Αναλυτικός οδηγός για την εξαγορά πλασματικών ετών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα – Ποιοι μπορούν να κάνουν χρήση – Ποσό κοστίζει
Με «διαβατήριο» την εξαγορά ή την αναγνώριση πλασματικών ετών χιλιάδες ασφαλισμένοι σε Δημόσιο και ιδιωτικό τομέα μπορούν να βγουν στη σύνταξη έως και 9 χρόνια νωρίτερα από τα 67.
Οι ασφαλισμένοι μπορούν να επιλέξουν τι είδους πλασματικά χρόνια θα αναγνωρίσουν ή θα εξαγοράσουν, όπως για παράδειγμα χρόνος για τα τέκνα, τις σπουδές, τα κενά ασφάλισης αλλά και τη στρατιωτική θητεία των ανδρών.
Με τον τρόπο αυτό συμπληρώνουν ευκολότερα τους όρους συνταξιοδότησης και αποφεύγουν τον εγκλωβισμό στην αγορά εργασίας μέχρι τα 67.
Οι κατηγορίες των πλασματικών ετών ασφάλισης
| Κατηγορία | Χρόνος | Παρατηρήσεις |
|---|---|---|
| Στρατιωτική θητεία | Όλος ο χρόνος υπηρεσίας | εξαγορά |
| Γονική άδεια ανατροφής | Όλος ο χρόνος άδειας | εξαγορά |
| Επιδότηση ασθένειας | Ως 300 ημέρες | χωρίς εξαγορά μόνο ασφαλισμένοι ιδιωτικού τομέα |
| Τακτική ανεργία ΟΑΕΔ | Ως 300 ημέρες | χωρίς εξαγορά μόνο ασφαλισμένοι ιδιωτικού τομέα |
| Εκπαιδευτική άδεια άνευ αποδοχών | Ως 2 έτη | εξαγορά |
| Χρόνος σπουδών | Πρόγραμμα σπουδών σχολής | εξαγορά |
| Κενά Διαστήματα Ανεργίας | Όλος ο χρόνος | εξαγορά μόνο ασφαλισμένοι ιδιωτικού τομέα |
| Χρόνος κύησης και Λοχείας | Όλος ο χρόνος | χωρίς εξαγορά |
| Χρόνος Απεργίας | Όλος ο χρόνος | εξαγορά |
| Πλασματικός χρόνος τέκνων | Μέχρι 5 έτη 1ο παιδί ►1 2ο παιδί ►2 3ο παιδί ►2 | εξαγορά |
| Χρόνος μαθητείας | Μέχρι 2 έτη | εξαγορά |
| Χρόνος έναρξης πριν την εγγραφή στον ΟΑΕΕ | Μέχρι 5 έτη | εξαγορά |
Μεγάλες κερδισμένες είναι οι μητέρες καθώς – υπό προϋποθέσεις – μπορούν να ανοίξουν την πόρτα εξόδου έως 9 χρόνια νωρίτερα, ενώ οι άνδρες αποχωρούν μέχρι και 6,5 χρόνια νωρίτερα από τα γενικά όρια ηλικίας.
Το φτηνότερο κόστος εξαγοράς πλασματικών ετών μπορεί υπό προϋποθέσεις να επηρεάσει τον υπολογισμό του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης, δεδομένου ότι κατά τον προσδιορισμό του ποσού ως αποδοχές λαμβάνονται υπόψη αυτές που προκύπτουν με βάση την καταβληθείσα ασφαλιστική εισφορά. Αναλυτικά:
- Πλασματικοί χρόνοι που αναγνωρίζονται χωρίς εξαγορά: Χρησιμοποιούνται μόνο για θεμελίωση, δεν συνυπολογίζονται στο ποσό της ανταποδοτικής, δεν λαμβάνονται δηλαδή υπόψη για ποσοστά αναπλήρωσης και συντάξιμες αποδοχές. Λαμβάνονται υπόψη για τη διαμόρφωση της εθνικής σύνταξης.
- Πλασματικοί χρόνοι που αναγνωρίζονται με εξαγορά: Συνυπολογίζονται για ποσοστά αναπλήρωσης, συντάξιμες αποδοχές και εθνική σύνταξη.
Ποιους συμφέρει η εξαγορά
Η χρήση των πλασματικών ετών συμφέρει τους ασφαλισμένους σε όλους τους φορείς ασφάλισης που πρόκειται να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα εξαγοράζοντας ή αναγνωρίζοντας χρόνο από τις αντίστοιχες κατηγορίες.
Την εν λόγω επιλογή μπορούν να κάνουν ασφαλισμένοι:
- είτε για να θεμελιώσουν αναδρομικά με διατάξεις και όρια ηλικίας του 2011 και του 2012 ώστε συμπληρώνοντας τα αντίστοιχα όρια ηλικίας μετά τις αλλαγές του ν. 4336/2015 να αποχωρήσουν ή
- για να συμπληρώσουν την πλήρη 40ετία και με ταυτόχρονη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας να προχωρήσουν σε συνταξιοδότηση.
Προσοχή χρειάζεται για τους ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα αφού η χρήση των πλασματικών πρέπει να συνδυάζει θεμελίωση και προσαύξηση της σύνταξης. Η αναγνώριση δεν μπορεί να γίνει μόνο για προσαύξηση της σύνταξης και στην περίπτωση αυτή, δηλαδή αν δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θεμελίωση, τα χρήματα που έχουν καταβληθεί για αναγνώριση πλασματικών χάνονται και δεν επιστρέφονται.
Αντίθετα, για τους ασφαλισμένους του Δημοσίου μπορεί η εξαγορά να γίνει μόνο για προσαύξηση της σύνταξης και ειδικά στις περιπτώσεις των τριτέκνων είναι μια επιλογή που θεωρείται ιδιαίτερα συμφέρουσα.
Η υποβολή αιτημάτων για εξαγορά πλασματικών ετών αποβαίνει με ιδιαίτερο όφελος για τις εξής κατηγορίες:
- Γονείς ανηλίκων στο Δημόσιο που με τη χρήση αυτών θεμελιώνουν αναδρομικά το 2010, το 2011 ή το 2012.
- Μητέρες ανηλίκων στο ΙΚΑ που συμπληρώνουν με την εξαγορά 5.500 ημέρες αναδρομικά το 2010 ή το 2011 για τη θεμελίωση του δικαιώματος.
- Μητέρες ανηλίκων σε ΔΕΚΟ – Τράπεζες που συμπληρώνουν αναδρομικά 25ετία το 2011 ή το 2012.
- Άνδρες δημόσιοι υπάλληλοι για τη συμπλήρωση 35ετίας.
- Άνδρες ασφαλισμένοι σε ΙΚΑ και ΟΑΕΕ που με την εξαγορά συμπληρώνουν 35ετία (10.500 ημέρες ασφάλισης) έως την 31/12/2012.
- Ασφαλισμένοι σε ΕΤΑΑ ή ΟΑΕΕ για τη συμπλήρωση 35ετίας αναδρομικά το 2011 ή το 2012.
- Ασφαλισμένοι όλων των Ταμείων και του ΟΓΑ που συμπληρώνουν 40ετία με την εξαγορά.
Το κόστος εξαγοράς
Tο μηνιαίο κόστος εξαγοράς για τον κλάδο κύριας ασφάλισης όλων των πλασματικών χρόνων προσδιορίζεται σε ποσοστό 20% επί των αποδοχών του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα πλήρους απασχόλησης πριν την υποβολή του αιτήματος. Ισχύει, μάλιστα, έκπτωση 2% για κάθε αναγνωριζόμενο έτος σε περίπτωση εφάπαξ εξόφλησης του συνολικού ποσού εξαγοράς.
To κόστος εξισώθηκε στο 20% από 1/1/2020 και για τους δημοσίους υπαλλήλους οι οποίοι είχαν το προνόμιο τα προηγούμενα χρόνια να εξαγοράζουν πλασματικά φθηνότερα.
Ωστόσο το προνόμιο της φθηνότερης εξαγοράς παραμένει για τους δημοσίους υπαλλήλους που είχαν υποβάλλει σχετική αίτηση τα προηγούμενα έτη, καθώς αυτοί έχουν κατοχυρώσει την εξαγορά με κόστος που ίσχυε την χρονιά υποβολής της αίτησης.
Επίσης σημαντικό όφελος θα έχουν από την εξαγορά και όσοι συνταξιοδοτούνται με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης καθώς όσο μεγαλύτερο ασφαλιστικό βίο έχει ο υπάλληλος τόσο μεγαλύτερη αύξηση θα λάβει στην προσδοκώμενη σύνταξή του.
Ειδικότερα στην περίπτωση μισθωτών για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα ασφάλισης καταβάλλεται εισφορά ίση με το ύψος του συνολικού ασφαλίστρου κύριας σύνταξης (ασφαλισμένου και εργοδότη), όπως αυτό ισχύει κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης, επί των ασφαλιστέων αποδοχών κατά τον τελευταίο μήνα πλήρους απασχόλησης πριν από την υποβολή της αίτησης αναγνώρισης.
Σύμφωνα με την δικηγόρο Ασπασία Παπαθανασοπούλου, ειδική σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης, δυο ενδεικτικά παραδείγματα έχουν ως εξής:
Παράδειγμα 1
- μισθωτός που θα υποβάλει αίτηση για συνταξιοδότηση τον Ιούλιο του 2021 και συμπεριλαμβάνει στην αίτησή του και αίτημα για αναγνώριση 36 μηνών πλασματικού χρόνου τέκνων.
- Οι μηνιαίες ασφαλιστέες αποδοχές πλήρους απασχόλησης του Ιουνίου είναι 1.850 ευρώ.
- Θα καταβάλει εισφορά 370 ευρώ για κάθε μήνα αναγνώρισης (1.850 Χ 20%).
- Το συνολικό ύψος της εξαγοράς ανέρχεται σε 13.320 ευρώ (370 μηνιαίο κόστος Χ 36 αναγνωριζόμενοι μήνες) και μπορεί να καταβληθεί είτε σε 36 δόσεις είτε με παρακράτηση ποσοστού ¼ της σύνταξης.
- Επίσης υπάρχει η δυνατότητα εφάπαξ καταβολής, ώστε να λάβει χώρα έκπτωση 6% συνολικά (2% για κάθε ολόκληρο 12μηνο) και να διαμορφωθεί το ποσό αυτό σε 12.520 ευρώ.
Παράδειγμα 2
- Μισθωτός με 2 εργοδότες, πλήρη απασχόληση και μηνιαίες ασφαλιστέες αποδοχές 2.820 ευρώ (1.720 από τον πρώτο εργοδότη και 1.100 από τον δεύτερο εργοδότη),
- το ποσό της εισφοράς αναγνώρισης ανέρχεται σε 564 ευρώ για κάθε μήνα αναγνώρισης (2.820 € Χ 20%).
- Το συνολικό ύψος της εξαγοράς ανέρχεται σε 20.304 ευρώ (564 μηνιαίο κόστος Χ 36 αναγνωριζόμενοι μήνες) και μπορεί να καταβληθεί είτε σε 36 δόσεις, είτε με παρακράτηση από την σύνταξη ποσοστού ¼ της σύνταξης, είτε με εφάπαξ καταβολή.
- Στην περίπτωση της εφάπαξ καταβολής θα λάβει χώρα έκπτωση 6% συνολικά (2% για κάθε ολόκληρο 12μηνο) και θα διαμορφωθεί το ποσό αυτό σε 19.085,76 ευρώ.
Τι ισχύει για τους μη μισθωτούς
Όσον αφορά τους μη μισθωτούς ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ, για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα πλασματικού χρόνου, καταβάλλουν την εισφορά που αντιστοιχεί στην ασφαλιστική κατηγορία που έχουν επιλέξει κατά το έτος υποβολής της αίτησης αναγνώρισης.
Όπως αναφέρει η κ. Παπαθανασοπούλου:
- ελεύθερος επαγγελματίας-ασφαλισμένος του πρώην ΟΑΕΕ που επέλεξε την 2η ασφαλιστική κατηγορία για το έτος 2021 υποβάλλει τον Μάιο αίτηση για αναγνώριση 4 ετών πλασματικού χρόνου σπουδών.
- θα καταβάλει για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα 186 ευρώ.
- Συνολικά το κόστος αναγνώρισης για 48 μήνες – εάν καταβληθεί σε δόσεις ή με παρακράτηση από την σύνταξη- ανέρχεται σε 8.928 ευρώ.
- Αν καταβληθεί εφάπαξ με έκπτωση 8% το ποσό ανέρχεται σε 8.213,76 ευρώ.
Να σημειωθεί πως:
- Αν κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης αναγνώρισης η υποχρεωτική ασφάλιση έχει διακοπεί, αλλά ο ασφαλισμένος κατά τη διάρκεια του έτους έχει δηλώσει ασφαλιστική κατηγορία (είτε λόγω ανάληψης εκ νέου δραστηριότητας που συνεπάγεται υποχρεωτική ασφάλιση, είτε λόγω υπαγωγής σε προαιρετική ασφάλιση), τότε η αναγνώριση γίνεται βάσει της ασφαλιστικής κατηγορίας που έχει επιλέξει για την υποχρεωτική ή προαιρετική ασφάλισή του αυτή.
Επίσης προβλέπεται:
- Εάν κατά τη διάρκεια του έτους, δεν προκύπτει υπαγωγή στην ασφάλιση, ούτε υποχρεωτική ούτε προαιρετική, τότε ο ασφαλισμένος επιλέγει κατά την υποβολή της αίτησης αναγνώρισης πλασματικού χρόνου, την ασφαλιστική κατηγορία βάσει της οποίας επιθυμεί να υπολογιστεί η εισφορά αναγνώρισης. Αυτό γίνεται με ελάχιστη την εισφορά της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας, δηλαδή με ελάχιστη ποσό 155 ευρώ για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα, με βάση τα σημερινά δεδομένα.
Υπάρχει το ενδεχόμενο να υποβληθούν περισσότερες από μία αιτήσεις για αναγνώριση χρόνου ασφάλισης. Για παράδειγμα μία αίτηση για την αναγνώριση χρόνου σπουδών και μία δεύτερη αίτηση για την αναγνώριση χρόνου παιδιών.
Η εισφορά αναγνώρισης για το σύνολο των αιτούμενων χρόνων ασφάλισης εντός του ίδιου έτους υπολογίζεται με βάση την κατηγορία που έχει επιλέξει ο ασφαλισμένος κατά την υποβολή της αίτησης αναγνώρισης που προηγείται χρονικά.
Τέλος ειδικές ρυθμίσεις ισχύουν στην περίπτωση θεμελίωσης δικαιώματος για επικουρική σύνταξη με αναγνώριση κατόπιν εξαγοράς πλασματικών χρόνων ασφάλισης. Ειδικότερα το συνολικό οφειλόμενο ποσό εξαγοράς, εφόσον δεν υπερβαίνει τα 3.000 ευρώ, συμψηφίζεται ή παρακρατείται από το σύνολο των δικαιούμενων ποσών επικουρικής σύνταξης. Εφόσον το οφειλόμενο ποσό εξαγοράς είναι μεγαλύτερο από το ποσό αυτό, τότε ισχύουν τα εξής:
- Το υπερβαίνον ποσό από τα 3.000 ευρώ εξοφλείται εφάπαξ πριν την έκδοση της απόφασης συνταξιοδότησης.
- Το υπόλοιπο μέρος συμψηφίζεται ή παρακρατείται τμηματικά σε δόσεις από το σύνολο των δικαιούμενων ποσών επικουρικής σύνταξης.
Όπως σημειώνει η κ. Παπαθανασοπούλου σχετικά με τους τρόπους εξόφλησης των ποσών «αν και παρέχεται κίνητρο για την εξαγορά περισσότερου πλασματικού χρόνου ασφάλισης, δεδομένου ότι όσο αυξάνεται ο εξαγοραζόμενος χρόνος αυξάνεται και το ποσοστό έκπτωσης, ωστόσο το πιθανότερο είναι ότι δεν θα είναι δυνατή εκ μέρους των ασφαλισμένων η συγκέντρωση των υψηλών αυτών ποσών, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να καταφεύγουν στην καταβολή των ποσών εξαγοράς είτε με δόσεις, είτε με παρακράτηση από την σύνταξη»
Τι ισχύει για την εξαγορά πλασματικών ετών στο Δημόσιο
Τα πλασματικά έτη είναι ιδιαίτερα χρήσιμα έως απαραίτητα για αυτούς οι οποίοι επιθυμούν να θεμελιώσουν δικαίωμα συνταξιοδότησης σε ηλικίες από 55 μέχρι και 62 με τις διάφορες διατάξεις περί 35ετίας, 25ετίας και 37ετίας στο Δημόσιο. Ακόμη και μετά το 2022, οπότε και ομογενοποιούνται όλα τα όρια στα 62 και τα 67, οι θεμελιωμένοι εντός της μεταβατικής περιόδου θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα με βάση το όριο που θεμελίωσαν.
Σε αυτό το πλαίσιο το «κυνήγι» της όσο πιο σύντομης συμπλήρωσης 35ετίας ή 37ετίας καθίσταται με την εξαγορά πλασματικών ευκολότερο, ώστε να μην εγκλωβιστεί ο υπάλληλος σε μεγάλες ηλικίες συνταξιοδότησης. Το ίδιο ισχύει και για την ειδική περίπτωση συνταξιοδότησης των εκπαιδευτικών που μπορούν να επιλέξουν να βγουν στην σύνταξη με βάση το πότε συμπληρώνουν 30 χρόνια ασφάλισης.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι μπορούν να αναγνωρίσουν μέχρι 5 έτη από τα παιδιά και έως 7 έτη από τις υπόλοιπες κατηγορίες:
- χρόνο στρατιωτικής θητείας
- πλασματικό χρόνο τέκνων μέχρι 5 έτη. Για τα παιδιά μπορεί κατά περίπτωση να αναγνωρισθεί :
για ένα τέκνο, πλασματικός χρόνος ασφάλισης 300 ημερών ή 1 έτους
για δύο τέκνα, πλασματικός χρόνος ασφάλισης 900 ημερών ή 3 ετών και, τέλος,
από τρία τέκνα και άνω, πλασματικός χρόνος ασφάλισης 1500 ημερών ή 5 ετών.
- χρόνο σπουδών για την απόκτηση ενός μόνο πτυχίου ανώτερης ή ανώτατης σχολής της ημεδαπής ή της αλλοδαπής,
- χρόνο γονικής άδειας ανατροφής. Με τον νόμο 4488/2017 προστέθηκε ως νέος πλασματικός χρόνος, ο χρόνος άδειας άνευ αποδοχών που έχει λάβει υπάλληλος για την ανατροφή των τέκνων του. Ο μέγιστος αναγνωριζόμενος χρόνος άδειας ανατροφής είναι 6 χρόνια και για να αναγνωριστεί και να υπολογιστεί ως συντάξιμος θα πρέπει να καταβληθεί από τον υπάλληλο η εισφορά εξαγοράς.
Το συνολικό ποσό της εξαγοράς καταβάλλεται σε τόσες μηνιαίες δόσεις, όσοι είναι και οι μήνες που αναγνωρίζονται. Εναλλακτικά καταβάλλεται εφάπαξ μέσα σε τρεις μήνες από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης, οπότε παρέχεται έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς (δηλαδή 4% για 2 έτη, 6% για 3 έτη κ.ο.κ.).
Η χρήση των πλασματικών ετών συμφέρει τους υπαλλήλους που χρειάζονται τα πρόσθετα έτη για να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Την εν λόγω επιλογή μπορούν να κάνουν ασφαλισμένοι είτε για να θεμελιώσουν αναδρομικά με διατάξεις του 2011 και του 2012 ώστε να αποχωρήσουν συμπληρώνοντας και τα αντίστοιχα όρια ηλικίας του ν. 4336/2015 ή για να συμπληρώσουν την πλήρη 40ετία και να αποχωρήσουν στα 62.
Η υποβολή αιτημάτων για εξαγορά πλασματικών ετών αποβαίνει με ιδιαίτερο όφελος για τις εξής κατηγορίες:
- Γονείς ανηλίκων στο Δημόσιο που με τη χρήση αυτών θεμελιώνουν αναδρομικά το 2010, το 2011 ή το 2012.
Οι γονείς ανηλίκων (άνδρες και γυναίκες) και οι τρίτεκνοι και άνω ασφαλισμένοι του Δημοσίου που είχαν κατοχυρωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης και επιθυμούσαν να συνταξιοδοτηθούν ανάλογα με το έτος θεμελίωσης στα 50 ή τα 52 ή τα 55 πρέπει κατά κανόνα να έχουν συμπληρώσει τα εν λόγω όρια ηλικίας πριν την 18η Αυγούστου του 2015 καθώς το όριο ηλικίας για τις περιπτώσεις των γονέων είναι ιδιαίτερα αυξημένο και πλησιάζει το γενικό όριο ηλικίας των 62 ετών.
Για παράδειγμα:
Τρίτεκνος δημόσιος υπάλληλος που είχε θεμελιώσει δικαίωμα με 20ετία το 2011 για τα 52 και συμπλήρωσε τα 52 τον 2/2015 μπορεί άμεσα να αποχωρήσει.
Πατέρας ανηλίκου δημόσιος υπάλληλος που είχε θεμελιώσει δικαίωμα με 25ετία και ανήλικο τέκνο το 2011 συμπλήρωσε τα 52 το 2018. Ο συγκεκριμένος μπορεί να αποχωρήσει σε ηλικία 60 ετών και 2 μηνών.
- Υπάλληλοι για τη συμπλήρωση 35ετίας ή 37ετίας.
Ασφαλισμένοι του Δημοσίου που επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν με 35ετία μπορούν να εξαγοράσουν πλασματικά έτη για να συμπληρώσουν 35ετία.
Επίσης ασφαλισμένοι του Δημοσίου, εφόσον είχαν συμπληρώσει 25ετία έως 31/12/2010 διατηρούν την δυνατότητα συνταξιοδότησης με 37ετία και το αντίστοιχο όριο του ν. 4336/2015.
- Άνδρες και γυναίκες που θέλουν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη.
Μπορούν να αναγνωρίσουν αναδρομικά παλαιότερα έτη ώστε να συμπληρώσουν 25 έτη ασφάλισης έως 31/12/2012. Με την μέθοδο αυτή, γυναίκες που συμπλήρωσαν 25ετία το 2010 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τα 55. Αντίστοιχα, γυναίκες και άνδρες που συμπληρώνουν 25ετία το 2011 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τα 56. Οι γυναίκες και οι άνδρες που συμπλήρωσαν 25ετία το 2012 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τα 57.
