Οι ΟΤΑ υποχρεούνται να προβαίνουν σε κάθε αναγκαία ενέργεια και να λαμβάνουν προληπτικά όλα τα κατάλληλα μέτρα προς αποτροπή πτώσης κλαδιών ή δέντρων, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής και ακίνδυνη κίνηση πεζών και οχημάτων
Δεκτή έγινε από το Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης έφεση κατά απόφασης, με την οποία απορρίφθηκε αγωγή περί αναγνώρισης της ευθύνης ΟΤΑ, κατά τα άρ. 105 και 106 του ΕισΝΑΚ, για το θανάσιμο τραυματισμό συγγενούς των εναγόντων – εκκαλούντων, που επήλθε από πτώση κλαδιών δέντρου, και την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης.
Συγκεκριμένα, έγινε δεκτό πως συντρέχουν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη στοιχειοθέτηση ευθύνης του εναγόμενου Δήμου προς αποζημίωση των εναγόντων για τον θάνατο του συζύγου, πατρός και παππού τους, εξαιτίας της πτώσης κλάδου δένδρου κατά την διαδικασία κλαδέματος αυτού από συνεργείο του Δήμου (ΤρΔΕφΘεσσ204/2021).
Κατά το σκεπτικό του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, οι Δήμοι είναι αρμόδιοι, μεταξύ άλλων, για τη συντήρηση, την επίβλεψη και την ασφαλή χρήση από τους πολίτες των χώρων πρασίνου και των κοινόχρηστων χώρων. Ειδικότερα, επιβάλλεται στους ΟΤΑ ρητή υποχρέωση να προβαίνουν, με επιμέλεια, σε κάθε αναγκαία ενέργεια και να λαμβάνουν προληπτικά όλα τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέπουν την πτώση δένδρων ή κλαδιών, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής και ακίνδυνη κίνηση πεζών και οχημάτων στις παρακείμενες οδούς.
Η υποχρέωση αυτή των ως άνω οργανισμών, τεθειμένη πλην λόγων δημοσίου συμφέροντος και προς προστασία των διερχομένων ιδιωτών, εκτείνεται και στους γειτνιάζοντες ή συνεχόμενους προς τους ανωτέρω χώρους, είτε είναι ιδιωτικοί ή κοινόχρηστοι, κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται, κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστης, η ακίνδυνη και ασφαλής διακίνηση.
Εν προκειμένω, το δικαστήριο διαπίστωσε πως ο χώρος στον οποίο εφύετο το επίμαχο δέντρο ουδέποτε περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δήμου, αλλά εφάπτετο με τον κοινόχρηστο χώρο του πεζοδρομίου και απείχε μόλις 1,5 μέτρο από τον δρόμο και αποτελούσε μία αισθητική και οργανική ενότητα, δεδομένου ότι οι κλάδοι του δένδρου επεκτείνονταν επάνω από το πεζοδρόμιο και τον δρόμο.
Επιπλέον, τόνισε πως την επιμέλεια, τη συντήρηση και την εποπτεία του όλου χώρου, και του εν λόγω δένδρου, είχε και ασκούσε συστηματικά και συνεχώς επί σειρά ετών ο Δήμος, γεγονός το οποίο, κατά την κρίση του δικαστηρίου αποδεικνύεται και από το ότι ο θανών απευθύνθηκε σχετικά στον Δήμο και ο τελευταίος ανταποκρίθηκε στο αίτημά του.
Συνεπώς, ο Δήμος είχε αναδεχθεί στη σφαίρα ευθύνης του την υποχρέωση επιμέλειας και συντήρησης του ευρύτερου χώρου, στον οποίο βρισκόταν και μέρος του οποίου καταλάμβαναν οι κλάδοι του δένδρου, και, ως εκ τούτου, είχε δημιουργηθεί στους κατοίκους και διερχομένους η εύλογη πεποίθηση ότι υπόχρεος για την εποπτεία του όλου χώρου και την τήρηση των σχετικών κανόνων προς αποτροπή κινδύνων ασφάλειας και υγείας των πολιτών ήταν αποκλειστικά ο Δήμος. Στο συμπέρασμα αυτό κατατείνει και το γεγονός ότι, κατόπιν ενημέρωσης του Δήμου για την επικινδυνότητα του δένδρου, ο τελευταίος έλαβε δράση προς διακρίβωση της κατάστασης αυτού και την κοπή των επικίνδυνων κλάδων του.
Περαιτέρω, το δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη αφενός ότι ο ένας εναγόμενος ενεργούσε ως όργανο του δήμου, όντας αντιδήμαρχος πρασίνου με καθήκον, μεταξύ άλλων, την ικανοποίηση αιτημάτων των δημοτών, σχετικών με την αποκοπή των επικίνδυνων κλαδιών δένδρων και τον εν γένει έλεγχο αυτών που βρίσκονται σε γειτνιάζοντες με κοινόχρηστους χώρους εντός των διοικητικών ορίων του, αφετέρου ότι οι λοιποί εναγόμενοι αποτελούσαν άτυπο συνεργείο συντήρησης των κοινόχρηστων χώρων πρασίνου και ενεργούσαν με την σύμφωνη γνώμη του Δημάρχου, έκρινε ότι οι εναγόμενοι προέβησαν στην κοπή των κλαδιών του επίμαχου δένδρου χωρίς να λάβουν τα αναγκαία προληπτικά μέτρα, για την αποτροπή ενδεχόμενου κινδύνου από την πτώση των κλαδιών αυτού.
Ειδικότερα, δεν μερίμνησαν για την επίκαιρη σήμανση του συγκεκριμένου σημείου της οδού, με την τοποθέτηση κατάλληλης προειδοποιητικής πινακίδας, την εκκένωση του περιβάλλοντος χώρου, την απαγόρευση διέλευσης πεζών και τροχοφόρων οχημάτων και την τοποθέτηση κόκκινων κορδελών, ώστε να διεξάγεται ομαλώς και με κάθε δυνατή ασφάλεια για τους πεζούς, η κυκλοφορία. Η παράλειψη αυτή είχε ως αποτέλεσμα την πτώση ενός κλαδιού και τον θανάσιμο τραυματισμό του δικαιοπαρόχου των εκκαλούντων.
Επιπλέον, απορρίπτοντας τον σχετικό ισχυρισμό των εναγομένων, το δικαστήριο έκρινε ότι, ακόμη και αν αυτοβούλως – ως ισχυρίζονται – προσέτρεξαν να λάβουν μέτρα συντήρησης του δένδρου με κοπή των κλάδων του, η προσφορά υπηρεσιών από μέρους τους με τη χρήση μηχανικού μέσου του Δήμου αποτελούσε πραγμάτωση της υφιστάμενης υποχρέωσης του τελευταίου και δεν εντάσσονταν στα πλαίσια «φιλικής εξυπηρέτησης».
Κατόπιν τούτων, το δικαστήριο κατέληξε στην κρίση ότι υφίσταται πράγματι αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των παράνομων παραλείψεων των οργάνων του εφεσίβλητου ΟΤΑ και του θανάσιμου τραυματισμού του συγγενούς των εκκαλούντων και στοιχειοθετείται αποζημιωτική των εκκαλούντων ευθύνη του Δήμου, κατά τα άρ. 105 και 106 του ΕισΝΑΚ σε συνδυασμό με το άρ. 932 του ΑΚ.
Απόσπασμα απόφασης
Με τα δεδομένα αυτά, η εκούσια αναδοχή της παραπάνω ευθύνης εκ μέρους του εφεσίβλητου Δήμου, αναφερόμενη στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της ζωής και υγείας των πολιτών εμπίπτει στο πεδίο των υποχρεώσεων του Δήμου, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί του αντιθέτου λόγου. Περαιτέρω, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του 1) ότι … ενεργώντας ως όργανο του Δήμου Σερρών, επιφορτισμένος, ως αντιδήμαρχος πρασίνου, για την ικανοποίηση των αιτημάτων των δημοτών, σχετικών με την αποκοπή των επικίνδυνων κλαδιών δένδρων και τον εν γένει έλεγχο αυτών (δένδρων) που βρίσκονται σε γειτνιάζοντες με κοινόχρηστους χώρους εντός των διοικητικών ορίων του, προκειμένου να μη διακυβεύεται η ασφαλής χρήση τους από τους πολίτες και να αποτραπεί ο κίνδυνος πρόκλησης ατυχημάτων από πτώσεις αυτών ή τμημάτων τους, γεγονός που συνομολογεί και ο Δήμαρχος αποδεχόμενος ότι ο εν λόγω ενήργησε ανταποκρινόμενος στην έκκληση συμπολίτη, κατά την ενάσκηση των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί, προέβη στην αποκοπή επικίνδυνων κλαδιών του εν λόγω δένδρου, 2) ότι … και ο … αποτελούσαν άτυπο συνεργείο συντήρησης των κοινόχρηστων χώρων πρασίνου (μεταξύ των οποίων και οι δενδροστοιχίες των πεζοδρομίων και των εφαπτόμενων με αυτά), και ενεργούσαν με την σύμφωνη γνώμη του Δημάρχου, αφού ο … είχε την δυνατότητα, όπως αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων να κινεί για τον σκοπό αυτό όχημα της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου χωρίς «ειδική» άδεια και μάλιστα σε μη εργάσιμες ημέρες, 3) ότι οι ως άνω προέβησαν στην κοπή των κλαδιών του επίμαχου δένδρου χωρίς να λάβουν τα αναγκαία προληπτικά μέτρα, για την αποτροπή ενδεχόμενου κινδύνου από την πτώση των κλαδιών αυτού, αφού δεν μερίμνησαν για την επίκαιρη σήμανση του συγκεκριμένου σημείου της οδού (τοποθέτηση κατάλληλης προειδοποιητικής πινακίδας, εκκένωση περιβάλλοντος χώρου, απαγόρευση διέλευσης πεζών και τροχοφόρων οχημάτων, τοποθέτηση κόκκινων κορδελών), ώστε να διεξάγεται ομαλώς και με κάθε δυνατή ασφάλεια για τους πεζούς, η κυκλοφορία, με αποτέλεσμα η πτώση ενός κλαδιού του ως άνω δένδρου να προκαλέσει τον θανάσιμο τραυματισμό του δικαιοπαρόχου των εκκαλούντων. Εξάλλου ακόμη και αν οι ως άνω, αυτοβούλως προσέτρεξαν να λάβουν μέτρα συντήρησης του δένδρου με κοπή των κλάδων του, η προσφορά υπηρεσιών από μέρους τους με τη χρήση μηχανικού μέσου του Δήμου αποτελούσε πραγμάτωση της υφιστάμενης υποχρέωσης του Δήμου Σερρών και δεν εντάσσονταν στα πλαίσια «φιλικής εξυπηρέτησης».
Με τα δεδομένα αυτά το Δικαστήριο κρίνει ότι υφίσταται αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των παράνομων παραλείψεων των οργάνων του εφεσίβλητου Ο.Τ.Α. να προβούν στη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την αποτροπή ενδεχόμενης πτώσης των κλαδιών αυτού και του θανάσιμου τραυματισμού του … ο οποίος βρισκόταν στην περιοχή κοπής του δένδρου, ο δε προβαλλόμενος ισχυρισμός περί έλλειψης ειδικού τεχνικού προσωπικού για το κλάδεμα δένδρου στην υπηρεσία πρασίνου δεν συνιστά λόγο αποκλεισμού της αντικειμενικής ευθύνης προς αποζημίωση (ΣτΕ 1066/2011). Κατόπιν αυτών στοιχειοθετείται αποζημιωτική ευθύνη του Δήμου Σερρών, σύμφωνα με τα άρθρα 105 και 106 του Εισ.Ν.Α.Κ. σε συνδυασμό με το άρθρο 932 του Α.Κ, των εκκαλούντων. Συνεπώς η εκκαλουμένη που έκρινε αντιθέτως έσφαλε και πρέπει να εξαφανισθεί κατ’ αποδοχή της κρινόμενης εφέσεως και να διαταχθεί η απόδοση στους εκκαλούντες του παραβόλου που κατέβαλαν. Περαιτέρω πρέπει να δικασθεί η αγωγή των εκκαλούντων (εναγόντων) κατά του εφεσίβλητου (εναγόμενου) Δήμου Σερρών.
Δείτε αναλυτικά την απόφαση εδώ.
