ΑΠΟΦΑΣΗ
Stetsov κατά Ουκρανίας της 11.05.2021 (αριθ. προσφ. 5170/15)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Απαγόρευση εξόδου από τη χώρα λόγω χρεών. Περιοδική δυνατότητα επανεξέτασης της απαγόρευσης. Ελευθερία μετακίνησης.
Με δικαστική απόφαση επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα απαγόρευση εξόδου από τη χώρα λόγω οφειλών. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία κατά τον κρίσιμο χρόνο, η εν λόγω απαγόρευση δεν μπορούσε να αρθεί μέχρι να εξοφληθεί πλήρως το χρέος. Η απαγόρευση έτσι διήρκεσε τουλάχιστον τέσσερα χρόνια.
Όσον αφορά τους περιορισμούς που επιβάλλονται λόγω ανεξόφλητων χρεών, το Δικαστήριο τόνισε ότι τα εν λόγω μέτρα θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν μόνο εάν επιδίωκαν τον σκοπό της διασφάλισης της είσπραξης των εν λόγω χρεών. Κατά συνέπεια, οι αρχές δεν μπορούσαν να παρατείνουν τους περιορισμούς για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς περιοδική επανεξέτασή τους.
Εν προκειμένω, το Δικαστήριο έκρινε ότι ο προσφεύγων είχε υποβληθεί σε μέτρα τα οποία δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένα και δεν θα μπορούσαν αυτά να επανεξεταστούν μέχρι την αυστηρή προθεσμία της πλήρους εξόφλησης. Οι ουκρανικές αρχές δεν είχαν ως εκ τούτου τηρήσει την υποχρέωση διασφάλισης ότι οποιαδήποτε παρέμβαση στο δικαίωμα ενός ατόμου να εγκαταλείψει τη χώρα του ήταν δικαιολογημένη και αναλογική έναντι των περιστάσεων, και της διάρκειας της παρέμβασης.
Ωστόσο, το Δικαστήριο επισήμανε τη μεταρρύθμιση στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας το 2017 και 2018, η οποία επέτρεπε στους οφειλέτες να ασκήσουν διαδικασίες για την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών. Ωστόσο, αυτή η μεταρρύθμιση είχε τεθεί σε ισχύ μετά τα γεγονότα που οδήγησαν στην προσφυγή του συγκεκριμένου προσφεύγοντος.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερία ηθική βλάβη μετακίνησης (άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ) και επιδίκασε ποσό 1850 ευρώ για και έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων Oleg Nikolayevich Stetsov είναι ουκρανός υπήκοος που γεννήθηκε το 1969 και ζει στο Dergachi.
Το 2008 ο προσφεύγων είχε υπογράψει ως εγγυητής σε σύμβαση δανείου μεταξύ τράπεζας και εμπορικής εταιρείας. Σε μεταγενέστερη ημερομηνία, μετά την αποτυχία της εταιρείας να επιστρέψει το δάνειο, η τράπεζα άσκησε αγωγή κατά του προσφεύγοντος εγγυητή με σκοπό την καταβολή του υπολειπόμενου χρέους και για την επιβολή κυρώσεων σχετικά με εκπρόθεσμη εξόφληση. Το 2014 το εθνικό δικαστήριο έκανε δεκτή την αγωγή της τράπεζας. Την ίδια χρονιά επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα απαγόρευση εξόδου από τη χώρα έως ότου εξοφλήσει πλήρως το χρέος. Η τελευταία απαγόρευση επικυρώθηκε από το Εφετείο του Κιέβου.
Στη συνέχεια, ο προσφεύγων υπέβαλε πολλά αιτήματα για άρση της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα, αλλά απορρίφθηκαν όλα με το επιχείρημα ότι η απαγόρευση μπορούσε να αρθεί μόνο όταν το χρέος εξοφληθεί πλήρως.
Βασιζόμενος στο άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου (ελεύθερη κυκλοφορία) της Σύμβασης, ο προσφεύγων παραπονέθηκε για παραβίαση της ελεύθερης μετακίνησής του και του δικαιώματός του να εγκαταλείψει τη χώρα.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου (ελευθερία μετακίνησης)
Το ΕΔΔΑ σημείωσε ότι είχε επιβληθεί στον προσφεύγοντα απαγόρευση εξόδου από τη χώρα για τουλάχιστον τέσσερα (4) χρόνια. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι αυτή η απαγόρευση η οποία θίγει το δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησής του ισοδυναμούσε με παρέμβαση με τους σκοπούς του άρθρου 2 του 4ου Πρωτοκόλλου. Τέτοιες παρεμβάσεις προβλέπονται από το εσωτερικό δίκαιο (άρθρο 6 του Νόμου του 2008 για τη διαδικασία εισόδου και εξόδου από την ουκρανική επικράτεια αναφορικά με Ουκρανούς υπηκόους) και επιδίωκε νόμιμο σκοπό (προστασία των δικαιωμάτων τρίτων).
Όσον αφορά την αναλογικότητα της παρέμβασης, το Δικαστήριο επανέλαβε ότι ακόμη και όταν ένα μέτρο περιορισμού της ελεύθερης μετακίνησης ενός ατόμου ήταν αρχικά δικαιολογημένο, θα μπορούσε να καταστεί δυσανάλογο εάν αυτό παραταθεί αυτόματα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Όσον αφορά ειδικότερα τους περιορισμούς που επιβάλλονται για λόγους ανεξόφλητων χρεών, το Δικαστήριο επισήμανε ότι τέτοια μέτρα δικαιολογούνται μόνο εάν επιδιώκουν τον σκοπό της διασφάλισης της αποπληρωμής των εν λόγω χρεών. Κατά συνέπεια, οι αρχές δεν μπορούσαν να παρατείνουν τους περιορισμούς για μεγάλες χρονικές περιόδους χωρίς περιοδική επανεξέτασή τους.
Το Δικαστήριο θεώρησε, υπό το πρίσμα της αρχής της αναλογικότητας, ότι πέραν της δυσκολίας καθορισμού και της υπαγωγής του ευρύ περιθωρίου σε υποκειμενικά κριτήρια, η πρόθεση του οφειλέτη σε περιπτώσεις μη εξόφλησης του χρέους δεν θα μπορούσε να είναι ο μόνος λόγος που να δικαιολογεί τον επίμαχο περιορισμό όταν αυτός συνεχίζονταν πέρα από μια σύντομη αρχική χρονική περίοδο. Πράγματι, το αρμόδιο δικαστήριο όφειλε να είναι σε θέση να εξηγήσει πώς η ταξιδιωτική απαγόρευση μπορούσε να βοηθήσει στην εξόφληση του χρέους, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση του προσφεύγοντος και τυχόν άλλες ειδικές περιστάσεις της υπόθεσης.
Στην περίπτωση του προσφεύγοντος, σύμφωνα με τις εθνικές αρχές οι οποίες είχαν ξεκινήσει και εξουσιοδοτήσει το εν λόγω μέτρο, ούτε το δικαστήριο ούτε ο δικαστικός επιμελητής ήταν αρμόδιοι για την άρση της απαγόρευσης ή να επανεξετάσουν τη σκοπιμότητα και την αποτελεσματικότητά του. Από την εθνική νομοθεσία εκείνη τη στιγμή και από τη θέση που έλαβαν οι εθνικές αρχές προέκυπτε ότι η επιβολή της απαγόρευσης, θα μπορούσε να αρθεί μόνο όταν το χρέος είχε αποπληρωθεί και εξοφληθεί πλήρως από τον προσφεύγοντα. Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, τέτοιες διατάξεις ήταν αντίθετες με το άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης.
Ωστόσο, το Δικαστήριο επισήμανε τη μεταρρύθμιση στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας το 2017 και 2018 (άρθρο 441 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας), που επέτρεψε στους οφειλέτες να κινήσουν διαδικασίες για την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών. Ωστόσο, η μεταρρύθμιση είχε τεθεί σε ισχύ μετά τα γεγονότα που είχαν προκύψει στη παρούσα υπόθεση.
Λαμβάνοντας υπόψη τις σκέψεις αυτές, το Δικαστήριο έκρινε ότι επιβλήθηκαν στον προσφεύγοντα μέτρα τα οποία δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένα και δεν θα μπορούσαν να επανεξεταστούν μέχρι την ημερομηνία της πλήρους εξόφλησης του χρέους. Συνεπώς, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ουκρανικές αρχές δεν τήρησαν την υποχρέωσή τους σύμφωνα με το άρθρο 2 του 4ου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ αναφορικά με την εγγύηση ότι οποιαδήποτε παρέμβαση στο δικαίωμα ενός ατόμου να εγκαταλείπει τη χώρα του ήταν δικαιολογημένη και αναλογική σε σχέση με τις περιστάσεις, κατά την επιβολή της και κατά τη διάρκειά της.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος του προσφεύγοντος στην ελεύθερη μετακίνηση.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ουκρανία έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 1.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 850 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
