτού, ορισμένες πτυχές της τρέχουσας δέσμης δημοσιονομικών κανόνων είναι ήδη προβληματικές (π.χ. προ-κυκλικότητα, πολυπλοκότητα, έλλειψη κεντρικής δημοσιονομικής ικανότητας κ.α) και αυτές θα εξεταστούν όλο και περισσότερο δεδομένης της επιδείνωσης των δημόσιων οικονομικών. Η επέκταση της γενικής ρήτρας διαφυγής στο 2022, τουλάχιστον προσωρινά, θα απαλλάξει τα κράτη μέλη από ορισμένες πολιτικές πιέσεις, καθώς και θα τους αγοράσει λίγο χρόνο για να συμφωνήσουν σε ένα μεταρρυθμισμένο σύστημα κανόνων, ωστόσο η επόμενη ημέρα θα τις βρει σε πολύ δύσκολη θέση.
