Κωνσταντίνος Δημ. Γραβιάς
Πτυχιούχος Οικον. Παν/μίου Πειραιά
Λογιστής – φοροτεχνικός
Για το θέμα της ιδιοχρησιμοποίησης των ακινήτων των ατομικών επιχειρήσεων και ειδικότερα των νομικών προσώπων μετά την εφαρμογή του νέου κώδικα φορολογίας εισοδήματος (ν. 4172/2013), αλλά μέχρι και σήμερα έχει χυθεί πολύ μελάνι. Αναλύσεις, απόψεις, αρθρογραφία, εγκύκλιοι, θέσεις της Διοίκησης και άλλα πολλά. Χάθηκαν και εξακολουθούν να χάνονται ακόμη αμέτρητες εργατοώρες για ένα ζήτημα που, για τη φορολογική Διοίκηση —όπως αναγράφεται στις ίδιες τις εγκυκλίους της— είναι αδιάφορο φορολογικά (σ.σ. για τα νομικά πρόσωπα). Αξίζει εδώ να σημειώσουμε, για ιστορικούς και μόνο λόγους, πως είχε αντιμετωπιστεί το θέμα της ιδιόχρησης των ακινήτων το έτος 1958: Όταν το έτος 1958 στα πράγματα κυριαρχούσε η απλή λογική).
→ covid-19 και ιδιόχρηση
Λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού που ενέσκηψε και στη χώρα μας, χιλιάδες επιχειρήσεις έκλεισαν με κρατική εντολή ή κατατάχθηκαν στις λεγόμενες πληττόμενες επιχειρήσεις. Στη χρονιά που πέρασε οι τζίροι των επιχειρήσεων κυρίως του επισιτισμού και του τουρισμού κατακρημνίστηκαν με αποτέλεσμα να καταγράφονται μεγάλες ζημιές για το έτος 2020. Ένα από τα προβλήματα —με φορολογικές προεκτάσεις— που θα αντιμετωπίσουν οι ατομικές επιχειρήσεις κατά την εκκαθάριση της φετινής δήλωσης είναι αυτό του εισοδήματος λόγω ιδιοχρησιμοποίησης των ακινήτων τους.
→ Οι ισχύουσες διατάξεις
Ας θυμηθούμε όμως όσα ορίζουν οι διατάξεις του ν. 4172/2013:
Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 39 του ν. 4172/2013, το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ότι συνίσταται στο τρία τοις εκατό (3%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Ταυτόχρονα, η ιδιοχρησιμοποίηση αναγνωρίζεται και ως δαπάνη για τις ατομικές επιχειρήσεις.
Συνεπώς, στις ατομικές επιχειρήσεις φορολογείται το εισόδημα από την ιδιοχρησιμοποίηση για το φυσικό πρόσωπο/επιχειρηματία και συνάμα εκπίπτει ως δαπάνη από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί πως το όλο θέμα της ιδιόχρησης και της επιβάρυνσης ή όχι για την επιχείρηση (σ.σ. στις ατομικές επιχειρήσεις) βρίσκεται σε συνάρτηση με το φορολογικό συντελεστή με τον οποίο τελικά φορολογούνται τα καθαρά κέρδη της ατομικής επιχείρηση (βλ. τους συντελεστές στο άρθρο 15 του ν. 4172/2013).
Φέτος όμως, λόγω της ζημιογόνου χρήσης της συντριπτικής πλειονότητας των ατομικών επιχειρήσεων (ειδικά όπως αναφέραμε στον τομέα του επισιτισμού, τουρισμού, κ..ά) το έξοδο της ιδιόχρησης δε θα έχει κάποιο ουσιαστικό αντίκρυσμα (σ.σ. απλώς θα μεγαλώσει η ζημία), ενώ το τεκμαρτό εισόδημα θα φορολογηθεί κανονικά και μάλιστα με φορολογικό συντελεστή, σε κάθε περίπτωση, ανώτερο από τον εισαγωγικό φορολογικό συντελεστή (9%).
→ Παράδειγμα
Έστω επιχείρηση (ξενώνας- ατομική επιχείρηση) που παρέμεινε κλειστή με κρατική εντολή για πολλούς μήνες μέσα στο έτος 2020 και που τελικά παρουσίασε ζημιές στη χρήση αυτή. Το 3% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου που ιδιοχρησιμοποιεί για τις ανάγκες της ανέρχεται στις 9.000. Αυτό το τεκμαρτό ετήσιο εισόδημα θα φορολογηθεί ως εισόδημα από ακίνητη περιουσία και εν προκειμένω με συντελεστή 15% (σ.σ. βλ. παρ. 4 του άρθρου 40 του ν. 4172/2013).
Τελικά, η φορολογική επιβάρυνση εξ αυτού του λόγου ανέρχεται σε 1.282,50 ευρώ. Για ακίνητα με μεγαλύτερη αντικειμενική αξία η επιβάρυνση είναι ακόμη μεγαλύτερη, γεγονός που δεν μπορεί να μείνει ασχολίαστο.
Ουσιαστικά, ενώ οι επιχειρηματίες προσπαθούν να βρουν το βηματισμό τους μέσα σε ένα τοξικό περιβάλλον λόγω της πανδημίας, θα κληθούν να πληρώσουν μεγάλα ποσά φόρου λόγω της ιδιόχρησης των ακινήτων, καίτοι οι επιχειρήσεις τους ήταν κλειστές για μήνες με κρατική εντολή.
→ Πρόταση
Κατά την άποψή μας, η ηγεσία του υπ. Οικονομικών πρέπει να δει με προσοχή το εν λόγω ζήτημα και να δώσει λύση έστω και την ύστατη στιγμή, ώστε να μην επιβαρυνθούν χιλιάδες ατομικές επιχειρήσεις με μεγάλα ποσά φόρου λόγω της ιδιόχρησης. Περαιτέρω, σε επόμενο στάδιο πρέπει να επανεξεταστεί γενικότερα το θέμα της ιδιόχρησης στις επιχειρήσεις (και στις ατομικές και στα λοιπά νομικά πρόσωπα) ώστε να απαλλαγούμε από τα βαρίδια του παρελθόντος που τα σέρνουμε εδώ και τόσα χρόνια.
