Μέσα στον επόμενο χρόνο μεγάλο ποσοστό των οφειλετών θα αξιοποιήσει τις νέες δυνατότητες που δίνει ο νόμος για την εξωδικαστική ρύθμιση χρεών των 240 και 420 δόσεων
Στα «ψιλά γράμματα» του νέου νόμου για τη ρύθμιση οφειλών και τη 2η ευκαιρία (γνωστού ως «νέος πτωχευτικός») που δίνει οριστική λύση στο ιδιωτικό χρέος, την προστασία της πρώτης κατοικίας αλλά και την επιτακτική ανάγκη ψηφιοποίησης των λειτουργιών του Δημοσίου, αναφέρεται στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη που παραχώρησε στην «Η» ο Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Φώτης Κουρμούσης.
«Εκτιμώ ότι μέσα στον επόμενο χρόνο μεγάλο ποσοστό των οφειλετών θα αξιοποιήσει τις νέες δυνατότητες που δίνει ο νόμος και, συγκεκριμένα, την εξωδικαστική ρύθμιση χρεών που προβλέπει έως 240 δόσεις για τις οφειλές προς το Δημόσιο και 420 δόσεις προς τις τράπεζες και τα funds», υπογραμμίζει ο ίδιος.
Μεγάλο ποσοστό των οφειλετών θα αξιοποιήσει τις νέες δυνατότητες που δίνει ο νόμος
Στόχος του ΥΠΟΙΚ, που θεσμοθέτησε τον νέο νόμο, δεν είναι να στρέφεται κανείς σε αυτόν όταν λαμβάνει κατασχετήριο σημείωμα – υπό την απειλή του πλειστηριασμού – αλλά προληπτικά. Όχι δηλαδή όταν ασκηθούν ενέργειες αναγκαστικής εκτέλεσης που αποτελούν την ύστατη λύση για τους πιστωτές.
Στόχος είναι να στρέφεται κανείς στην ρύθμιση προληπτικά
Πάνω από 242 δισ. ευρώ το ιδιωτικό χρέος
Το νέο πλαίσιο που τέθηκε σε λειτουργία πριν από λίγες ημέρες δίνει για πρώτη φορά βιώσιμη λύση στο ιδιωτικό χρέος που ξεπερνά τα 242 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του 2020, εκτιμά ο κ. Κουρμούσης. Ο ίδιος τονίζει ότι είναι η πρώτη φορά που δίνεται στους Έλληνες οφειλέτες η δυνατότητα ισόβιας ρύθμισης όλων των χρεών τους, είτε πρόκειται για Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία είτε για τράπεζες και funds.
Είναι η πρώτη φορά που δίνεται στους οφειλέτες μόνιμη λύση για να καταστήσουν το χρέος τους βιώσιμο
Όπως εξηγεί ο Ειδικός Γραμματέας, μέχρι σήμερα οι τράπεζες πρότειναν ρυθμίσεις βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα στους «κόκκινους» οφειλέτες, προσβλέποντας σε βελτίωση των οικονομικών συνθηκών και, κατ’ επέκταση, της ικανότητας αποπληρωμής των δανειοληπτών μετά από 10 έτη επώδυνης χρηματοοικονομικής κρίσης. «Είναι η πρώτη φορά που δίνεται στους οφειλέτες μόνιμη λύση για να καταστήσουν το χρέος τους βιώσιμο», δηλώνει ο… άνθρωπος της πλατφόρμας.
Τακτοποίηση χρεών χωρίς ημερομηνία λήξης
Ερωτηθείς κατά πόσο με τον νέο νόμο εκπληρώθηκε η αποστολή του ως Ειδικού Γραμματέα Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, ο κ. Κουρμούσης παραδέχεται ότι «ελάχιστα έχω να κάνω πλέον σε σχέση με το χρέος. Αυτό που μένει είναι να περάσουν όλοι μέσα από τον νέο μηχανισμό για να διασωθούν.
Ελάχιστα έχω να κάνω πλέον σε σχέση με το χρέος
Οι σχετικές διατάξεις νομοθετήθηκαν, τα τεχνολογικά εργαλεία – δηλαδή οι πλατφόρμες – κατασκευάστηκαν και συνεχώς βελτιώνονται. Πλέον οι πολίτες διαθέτουν λύση για να τακτοποιούν τα χρέη τους χωρίς ημερομηνία λήξης. Η βασική εκκρεμότητα είναι η σύσταση του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Οι πολίτες διαθέτουν λύση για να τακτοποιούν τα χρέη τους χωρίς ημερομηνία λήξης
Οι δύο νέες πλατφόρμες που ξεκίνησαν να λειτουργούν την 1η Ιουνίου είναι η εξέλιξη όλων των προηγούμενων που δημιούργησε η ΕΓΔΙΧ.
«Ξεκινήσαμε το 2016 – 17 με τον Εξωδικαστικό, συνεχίσαμε με τον νόμο Κατσέλη, τον 4605/2019 γνωστό ως νόμο Φλαμπουράρη, προχωρήσαμε στις πλατφόρμες Γέφυρα 1 & 2, για να καταλήξουμε τώρα στις πλατφόρμες του νέου νόμου», σημειώνει, εξηγώντας ότι κάθε νέα πλατφόρμα αποτελεί βελτιωμένη έκδοση της προηγούμενης.
Με το σημαντικό έργο της ψηφιοποίησης λύσεων για το χρέος απασχολούνται αποκλειστικά οι εργαζόμενοι της ΕΓΔΙΧ, ενώ σημαντική είναι η συμβολή και άλλων δημόσιων υπηρεσιών όπως η ΑΑΔΕ, ο ΕΦΚΑ, ο ΓΓΠΣΔΔ και, εκτός Δημοσίου, οι τράπεζες, οι servicers κλπ. Εξειδικευμένα τμήματα ασχολούνται αποκλειστικά με τις ανάγκες αυτών των πλατφορμών.
Αρμόδιος όσο λίγοι, ο κ. Κουρμούσης διαπιστώνει τεράστια υστέρηση στην ψηφιοποίηση του Δημόσιου. «Ακόμη και πολύ μικρότερες χώρες έχουν ψηφιοποιήσει τον δημόσιο τομέα, εμείς έχουμε μείνει πολύ πίσω», αναφέρει χαρακτηριστικά και εκτιμά ότι «θα χρειαστεί μπαράζ ψηφιοποίησης για τα επόμενα 10 χρόνια, ώστε να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος».
Θα χρειαστεί μπαράζ ψηφιοποίησης για τα επόμενα 10 χρόνια, ώστε να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος
Ρυθμίζεις ή πτωχεύεις
«Ο νέος νόμος παρέχει δύο επιλογές στους οφειλέτες:
- είτε θα πληρώσουν την αξία των ακινήτων τους, έστω και σε 35 χρόνια
- είτε θα πτωχεύσουν για να απαλλαγούν οριστικά από τα χρέη», ξεκαθαρίζει ο κ. Κουρμούσης.
Όσον αφορά στην πρώτη λύση, της εξωδικαστικής ρύθμισης, την 1η Ιουνίου άνοιξε η πλατφόρμα για την υποβολή αιτήσεων και ήδη χιλιάδες χρήστες την έχουν επισκεφτεί.
Τα βήματα της διαδικασίας
- Το πρώτο βήμα είναι να συναινέσει ο χρήστης με την άρση του απορρήτου (πατώντας το αντίστοιχο κουμπί), δίνοντας έτσι «σήμα» προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να αποστείλουν στην πλατφόρμα τα αντίστοιχα στοιχεία (εισοδηματικά, φορολογικά, περιουσιακά, οφειλές προς τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, Δημόσιο, ΔΕΚΟ κ.α.).
- Αξίζει να αναφερθεί ότι ο αιτών δεν χρειάζεται να υποβάλλει κανένα δικαιολογητικό ο ίδιος, εκτός βέβαια αν συντρέχει κάποια πολύ ειδική συνθήκη που χρίζει ευνοϊκής αντιμετώπισης (π.χ. λόγοι υγείας). Μιλάμε, λοιπόν, για μια «εξ ολοκλήρου ψηφιακή εμπειρία», παρατηρεί ο κ. Κουρμούσης.
- Τα πεδία της αίτησης συμπληρώνονται σταδιακά εντός διαστήματος 15 ημερών. Ο χρήστης μπορεί να παρεμβαίνει αλλάζοντας όποιο στοιχείο δεν είναι ακριβές ή συμπληρώνοντας τις οφειλές που δεν προκύπτουν αυτόματα (π.χ. ΔΕΚΟ).
- Μόλις η αίτησή του συμπληρωθεί, την υποβάλλει και λαμβάνει άμεσα απάντηση για το εάν πληροί τα κριτήρια της ρύθμισης βάσει αλγορίθμου που εξετάζει όλα τα δεδομένα.
- Εάν, για παράδειγμα, κάποιος οφειλέτης έχει ακίνητη περιουσία υψηλής αξίας, δεν γίνεται δεκτή η αίτηση εξωδικαστικής ρύθμισης, κάτι που συμβαίνει και σε περίπτωση μεταβίβασης στοιχείων υψηλής αξίας, αφού ο αλγόριθμος «τρέχει» αναδρομικά σε διάστημα 10 ετών προκειμένου να εντοπίσει «ύποπτες» μεταβιβάσεις ή αναλήψεις μετρητών για τοποθέτησή τους στο «στρώμα». Με αυτόν τον τρόπο – παρατηρεί ο κ. Κουρμούσης – αποκλείονται οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, μια μεγάλη «πληγή» του τραπεζικού συστήματος που άνοιξε με τον γνωστό «νόμο Κατσέλη».
- Από τη στιγμή που υποβάλλεται η αίτηση, παγώνουν αυτόματα όλες οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης, όπως οι πλειστηριασμοί.
- Σταθμίζοντας τις οφειλές με τα περιουσιακά στοιχεία, τα έσοδα και τα έξοδα του αιτούντα, ο αλγόριθμος προτείνει αυτόματα μια ρύθμιση στους πιστωτές, η οποία προβλέπει ελάχιστη μηνιαία δόση 50 ευρώ για καθέναν εξ αυτών.
- Το Δημόσιο αποδέχεται αυτόματα την πρόταση και κατόπιν θα πρέπει να αποφανθούν οι τράπεζες βάσει σειράς κριτηρίων που ορίζει ρητά ο νόμος.
- Για παράδειγμα, οι τράπεζες ή οι servicers μπορούν να απορρίψουν μία ρύθμιση, εφόσον υφίσταται εγγυητής με υψηλό διαθέσιμο εισόδημα ή σε περίπτωση διαζευγμένων που ο ένας αρνείται να συνεισφέρει στη ρύθμιση και ο άλλος δεν αναλαμβάνει ολόκληρη την οφειλή (το χρέος δεν σπάει στα δύο) κ.α.
- Για τη διαδικασία της συμφωνίας επί της ρύθμισης, προβλέπεται διάστημα δύο μηνών από τη νομοθεσία.
Πτώχευση ίσον νέο ξεκίνημα
Στο ερώτημα πόσο εύκολα θα κηρύξει πτώχευση ένας Έλληνας οφειλέτης μετά από πολλά χρόνια παγωμένων πλειστηριασμών (λόγω κρίσης, πανδημίας κ.λπ.), ο κ. Κουρμούσης εξηγεί ότι η πτώχευση ως διαδικασία φέρει πράγματι ισχυρό κοινωνικό και ψυχολογικό φορτίο. Στο εξωτερικό, βέβαια, και κυρίως στις ΗΠΑ τα πράγματα είναι διαφορετικά, αφού ένας πολίτης μπορεί να πτωχεύσει πολλές φορές στη ζωή του προκειμένου να κάνει μια νέα αρχή.
«Εάν ένας οφειλέτης αιτηθεί ρύθμιση χρεών μέσω της εξωδικαστικής διαδικασίας και είτε δεν τη δικαιούται είτε δεν την τηρήσει, θα πρέπει αναγκαστικά να προσφύγει σε πτώχευση. Διαφορετικά, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον πλειστηριασμό της ακίνητης περιουσίας του από τις τράπεζες – αρχικά – και το Δημόσιο σε επόμενο στάδιο (αφού τα εν λόγω χρέη παραμένουν παγωμένα λόγω πανδημίας).
Εάν ένας οφειλέτης αιτηθεί ρύθμιση χρεών και είτε δεν τη δικαιούται είτε δεν την τηρήσει, θα πρέπει αναγκαστικά να προσφύγει σε πτώχευση
Το όφελος τώρα είναι ότι ο οφειλέτης απαλλάσσεται από το σύνολο των οφειλών του και μπορεί πλέον να αποκτήσει ακίνητες ή κινητές αξίες χωρίς τον φόβο της κατάσχεσης, εξ ου και η ονομασία της πλατφόρμας ως 2η Ευκαιρία.
Βλέπαμε μια μεγάλη μερίδα οφειλετών είτε να μην εμφανίζει τα εισοδήματά του είτε να μην δραστηριοποιείται επαγγελματικά από τον φόβο ότι τα χρέη θα… καταπιούν κάθε εισόδημα που θα δημιουργήσει. Έτσι, ζούσε είτε εγκλωβισμένος στο περιθώριο είτε με τα επιδόματα του κράτους. Τώρα, μπορεί να αποποιηθεί τυχόν περιουσία και να απαλλαγεί από κάθε χρέος, ακόμη και όταν αυτό υπερβαίνει την αξία της περιουσίας του», διευκρινίζει ο κ. Κουρμούσης.
Ο οφειλέτης μπορεί να αποποιηθεί τυχόν περιουσία και να απαλλαγεί από κάθε χρέος
Οι δυο δρόμοι για την πρώτη κατοικία των ευάλωτων
Αυτό που επισημαίνει σε όλους τους τόνους είναι ότι δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος ευάλωτος οφειλέτης να βγει από το σπίτι του, εφόσον προβεί στις αναγκαίες ενέργειες ρύθμισης. Με τη δυνατότητα διακανονισμού του – ληξιπρόθεσμου – στεγαστικού δανείου του σε 420 δόσεις και την επιδότηση του Δημοσίου με έως και 210 ευρώ μηνιαίως, ο δανειολήπτης θα μπορεί να συμπληρώνει ένα μικρό ποσό για να ξεπληρώσει τις οφειλές του σε 35 χρόνια.
Ακόμη, όμως, και αν δεν έχει τη δυνατότητα να συμπληρώνει αυτή τη μικρή διαφορά, θα μπορεί να πτωχεύσει και κατόπιν – μέσω του ειδικού φορέα που θα συσταθεί για τον σκοπό αυτό – να καταβάλλει μίσθωμα έναντι της παραμονής στο σπίτι του, το οποίο στο μεγαλύτερο μέρος θα καλύπτεται από το επίπεδο ενοικίου.
Ούτε το Κράτος, ούτε οι τράπεζες θέλουν οι ευάλωτοι οφειλέτες να ξεσπιτωθούν
Εφόσον είναι συνεπής στην καταβολή του μισθώματος, σε 12 χρόνια θα μπορεί να επαναγοράσει την κατοικία του από τον ειδικό φορέα. «Ούτε το Κράτος, ούτε οι τράπεζες θέλουν οι ευάλωτοι οφειλέτες να ξεσπιτωθούν. Με τον νέο νόμο το διασφαλίζουμε αυτό με τον συνδυασμό κρατικής επιδότησης και 420 δόσεων», καταλήγει ο Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.
