Εκκρεμεί η απόφαση του ΣτΕ για τις 3ετίες – Τι ζητούν οι βιομήχανοι – Ο κίνδυνος των αναδρομικών
Μια διετία εκκρεμεί η απόφαση του ΣτΕ που θα κρίνει την τύχη των 3ετιών για χιλιάδες εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα. Η υπόθεση, που χαρακτηρίζεται «δύσκολη» από νομικούς κύκλους, εκδικάστηκε τον Δεκέμβρη του 2019 στο Δ’ τμήμα του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου.
Η απόφαση των ανωτάτων δικαστών συνδέεται ευθέως με το ύψος του κατώτατου μισθού για όσους είχαν θεμελιωμένη τουλάχιστον 3ετή προϋπηρεσία το 2012.
Όπως ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες από την κυβέρνηση, ο βασικός μισθός των 650 ευρώ θα αυξηθεί 2% από τον Ιανουάριο του 2022, ώστε να φτάσει στα 663 ευρώ. Μαζί με το βασικό ποσό θα αυξηθούν και τα επιδόματα προϋπηρεσίας για όσους τα δικαιούνται. Ποιοι τα δικαιούνται; Μόνο όσοι είχαν συμπληρώσει τουλάχιστον τρία χρόνια ασφαλισμένης προϋπηρεσίας τον Φεβρουάριο του 2012. Όσοι προσλήφθηκαν για πρώτη φορά από τον Φεβρουάριο του 2012 και μετά δεν δικαιούνται προσαύξηση.
Κατώτατος μισθός και ημερομίσθιο στην Ελλάδα – σημερινό καθεστώς και διαμόρφωση από 1-1-2022
| Σήμερα | 1-1-2022 | |
|---|---|---|
| Έτη προϋπηρεσίας: | Υπάλληλοι (€/μήνα) | |
| 0-3 | 650,00 | 663,00 |
| 3-6 | 715,00 | 729,30 |
| 6-9 | 780,00 | 795,60 |
| 9 και άνω | 845,00 | 861,90 |
| Κατώτατος μισθός με επίδομα γάμου (€/μήνα) | ||
| 0-3 | 715,00 | 729,30 |
| 3-6 | 780,00 | 795,60 |
| 6-9 | 845,00 | 861,90 |
| 9 και άνω | 910,00 | 928,20 |
| Εργατοτεχνίτες (€/ημέρα) | ||
| 0-3 | 29,04 | 29,62 |
| 3-6 | 30,49 | 31,10 |
| 6-9 | 31,94 | 32,58 |
| 9-12 | 33,40 | 34,07 |
| 12-15 | 34,85 | 35,55 |
| 15-18 | 36,30 | 37,03 |
| 18 και άνω | 37,75 | 38,51 |
| Κατώτατο ημερομίσθιο με επίδομα γάμου (€/ημέρα) | ||
| 0-3 | 31,94 | 32,58 |
| 3-6 | 33,40 | 34,07 |
| 6-9 | 34,85 | 35,55 |
| 9-12 | 36,30 | 37,03 |
| 12-15 | 37,75 | 38,51 |
| 15-18 | 39,20 | 39,98 |
| 18 και άνω | 40,66 | 41,47 |
Παρόλα αυτά, οι προσαυξήσεις προϋπηρεσίας εξαρτώνται ευθέως από την επίμαχη απόφαση του ΣτΕ. Αν η απόφαση, που εκκρεμεί δυο χρόνια, δημοσιευτεί έως τον Ιανουάριο, τότε θα διαμορφώσει μια εντελώς νέα εικόνα για τους μισθούς. Η απώλεια θα είναι διπλή εφόσον το Ανώτατο Δικαστήριο δεχτεί την προσφυγή των εργοδοτών :
- Οι παλαιοί μισθωτοί που εισπράττουν σήμερα προσαυξήσεις προϋπηρεσίας έως και 195 ευρώ το μήνα θα τις χάσουν
- Οι νέοι μισθωτοί δεν θα μπορούν να ελπίζουν πλέον σε προσαυξήσεις προϋπηρεσίας όταν η ανεργία πέσει κάτω από το 10%
Τα επιδόματα προυπηρεσίας μπαίνουν στην κρισάρα του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου μετά από προσφυγή του ΣΕΒ και άλλων συνδέσμων βιομηχάνων της Ελλάδας κατά της εγκυκλίου της πρώην υπουργού Εργασίας, Έφης Αχτσιόγλου, με την οποία δίνονται οδηγίες για τον υπολογισμό των «παγωμένων» 3ετιων στην διαδικασία εφαρμογής του νέου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου.
Το ΣτΕ καλείται να αποφανθεί αν συνεχίζουν να υφίστανται οι «παγωμένες» από το 2012 τριετίες ή αν έχουν καταργηθεί. Στο επίκεντρο της δίκης βρίσκονται τα επιδόματα που μπορούν να αυξήσουν τον κατώτατο μισθό έως και 30% για τους παλαιούς εργαζόμενους. Μέσω των επιδομάτων των 3ετιών οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα που αμείβονται με τον κατώτατο και είχαν προυπηρεσία πριν τον Φεβρουάριο του 2012 κερδίζουν έως και 195 ευρώ επιπλέον το μήνα, κατοχυρώνοντας έτσι μισθό έως 845 ευρώ το μήνα. Όλα τα βλέμματα έχουν πλέον στραφεί στο ΣτΕ που πρέπει να αποφανθεί αν η επίμαχη εγκύκλιος είναι σύννομη και ισχυρή ή πρέπει να ακυρωθεί όπως ζητά ο ΣΕΒ.
Υπενθυμίζεται πως τις προσαυξήσεις των τριετιών, που φτάνουν έως και το 30% του κατώτατου μισθού, δηλαδή έως και τα 195 ευρώ δικαιούνται μόνο οι υπάλληλοι και οι εργατοτεχνίτες που είχαν θεμελιώσει δικαίωμα προϋπηρεσίας έως τις 14 Φεβρουαρίου 2012. Όσοι συμπληρώνουν τριετίες προϋπηρεσίας μετά τις 14 Φεβρουαρίου του 2012, δεν δικαιούνται γι’ αυτόν τον χρόνο προσαύξηση, αφού με νόμο του 2012 (ν. 4093/2012) η εξέλιξη των 3ετιών «πάγωσε» μέχρι η ανεργία να πέσει κάτω από 10%.
Οσοι, όμως, είχαν έως το 2012 συμπληρώσει προϋπηρεσία, δικαιούνται προσαύξηση 10% για κάθε τριετία και έως τρεις τριετίες, συνολικά δηλαδή 30% για 9 έτη και άνω. Αντίστοιχη είναι η αύξηση και για τους εργατοτεχνίτες που εισπράττουν έως και 6 τριετίες αρκεί αυτές να είχαν συμπληρωθεί έως 14 Φεβρουαρίου του 2012. Το κατώτατο ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών προσαυξάνεται 5% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας έως τον Φλεβάρη του 2012 και έως έξι τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω.
Δικαστική ζυγαριά
Εφόσον η απόφαση των δικαστών είναι θετική για τους εργαζόμενους τότε οι μισθοί θα πρέπει να συνεχίσουν να καταβάλλονται στα σημερινά επίπεδα, ενώ και οι νέοι μισθοί από 1/1/2022 θα έχουν προσαυξήσεις προϋπηρεσίας.
Αν όμως η απόφαση του δικαστηρίου είναι αρνητική για τους εργαζόμενους – γίνει δηλαδή δεκτή η προσφυγή των βιομηχάνων – τότε χιλιάδες μισθωτοί θα χάσουν τα επιδόματα προϋπηρεσίας. Δεδομένου ότι ισχύει πλαφόν για την προσαύξηση λόγω προϋπηρεσίας στο 30%, το ανώτατο ύψος των επιδομάτων που διακυβεύεται είναι έως 195 ευρώ το μήνα. Κομβικός προβληματισμός σε αυτή την περίπτωση – τον οποίο επισημαίνουν νομικοί κύκλοι – είναι αν το δικαστήριο θα επιτρέψει αναδρομικότητα σε μια ενδεχόμενη αρνητική απόφασή του. Αναλυτικά :
- Αν η ισχύς μιας ενδεχόμενης αρνητικής απόφασης μπορεί να ανατρέξει στην ημερομηνία δημοσίευσής της, τότε οι μισθωτοί θα χάσουν τα επιδόματα προϋπηρεσίας από την απόφαση και μετά χωρίς περαιτέρω επιβαρύνσεις.
- Αν το ΣτΕ δεν τραβήξει «κόκκινη γραμμή» στην αναδρομικότητα τότε χιλιάδες μισθωτοί θα κινδυνεύσουν να βρεθούν αντιμέτωποι και με πιθανές απαιτήσεις αναδρομικής επιστροφής των επιδομάτων που έχουν ήδη λάβει από τον Φεβρουάριο του 2019 και μετά. Νομικοί κύκλοι σχολίαζαν μάλιστα πως καθώς η υπόθεση δεν ενέχει την έννοια του δημοσίου συμφέροντος, δεν φαίνεται να στοιχειοθετείται έδαφος για “φραγμό” αναδρομικότητας από το ΣτΕ.
Η επίμαχη εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας, την ακύρωση της οποίας ζητούν οι βιομήχανοι, εκδόθηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 2019. Αν το ΣτΕ δεν βάλει «μπλόκο» στην αναδρομικότητα τότε η εγκύκλιος θα ακυρωθεί από την ημερομηνία έκδοσής της. Σε μια τέτοια περίπτωση – λένε νομικοί κύκλοι – οι κακόπιστοι και τυπολάτρες εργοδότες μπορούν να βρουν ευκαιρία να ζητήσουν πίσω τις 3ετίες που έχουν ήδη πληρώσει στους υπαλλήλους τους ως αχρεωστήτως καταβληθέντα ή από πλάνη καταβληθέντα ποσά. Κάτι τέτοιο βεβαίως δεν είναι καθόλου εύκολο καθώς θα πρέπει να επανυπολογιστούν και να επιστραφούν ασφαλιστικές εισφορές, φόροι κλπ. Την ίδια στιγμή, είναι και νομικά άτοπη η απαίτηση για αναδρομική επιστροφή των 3ετιών που έχουν καταβληθεί λένε οι ειδικοί.
Πως μπορούν να αμυνθούν οι εργαζόμενοι
«Τυχόν ευδοκίμηση της αίτησης ακύρωσης θα μπορούσε να επιφέρει την ακυρότητα της εγκυκλίου με αναδρομικό αποτέλεσμα, από τότε που η εγκύκλιος αυτή δημοσιεύτηκε, δηλαδή από 18 Φεβρουαρίου του 2019. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θεωρώ ότι το απευκταίο αυτό αποτέλεσμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναδρομική αναζήτηση των ποσών των τριετιών που στο μεταξύ καταβλήθηκαν στους εργαζόμενους», ξεκαθαρίζει ο δικηγόρος – εργατολόγος Γιάννης Καρούζος κι εξηγεί: «Αυτό πέραν του έντονου κοινωνικού προβλήματος που θα δημιουργούσε (αναδρομική μείωση μισθών έως και κατά 30%) και της επιβάρυνσης των επιχειρήσεων με περαιτέρω γραφειοκρατικά βάρη (συμπλήρωση νέων ΑΠΔ, αντιδικίες με τους εργαζόμενους κ.α.) θα ήταν και νομικά άτοπο, αφού σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πλάνη των εργοδοτών στην καταβολή των τριετιών, όταν μάλιστα αυτή γινόταν και γίνεται χωρίς καμία επιφύλαξη των δικαιωμάτων τους». Δηλαδή, αν ίσχυε «νομική ανασφάλεια» όπως συμπληρώνει ο ίδιος ως προς την υποχρέωση καταβολής των τριετιών θα έπρεπε ο κάθε εργοδότης να διατυπώνει ρητά την επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματός του στην διαδικασία καταβολής των επιδομάτων προυπηρεσίας.
Γυμνό μισθό ζητούν οι βιομήχανοι
Οι εργοδοτικές οργανώσεις που προσέφυγαν στο ΣτΕ ζητούν «γυμνό» μισθό 650 ευρώ για όλους χωρίς 3ετίες – έστω και «παγωμένες» από το 2012 – και ανεξαρτήτως χρόνου υπηρεσίας. Υποστηρίζουν πως οι «παγωμένες» προσαυξήσεις λόγω 3ετιών και τα επιδόματα προυπηρεσίας επί του κατώτατου μισθού καταργήθηκαν από την στιγμή που μπήκε σε εφαρμογή ο νόμος του 2013, βάσει του οποίου έγινε η αύξηση στα 650 ευρώ και θεσμοθετήθηκε ο νέος κατώτατος.
Ο ΣΕΒ στην προσφυγή του στέκεται σε μια νομοθετική ρύθμιση του 2014, η οποία ήρθε τότε να συμπληρώσει τον νόμο του 2013 για την διαδικασία ορισμού του κατώτατου μισθού από το υπουργικό συμβούλιο. Το άρθρο 103 του Ν. 4172/2013, αναφέρει πως έπειτα από διαβούλευση, ορίζεται ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο, για πλήρη απασχόληση, για τους υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες όλης της χώρας, των οποίων η αμοιβή δεν ρυθμίζεται από συλλογική σύμβαση εργασίας «και ως τέτοιος νοείται μία μοναδική αξία (ποσό) αναφοράς». Η τελευταία αυτή φράση οδηγεί για τον ΣΕΒ στην κατάργηση των «παγωμένων» 3ετιών.
Στην αντίπερα όχθη το υπουργείο Εργασίας εξέδωσε διευκρινιστική εγκύκλιο στις 18 Φεβρουαρίου 2019 επί της υπουργικής απόφασης που είχε καθορίσει τον νέο κατώτατο μισθό για όλους στα 650 ευρώ και το κατώτατο ημερομίσθιο στα 29,04 ευρώ. Στην επίμαχη εγκύκλιο διευκρινίζεται ότι ως προς τις ήδη διαμορφωθείσες προσαυξήσεις λόγω προϋπηρεσίας, εφαρμόζονται οι διατάξεις του νόμου 4093 του 2012 χωρίς τις ηλικιακές αναφορές.
Ο νόμος 4093 αναφέρει πως ο κατώτατος μισθός προσαυξάνεται με ποσοστό 10% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως τρεις τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 9 ετών και άνω και το κατώτατο ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών προσαυξάνεται με ποσοστό 5% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως έξι τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω. Επίσης αναφέρει πως «έως ότου η ανεργία διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10% αναστέλλεται η προσαύξηση του νομοθετικώς καθορισμένου νόμιμου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου για προϋπηρεσία, που συμπληρώνεται μετά την 14.2.2012».
Συνεπώς, η εγκύκλιος εξειδικεύει τα ποσά των ελάχιστων μισθών για όλους, με βάση τα έτη προϋπηρεσίας και τις διατάξεις του νόμου 4093 του 2012. Με βάση την εγκύκλιο ο κατώτατος μισθός φτάνει έως και τα 845 ευρώ για όσους είχαν από 9 χρόνια προϋπηρεσίας και άνω έως τις 14 Φεβρουαρίου του 2012.
Στη μέση της διελκυστίνδας βρίσκονται χιλιάδες μισθωτοί που αμείβονται σήμερα με τον κατώτατο και είχαν πάνω από 3 χρόνια προυπηρεσίας τον Φεβρουάριο του 2012. Οι τριετίες δεν αμφισβητούνται όσον αφορά τους μισθούς και τα ημερομίσθια που ορίζονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
